do pobrania (tekst jednolity): Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93)

Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93 (tekst jednolity)

U S T A W A 

z dnia 23 kwietnia 1964 r.

Kodeks cywilny

KSIĘGA PIERWSZA

CZĘŚĆ OGÓLNA

TYTUŁ I

Przepisy wstępne

Art. 1. Kodeks  niniejszy  reguluje  stosunki  cywilnoprawne  między  osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 2. (uchylony).

Art. 3. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.

Art. 4. (uchylony).

Art. 5. Nie można czynić ze swego prawa użytku,  który  by  był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym  przeznaczeniem  tego  prawa  lub  z  zasadami  współżycia społecznego.  Takie  działanie  lub  zaniechanie  uprawnionego  nie  jest  uważane  za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Art. 6. Ciężar  udowodnienia  faktu  spoczywa  na  osobie,  która  z  faktu  tego wywodzi skutki prawne.

Art. 7. Jeżeli  ustawa  uzależnia  skutki  prawne  od  dobrej  lub  złej  wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.

TYTUŁ II

Osoby

DZIAŁ I

Osoby fizyczne

Rozdział I

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.
§ 2. (uchylony).

Art. 9. W  razie  urodzenia  się  dziecka  domniemywa  się,  że  przyszło  ono  na świat żywe.

Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.
§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Art. 13. § 1. Osoba,  która  ukończyła  lat  trzynaście,  może  być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
§ 2. Dla  ubezwłasnowolnionego  całkowicie  ustanawia  się  opiekę,  chyba  że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.
§ 2. Jednakże  gdy  osoba  niezdolna  do  czynności  prawnych  zawarła  umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Art. 16. § 1. Osoba  pełnoletnia  może  być  ubezwłasnowolniona  częściowo  z powodu  choroby  psychicznej,  niedorozwoju  umysłowego  albo  innego  rodzaju zaburzeń  psychicznych,  w  szczególności  pijaństwa  lub  narkomanii,  jeżeli  stan  tej osoby  nie  uzasadnia  ubezwłasnowolnienia  całkowitego,  lecz  potrzebna  jest  pomoc do prowadzenia jej spraw.
§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Art. 17. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych,  do  ważności czynności  prawnej,  przez  którą  osoba  ograniczona  w  zdolności  do  czynności prawnych  zaciąga  zobowiązanie  lub  rozporządza  swoim  prawem,  potrzebna  jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w  zdolności  do  czynności  prawnych  bez  wymaganej  zgody  przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.
§ 2. Osoba  ograniczona  w  zdolności  do  czynności  prawnych  może  sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.
§ 3. Strona,  która  zawarła  umowę  z  osobą  ograniczoną  w  zdolności  do czynności  prawnych,  nie  może  powoływać  się  na  brak  zgody  jej  przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia  umowy;  staje  się  wolna  po  bezskutecznym  upływie  wyznaczonego terminu.

Art. 19. Jeżeli  osoba  ograniczona  w  zdolności  do  czynności  prawnych dokonała  sama  jednostronnej  czynności  prawnej,  do  której  ustawa  wymaga  zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.

Art. 20. Osoba  ograniczona  w  zdolności  do  czynności  prawnych  może  bez zgody  przedstawiciela  ustawowego  zawierać  umowy  należące  do  umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Art. 21. Osoba  ograniczona  w  zdolności  do  czynności  prawnych  może  bez zgody  przedstawiciela  ustawowego  rozporządzać  swoim  zarobkiem,  chyba  że  sąd
opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.

Art. 22. Jeżeli  przedstawiciel  ustawowy  osoby  ograniczonej  w  zdolności  do czynności  prawnych  oddał  jej  określone  przedmioty  majątkowe  do  swobodnego
użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów  dotyczą.  Wyjątek  stanowią  czynności  prawne,  do  których  dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.

Art. 22
1. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności  prawnej  niezwiązanej  bezpośrednio  z  jej  działalnością  gospodarczą  lub zawodową.

Art. 23. Dobra  osobiste  człowieka,  jak  w  szczególności  zdrowie,  wolność, cześć,  swoboda  sumienia,  nazwisko  lub  pseudonim,  wizerunek,  tajemnica korespondencji,  nietykalność  mieszkania,  twórczość  naukowa,  artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Art. 24. § 1. Ten,  czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może  żądać zaniechania  tego  działania, chyba  że nie jest ono bezprawne. W  razie dokonanego  naruszenia  może  on  także  żądać,  ażeby  osoba,  która  dopuściła  się naruszenia,  dopełniła  czynności  potrzebnych  do  usunięcia  jego  skutków,  w szczególności  ażeby  złożyła  oświadczenie  odpowiedniej  treści  i  w  odpowiedniej formie.  Na  zasadach  przewidzianych  w  kodeksie  może  on  również  żądać zadośćuczynienia  pieniężnego  lub  zapłaty  odpowiedniej  sumy  pieniężnej  na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli  wskutek  naruszenia  dobra  osobistego  została  wyrządzona  szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.

Rozdział II

Miejsce zamieszkania

Art. 25. Miejscem  zamieszkania  osoby  fizycznej  jest  miejscowość,  w  której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Art. 26. §  1.  Miejscem  zamieszkania  dziecka  pozostającego  pod  władzą rodzicielską  jest  miejsce  zamieszkania  rodziców  albo  tego  z  rodziców,  któremu wyłącznie  przysługuje  władza  rodzicielska  lub  któremu  zostało  powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u  którego  dziecko  stale  przebywa.  Jeżeli  dziecko  nie  przebywa  stale  u  żadnego  z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Art. 27. Miejscem  zamieszkania  osoby  pozostającej  pod  opieką  jest  miejsce zamieszkania opiekuna.

Art. 28. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

Rozdział III

Uznanie za zmarłego

Art. 29. §  1.  Zaginiony  może  być  uznany  za  zmarłego,  jeżeli  upłynęło  lat
dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości
jeszcze żył; jednakże  gdyby  w  chwili  uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat
siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.
§ 2. Uznanie  za  zmarłego  nie  może  nastąpić  przed  końcem  roku
kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.
Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku
z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten
może  być  uznany  za  zmarłego  po  upływie  sześciu  miesięcy  od  dnia,  w  którym
nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
§ 2. Jeżeli  nie  można  stwierdzić  katastrofy  statku  lub  okrętu,  bieg  terminu
sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub
okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia –
z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
§ 3. Kto  zaginął  w  związku  z  bezpośrednim  niebezpieczeństwem  dla  życia
nieprzewidzianym  w  paragrafach  poprzedzających,  ten  może  być  uznany  za
zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według
okoliczności powinno było ustać.
Art. 31. §  1.  Domniemywa  się,  że  zaginiony  zmarł  w  chwili  oznaczonej  w
orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
©Kancelaria Sejmu    s. 6/232
2015-01-27
§ 2. Jako  chwilę  domniemanej  śmierci  zaginionego  oznacza  się  chwilę,  która
według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych –
pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
§ 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony
tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego
dnia.
Art. 32. Jeżeli  kilka  osób  utraciło  życie  podczas  grożącego  im  wspólnie
niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.
DZIAŁ II
Osoby prawne
Art. 33. Osobami  prawnymi  są  Skarb  Państwa  i  jednostki  organizacyjne,
którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Art. 33
1
. § 1.  Do jednostek organizacyjnych  niebędących osobami  prawnymi,
którym  ustawa  przyznaje  zdolność  prawną,  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
osobach prawnych.
§ 2. Jeżeli  przepis  odrębny  nie  stanowi  inaczej,  za  zobowiązania  jednostki,  o
której  mowa  w  §  1,  odpowiedzialność  subsydiarną  ponoszą  jej  członkowie;
odpowiedzialność  ta  powstaje  z  chwilą,  gdy  jednostka  organizacyjna  stała  się
niewypłacalna.
Art. 34. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i
obowiązków,  które  dotyczą  mienia  państwowego  nienależącego  do  innych
państwowych osób prawnych.
Art. 35. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy;
w wypadkach i w zakresie  w przepisach  tych  przewidzianych organizację i sposób
działania osoby prawnej reguluje także jej statut.
Art. 36. (uchylony).
Art. 37. § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej
wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Rodzaje  rejestrów  oraz  ich  organizację  i  sposób  prowadzenia  regulują
odrębne przepisy.
©Kancelaria Sejmu    s. 7/232
2015-01-27
Art. 38. Osoba  prawna  działa  przez  swoje  organy  w  sposób  przewidziany  w
ustawie i w opartym na niej statucie.
Art. 39. § 1.  Kto jako organ osoby  prawnej  zawarł umowę w jej imieniu nie
będąc  jej  organem  albo  przekraczając  zakres  umocowania  takiego  organu,
obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy,
oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę
nie wiedząc o braku umocowania.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy umowa została
zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.
Art. 40. §  1.  Skarb  Państwa  nie  ponosi  odpowiedzialności  za  zobowiązania
państwowych osób prawnych, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. Państwowe
osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa.
§ 2. W  razie  nieodpłatnego  przejęcia,  na  podstawie  obowiązujących  ustaw,
określonego  składnika  mienia  od  państwowej  osoby  prawnej  na  rzecz  Skarbu
Państwa, ten ostatni odpowiada solidarnie z osobą prawną za zobowiązania powstałe
w  okresie,  gdy  składnik  stanowił  własność  danej  osoby  prawnej,  do  wysokości
wartości  tego składnika  ustalonej  według stanu z chwili przejęcia, a według  cen z
chwili zapłaty.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności jednostek
samorządu terytorialnego i samorządowych osób prawnych.
Art. 41. Jeżeli  ustawa  lub  oparty  na  niej  statut  nie  stanowi  inaczej,  siedzibą
osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający.
Art. 42. § 1. Jeżeli osoba prawna  nie  może  prowadzić swoich  spraw  z  braku
powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora.
§ 2. Kurator  powinien  postarać  się  niezwłocznie  o  powołanie  organów  osoby
prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidację.
Art. 43. Przepisy  o  ochronie  dóbr  osobistych  osób  fizycznych  stosuje  się
odpowiednio do osób prawnych.
©Kancelaria Sejmu    s. 8/232
2015-01-27
DZIAŁ III
Przedsiębiorcy i ich oznaczenia
Art. 43
1
. Przedsiębiorcą  jest  osoba  fizyczna,  osoba  prawna  i  jednostka
organizacyjna,  o  której  mowa  w art.  33 1   §  1,  prowadząca  we  własnym  imieniu
działalność gospodarczą lub zawodową.
Art. 43
2
. § 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.
§ 2. Firmę  ujawnia  się  we  właściwym  rejestrze,  chyba  że  przepisy  odrębne
stanowią inaczej.
Art. 43
3
. § 1. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm
innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku.
§ 2. Firma  nie  może  wprowadzać  w  błąd,  w  szczególności  co  do  osoby
przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł
zaopatrzenia.
Art. 43
4
. Firmą  osoby  fizycznej  jest  jej  imię  i  nazwisko.  Nie  wyklucza  to
włączenia  do  firmy  pseudonimu  lub  określeń  wskazujących  na  przedmiot
działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie
obranych.
Art. 43
5
. § 1. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.
§ 2. Firma  zawiera  określenie  formy  prawnej  osoby  prawnej,  które  może  być
podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej
osoby oraz inne określenia dowolnie obrane.
§ 3. Firma  osoby  prawnej  może  zawierać  nazwisko  lub  pseudonim  osoby
fizycznej,  jeżeli  służy  to  ukazaniu  związków  tej  osoby  z  powstaniem  lub
działalnością  przedsiębiorcy.  Umieszczenie  w  firmie  nazwiska  albo  pseudonimu
osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci – zgody jej
małżonka i dzieci.
§ 4. Przedsiębiorca  może  posługiwać  się  skrótem  firmy.  Przepis  art.  43 2   §  2
stosuje się odpowiednio.
Art. 43
6
. Firma  oddziału  osoby  prawnej  zawiera  pełną  nazwę  tej  osoby  oraz
określenie „oddział” ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę.
©Kancelaria Sejmu    s. 9/232
2015-01-27
Art. 43
7
. Zmiana  firmy  wymaga  ujawnienia  w  rejestrze.  W  razie
przekształcenia  osoby  prawnej  można  zachować  jej  dotychczasową  firmę  z
wyjątkiem określenia wskazującego formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległa ona
zmianie. To samo dotyczy przekształcenia spółki osobowej.
Art. 43
8
. §  1.  W  przypadku  utraty  członkostwa  przez  wspólnika,  którego
nazwisko  było  umieszczone  w  firmie,  spółka  może  zachować  w  swej  firmie
nazwisko byłego wspólnika tylko za wyrażoną na piśmie jego zgodą, a w razie jego
śmierci – za zgodą jego małżonka i dzieci.
§ 2. Przepis  §  1  stosuje  się  odpowiednio  w  wypadku  kontynuowania
działalności  gospodarczej  osoby  fizycznej  przez  inną  osobę  fizyczną  będącą  jej
następcą prawnym.
§ 3. Kto  nabywa  przedsiębiorstwo,  może  je  nadal  prowadzić  pod
dotychczasową  nazwą.  Powinien  jednak  umieścić  dodatek  wskazujący  firmę  lub
nazwisko nabywcy, chyba że strony postanowiły inaczej.
Art. 43
9
. § 1. Firma nie może być zbyta.
§ 2. Przedsiębiorca  może  upoważnić  innego  przedsiębiorcę  do  korzystania  ze
swej firmy, jeżeli nie wprowadza to w błąd.
Art. 43
10
. Przedsiębiorca,  którego  prawo  do  firmy  zostało  zagrożone  cudzym
działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne.
W  razie  dokonanego  naruszenia  może  on  także  żądać  usunięcia  jego  skutków,
złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia
na  zasadach  ogólnych  szkody  majątkowej  lub  wydania  korzyści  uzyskanej  przez
osobę, która dopuściła się naruszenia.
TYTUŁ III
Mienie
Art. 44. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.
Art. 44
1
. §  1.  Własność  i  inne  prawa  majątkowe,  stanowiące  mienie
państwowe,  przysługują  Skarbowi  Państwa  albo  innym  państwowym  osobom
prawnym.
§ 2. Uprawnienia  majątkowe  Skarbu  Państwa  względem  państwowych  osób
prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój.
©Kancelaria Sejmu    s. 10/232
2015-01-27
Art. 45. Rzeczami  w  rozumieniu  niniejszego  kodeksu  są  tylko  przedmioty
materialne.
Art. 46. §  1.  Nieruchomościami  są  części  powierzchni  ziemskiej  stanowiące
odrębny  przedmiot  własności  (grunty),  jak  również  budynki  trwale  z  gruntem
związane  lub  części  takich  budynków,  jeżeli  na  mocy  przepisów  szczególnych
stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.
Art. 46
1
. Nieruchomościami  rolnymi  (gruntami  rolnymi)  są  nieruchomości,
które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w
rolnictwie  w  zakresie  produkcji  roślinnej  i  zwierzęcej,  nie  wyłączając  produkcji
ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.
Art. 47. §  1.  Część  składowa  rzeczy  nie  może  być  odrębnym  przedmiotem
własności i innych praw rzeczowych.
§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone
bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany
przedmiotu odłączonego.
§ 3. Przedmioty  połączone  z  rzeczą  tylko  dla  przemijającego  użytku  nie
stanowią jej części składowych.
Art. 48. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych,  do  części
składowych  gruntu  należą  w szczególności  budynki  i  inne  urządzenia  trwale  z
gruntem  związane,  jak  również  drzewa  i inne  rośliny  od  chwili  zasadzenia  lub
zasiania.
Art. 49. § 1. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów,
pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części
składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.
§ 2. Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i
jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia
do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w
umowie  strony  postanowiły  inaczej.  Z  żądaniem  przeniesienia  własności  tych
urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.
©Kancelaria Sejmu    s. 11/232
2015-01-27
Art. 50. Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z
jej własnością.
Art. 51. § 1. Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z
innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w
faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.
§ 2. Nie  może  być  przynależnością  rzecz  nienależąca  do  właściciela  rzeczy
głównej.
§ 3. Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej
faktycznego związku z rzeczą główną.
Art. 52. Czynność  prawna  mająca  za  przedmiot  rzecz  główną  odnosi  skutek
także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z
przepisów szczególnych.
Art. 53. §  1.  Pożytkami  naturalnymi  rzeczy  są  jej  płody  i  inne  odłączone  od
niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny
dochód z rzeczy.
§ 2. Pożytkami  cywilnymi  rzeczy  są  dochody,  które  rzecz  przynosi  na
podstawie stosunku prawnego.
Art. 54. Pożytkami  prawa  są  dochody,  które  prawo  to  przynosi  zgodnie  ze
swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.
Art. 55. §  1.  Uprawnionemu  do  pobierania  pożytków  przypadają  pożytki
naturalne, które zostały  odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a
pożytki cywilne – w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia.
§ 2. Jeżeli  uprawniony  do  pobierania  pożytków  poczynił  nakłady  w  celu
uzyskania  pożytków,  które  przypadły  innej  osobie,  należy  mu  się  od  niej
wynagrodzenie  za  te  nakłady.  Wynagrodzenie  nie  może  przenosić  wartości
pożytków.
Art. 55
1
. Przedsiębiorstwo  jest  zorganizowanym  zespołem  składników
niematerialnych  i  materialnych  przeznaczonym  do  prowadzenia  działalności
gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
©Kancelaria Sejmu    s. 12/232
2015-01-27
1)  oznaczenie indywidualizujące  przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione  części
(nazwa przedsiębiorstwa);
2)  własność  nieruchomości  lub  ruchomości,  w  tym  urządzeń,  materiałów,
towarów  i  wyrobów,  oraz  inne  prawa  rzeczowe  do  nieruchomości  lub
ruchomości;
3)  prawa  wynikające z  umów  najmu  i  dzierżawy nieruchomości lub ruchomości
oraz  prawa  do  korzystania  z  nieruchomości  lub  ruchomości  wynikające  z
innych stosunków prawnych;
4)  wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5)  koncesje, licencje i zezwolenia;
6)  patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7)  majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8)  tajemnice przedsiębiorstwa;
9)  księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Art. 55
2
. Czynność  prawna  mająca  za  przedmiot  przedsiębiorstwo  obejmuje
wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści
czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 55
3
. Za  gospodarstwo  rolne  uważa  się  grunty  rolne  wraz  z  gruntami
leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią
lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z
prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Art. 55
4
. Nabywca  przedsiębiorstwa  lub  gospodarstwa  rolnego  jest
odpowiedzialny  solidarnie  ze  zbywcą  za  jego  zobowiązania  związane  z
prowadzeniem  przedsiębiorstwa  lub  gospodarstwa,  chyba  że  w  chwili  nabycia  nie
wiedział  o  tych  zobowiązaniach,  mimo  zachowania  należytej  staranności.
Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub
gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia
wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani
ograniczyć.
©Kancelaria Sejmu    s. 13/232
2015-01-27
TYTUŁ IV
Czynności prawne
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 56. Czynność  prawna  wywołuje  nie  tylko  skutki  w  niej  wyrażone,  lecz
również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych
zwyczajów.
Art. 57. §  1.  Nie  można  przez  czynność  prawną  wyłączyć  ani  ograniczyć
uprawnienia  do  przeniesienia,  obciążenia,  zmiany  lub  zniesienia  prawa,  jeżeli
według ustawy prawo to jest zbywalne.
§ 2. Przepis  powyższy  nie  wyłącza  dopuszczalności  zobowiązania,  że
uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem.
Art. 58. § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście
ustawy  jest  nieważna,  chyba  że  właściwy  przepis  przewiduje  inny  skutek,  w
szczególności  ten,  iż  na  miejsce  nieważnych  postanowień  czynności  prawnej
wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
§ 2. Nieważna  jest  czynność  prawna  sprzeczna  z  zasadami  współżycia
społecznego.
§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność
pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez
postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.
Art. 59. W  razie  zawarcia  umowy,  której  wykonanie  czyni  całkowicie  lub
częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może
żądać  uznania  umowy  za  bezskuteczną  w  stosunku  do  niej,  jeżeli  strony  o  jej
roszczeniu  wiedziały  albo  jeżeli  umowa  była  nieodpłatna.  Uznania  umowy  za
bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.
Art. 60. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych,  wola  osoby
dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej
osoby,  które  ujawnia  jej  wolę  w sposób  dostateczny,  w  tym  również  przez
ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).
©Kancelaria Sejmu    s. 14/232
2015-01-27
Art. 61. §  1.  Oświadczenie  woli,  które  ma  być  złożone  innej  osobie,  jest
złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego
treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z
tym oświadczeniem lub wcześniej.
§ 2. Oświadczenie  woli  wyrażone  w  postaci  elektronicznej  jest  złożone  innej
osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki
sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
Art. 62. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci mocy
wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło, składający je zmarł lub utracił zdolność
do czynności prawnych, chyba że co innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy
lub z okoliczności.
Art. 63. § 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby
trzeciej,  osoba  ta  może  wyrazić  zgodę  także  przed  złożeniem  oświadczenia  przez
osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu
oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty.
§ 2. Jeżeli  do  ważności  czynności  prawnej  wymagana  jest  forma  szczególna,
oświadczenie  obejmujące  zgodę  osoby  trzeciej  powinno  być  złożone  w  tej  samej
formie.
Art. 64. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do
złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.
Art. 65. § 1.  Oświadczenie woli należy  tak  tłumaczyć, jak tego wymagają ze
względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego
oraz ustalone zwyczaje.
§ 2. W  umowach  należy  raczej  badać,  jaki  był  zgodny  zamiar  stron  i  cel
umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
DZIAŁ II
Zawarcie umowy
Art. 66. §  1.  Oświadczenie  drugiej  stronie  woli  zawarcia  umowy  stanowi
ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.
§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać
będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka
©Kancelaria Sejmu    s. 15/232
2015-01-27
bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie
przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w
którym  składający  ofertę  mógł  w  zwykłym  toku  czynności  otrzymać  odpowiedź
wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.
Art. 66
1
. § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli
druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.
§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany
przed  zawarciem  umowy  poinformować  drugą  stronę  w  sposób  jednoznaczny  i
zrozumiały o:
1)  czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;
2)  skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;
3)  zasadach  i  sposobach  utrwalania,  zabezpieczania  i  udostępniania  przez
przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;
4)  metodach  i  środkach  technicznych  służących  wykrywaniu  i  korygowaniu
błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej
stronie;
5)  językach, w których umowa może być zawarta;
6)  kodeksach  etycznych,  które  stosuje,  oraz  o  ich  dostępności  w  postaci
elektronicznej.
§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą
stronę do rozpoczęcia  negocjacji,  składania ofert albo do zawarcia umowy w inny
sposób.
§ 4. Przepisy  §  1–3  nie  mają  zastosowania  do  zawierania  umów  za  pomocą
poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się
na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli
strony tak postanowiły.
Art. 66
2
. §  1.  W  stosunkach  między  przedsiębiorcami  oferta  może  być
odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone
drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.
§ 2. Jednakże  oferty  nie  można  odwołać,  jeżeli  wynika  to  z  jej  treści  lub
określono w niej termin przyjęcia.
©Kancelaria Sejmu    s. 16/232
2015-01-27
Art. 67. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z
jego  treści  lub  z  okoliczności  wynika,  że  zostało  wysłane  w  czasie  właściwym,
umowa  dochodzi  do  skutku,  chyba  że  składający  ofertę  zawiadomi  niezwłocznie
drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą.
Art. 68. Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej
treści poczytuje się za nową ofertę.
Art. 68
1
. §  1. W  stosunkach  między  przedsiębiorcami  odpowiedź  na  ofertę  z
zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje
się  za  jej  przyjęcie.  W takim  wypadku  strony  wiąże  umowa  o  treści  określonej  w
ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.
§ 2. Przepisu  paragrafu  poprzedzającego  nie  stosuje  się,  jeżeli  w treści  oferty
wskazano,  że  może  ona  być  przyjęta  jedynie  bez  zastrzeżeń,  albo  gdy  oferent
niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona
w odpowiedzi  na  ofertę  uzależniła  jej  przyjęcie  od  zgody  oferenta  na  włączenie
zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.
Art. 68
2
. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych
stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak
niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.
Art. 69. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według
treści  oferty  dojście  do  składającego  ofertę  oświadczenia  drugiej  strony  o  jej
przyjęciu  nie  jest  wymagane,  w  szczególności  jeżeli  składający  ofertę  żąda
niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona
w  czasie  właściwym  przystąpi  do  jej  wykonania;  w  przeciwnym  razie  oferta
przestaje wiązać.
Art. 70. § 1.  W  razie  wątpliwości  umowę  poczytuje  się  za  zawartą  w  chwili
otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do
składającego  ofertę  oświadczenia  o  jej  przyjęciu  nie  jest  wymagane  –  w  chwili
przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.
§ 2. W  razie  wątpliwości  umowę  poczytuje  się  za  zawartą  w miejscu
otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do
składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest
©Kancelaria Sejmu    s. 17/232
2015-01-27
składana  w postaci  elektronicznej  –  w  miejscu  zamieszkania  albo  w  siedzibie
składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.
Art. 70
1
. § 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.
§ 2. W  ogłoszeniu  aukcji  albo  przetargu  należy  określić  czas,  miejsce,
przedmiot  oraz  warunki  aukcji  albo  przetargu  albo  wskazać  sposób  udostępnienia
tych warunków.
§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub
odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.
§ 4. Organizator  od  chwili  udostępnienia  warunków,  a  oferent  od  chwili
złożenia  oferty  zgodnie  z  ogłoszeniem  aukcji  albo  przetargu  są  obowiązani
postępować  zgodnie  z postanowieniami  ogłoszenia,  a  także  warunków  aukcji  albo
przetargu.
Art. 70
2
. § 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik
aukcji  (licytant)  złożył  ofertę  korzystniejszą,  chyba  że  w  warunkach  aukcji
zastrzeżono inaczej.
§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.
§ 3. Jeżeli  ważność  umowy  zależy  od  spełnienia  szczególnych  wymagań
przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego
oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.
Art. 70
3
. § 1.  Oferta  złożona  w  toku  przetargu  przestaje  wiązać,  gdy  została
wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek
z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.
§ 2. Organizator  jest  obowiązany  niezwłocznie  powiadomić  na  piśmie
uczestników  przetargu  o  jego  wyniku  albo  o  zamknięciu  przetargu  bez  dokonania
wyboru.
§ 3. Do  ustalenia  chwili  zawarcia  umowy  w  drodze  przetargu  stosuje  się
przepisy  dotyczące  przyjęcia  oferty,  chyba  że  w warunkach  przetargu  zastrzeżono
inaczej. Przepis art. 70 2  § 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 70
4
. §  1.  W  warunkach  aukcji  albo  przetargu  można  zastrzec,  że
przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do
nich,  wpłacić  organizatorowi  określoną  sumę  albo  ustanowić  odpowiednie
zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).
©Kancelaria Sejmu    s. 18/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się
od  zawarcia  umowy,  której  ważność  zależy  od  spełnienia  szczególnych  wymagań
przewidzianych  w  ustawie,  organizator  aukcji  albo  przetargu  może  pobraną  sumę
zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych
wypadkach  zapłacone  wadium  należy  niezwłocznie  zwrócić,  a  ustanowione
zabezpieczenie  wygasa.  Jeżeli  organizator  aukcji  albo  przetargu  uchyla  się  od
zawarcia umowy, ich uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty
podwójnego wadium albo naprawienia szkody.
Art. 70
5
. §  1. Organizator  oraz  uczestnik  aukcji  albo  przetargu  może  żądać
unieważnienia zawartej  umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba
działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób
sprzeczny  z  prawem  lub  dobrymi  obyczajami.  Jeżeli  umowa  została  zawarta  na
cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa
została zawarta, lub dający zlecenie.
§ 2. Uprawnienie  powyższe  wygasa  z  upływem  miesiąca  od  dnia,  w  którym
uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak
niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
Art. 71. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu
lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za
zaproszenie do zawarcia umowy.
Art. 72. §  1.  Jeżeli  strony  prowadzą  negocjacje  w  celu  zawarcia  oznaczonej
umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich
jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.
§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych
obyczajów,  w  szczególności  bez  zamiaru  zawarcia  umowy,  jest  obowiązana  do
naprawienia  szkody,  jaką  druga  strona  poniosła  przez  to,  że  liczyła  na  zawarcie
umowy.
Art. 72
1
. §  1. Jeżeli  w  toku  negocjacji  strona  udostępniła  informacje
z zastrzeżeniem  poufności,  druga  strona  jest  obowiązana  do  nieujawniania  i
nieprzekazywania  ich  innym  osobom  oraz  do  niewykorzystywania  tych  informacji
dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.
©Kancelaria Sejmu    s. 19/232
2015-01-27
§ 2. W  razie  niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  obowiązków,  o
których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody
albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.
DZIAŁ III
Forma czynności prawnych
Art. 73. §  1.  Jeżeli  ustawa  zastrzega  dla  czynności  prawnej  formę  pisemną,
czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy,
gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.
§ 2. Jeżeli  ustawa  zastrzega  dla  czynności  prawnej  inną  formę  szczególną,
czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak
wypadków,  gdy  zachowanie  formy  szczególnej  jest  zastrzeżone  jedynie  dla
wywołania określonych skutków czynności prawnej.
Art. 74. § 1. Zastrzeżenie  formy  pisemnej  bez  rygoru  nieważności  ma  ten
skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny
dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności.
Przepisu  tego  nie  stosuje  się,  gdy  zachowanie  formy  pisemnej  jest  zastrzeżone
jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże  mimo  niezachowania  formy  pisemnej  przewidzianej  dla  celów
dowodowych,  dowód  ze  świadków  lub  dowód  z  przesłuchania  stron  jest
dopuszczalny,  jeżeli  obie  strony  wyrażą  na  to  zgodę,  jeżeli  żąda  tego  konsument
w sporze  z  przedsiębiorcą  albo  jeżeli  fakt  dokonania  czynności  prawnej  będzie
uprawdopodobniony za pomocą pisma.
§ 3. Przepisów  o  formie  pisemnej  przewidzianej  dla  celów  dowodowych  nie
stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.
Art. 75. (uchylony).
Art. 75
1
. § 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie
na  nim  użytkowania  powinno  być  dokonane  w  formie  pisemnej  z  podpisami
notarialnie poświadczonymi.
§ 2. Zbycie  przedsiębiorstwa  należącego  do  osoby  wpisanej  do  rejestru
powinno być wpisane do rejestru.
©Kancelaria Sejmu    s. 20/232
2015-01-27
§ 3. Przepis  §  2  stosuje  się  odpowiednio  w  wypadku  wydzierżawienia
przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania.
§ 4. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych
dotyczących nieruchomości.
Art. 76. Jeżeli  strony  zastrzegły  w  umowie,  że  określona  czynność  prawna
między nimi powinna być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do
skutku  tylko  przy  zachowaniu  zastrzeżonej  formy.  Jednakże  gdy  strony  zastrzegły
dokonanie czynności w formie pisemnej, nie określając skutków niezachowania tej
formy,  poczytuje  się  w  razie  wątpliwości,  że  była  ona  zastrzeżona  wyłącznie  dla
celów dowodowych.
Art. 77. §  1.  Uzupełnienie  lub  zmiana  umowy  wymaga  zachowania  takiej
formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.
§ 2. Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą
obu  stron,  jak  również  odstąpienie  od  niej  albo  jej  wypowiedzenie  powinno  być
stwierdzone pismem.
§ 3. Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie
za  zgodą  obu  stron  wymaga  zachowania  takiej  formy,  jaką  ustawa  lub  strony
przewidziały  w celu  jej  zawarcia;  natomiast  odstąpienie  od  umowy  albo  jej
wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.
Art. 77
1
. W  wypadku  gdy  umowę  zawartą  pomiędzy  przedsiębiorcami  bez
zachowania  formy  pisemnej  jedna  strona  niezwłocznie  potwierdzi  w  piśmie
skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy,
niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie
potwierdzającym,  chyba  że  druga  strona  niezwłocznie  się  temu  sprzeciwiła  na
piśmie.
Art. 78. §  1.  Do  zachowania  pisemnej  formy  czynności  prawnej  wystarcza
złożenie  własnoręcznego  podpisu  na  dokumencie obejmującym treść oświadczenia
woli.  Do  zawarcia  umowy  wystarcza  wymiana  dokumentów  obejmujących  treść
oświadczeń  woli,  z  których  każdy  jest  podpisany  przez  jedną  ze  stron,  lub
dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest
przez nią podpisany.
©Kancelaria Sejmu    s. 21/232
2015-01-27
§ 2. Oświadczenie  woli  złożone  w  postaci  elektronicznej  opatrzone
bezpiecznym  podpisem  elektronicznym  weryfikowanym  przy  pomocy  ważnego
kwalifikowanego  certyfikatu  jest  równoważne  z  oświadczeniem  woli  złożonym  w
formie pisemnej.
Art. 79. Osoba niemogąca pisać, lecz mogąca czytać może złożyć oświadczenie
woli w formie pisemnej bądź w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk
palca,  a  obok  tego  odcisku  inna  osoba  wypisze  jej  imię  i  nazwisko  umieszczając
swój podpis, bądź też w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze
się  inna  osoba,  a  jej  podpis  będzie  poświadczony  przez  notariusza  lub  wójta
(burmistrza,  prezydenta  miasta),  starostę  lub  marszałka  województwa  z
zaznaczeniem,  że  został  złożony  na  życzenie  niemogącego  pisać,  lecz  mogącego
czytać.
Art. 80. (uchylony).
Art. 81. § 1. Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone skutki czynności
prawnej  od  urzędowego  poświadczenia  daty,  poświadczenie  takie  jest  skuteczne
także względem osób nieuczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data
pewna).
§ 2. Czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:
1)  w  razie  stwierdzenia  dokonania  czynności  w  jakimkolwiek  dokumencie
urzędowym – od daty dokumentu urzędowego;
2)  w  razie  umieszczenia  na  obejmującym  czynność  dokumencie  jakiejkolwiek
wzmianki  przez  organ  państwowy,  organ  jednostki  samorządu  terytorialnego
albo przez notariusza – od daty wzmianki.
§ 3. W razie śmierci jednej  z  osób  podpisanych na dokumencie datę  złożenia
przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.
DZIAŁ IV
Wady oświadczenia woli
Art. 82. Nieważne  jest  oświadczenie  woli  złożone  przez  osobę,  która  z
jakichkolwiek  powodów  znajdowała  się  w  stanie  wyłączającym  świadome  albo
swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby
©Kancelaria Sejmu    s. 22/232
2015-01-27
psychicznej,  niedorozwoju  umysłowego  albo  innego,  chociażby  nawet
przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
Art. 83. §  1.  Nieważne  jest  oświadczenie  woli  złożone  drugiej  stronie  za  jej
zgodą  dla  pozoru.  Jeżeli  oświadczenie  takie  zostało  złożone  dla  ukrycia  innej
czynności  prawnej,  ważność  oświadczenia  ocenia  się  według  właściwości  tej
czynności.
§ 2. Pozorność  oświadczenia  woli  nie  ma  wpływu  na  skuteczność  odpłatnej
czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek
tej  czynności  osoba  trzecia  nabywa  prawo  lub  zostaje  zwolniona  od  obowiązku,
chyba że działała w złej wierze.
Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się
od  skutków  prawnych  swego  oświadczenia  woli.  Jeżeli  jednak  oświadczenie  woli
było  złożone  innej  osobie,  uchylenie  się  od  jego  skutków  prawnych  dopuszczalne
jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy,
albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie
to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.
§ 2. Można  powoływać  się  tylko  na  błąd  uzasadniający  przypuszczenie,  że
gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę
rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).
Art. 85. Zniekształcenie  oświadczenia  woli  przez  osobę  użytą  do  jego
przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia.
Art. 86. §  1.  Jeżeli  błąd  wywołała  druga  strona  podstępnie,  uchylenie  się  od
skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić
także  wtedy,  gdy  błąd  nie  był  istotny,  jak  również  wtedy,  gdy  nie  dotyczył  treści
czynności prawnej.
§ 2. Podstęp  osoby  trzeciej  jest  jednoznaczny  z  podstępem  strony,  jeżeli  ta  o
podstępie  wiedziała  i  nie  zawiadomiła  o  nim  drugiej  strony  albo  jeżeli  czynność
prawna była nieodpłatna.
Art. 87. Kto  złożył  oświadczenie  woli  pod  wpływem  bezprawnej  groźby
drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego
oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu
lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.
©Kancelaria Sejmu    s. 23/232
2015-01-27
Art. 88. §  1.  Uchylenie  się  od  skutków  prawnych  oświadczenia  woli,  które
zostało  złożone  innej  osobie  pod  wpływem  błędu  lub  groźby,  następuje  przez
oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.
§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu – z upływem roku od
jego wykrycia, a w razie groźby – z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.
DZIAŁ V
Warunek
Art. 89. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych  albo
wynikających  z  właściwości  czynności  prawnej,  powstanie  lub  ustanie  skutków
czynności  prawnej  można  uzależnić  od  zdarzenia  przyszłego  i  niepewnego
(warunek).
Art. 90. Ziszczenie  się  warunku  nie  ma  mocy  wstecznej,  chyba  że  inaczej
zastrzeżono.
Art. 91. Warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności, które
zmierzają do zachowania jego prawa.
Art. 92. §  1.  Jeżeli  czynność  prawna  obejmująca  rozporządzenie  prawem
została dokonana pod warunkiem, późniejsze rozporządzenia tym prawem tracą moc
z  chwilą  ziszczenia  się  warunku  o  tyle,  o  ile  udaremniają  lub  ograniczają  skutek
ziszczenia się warunku.
§ 2. Jednakże gdy na podstawie takiego  rozporządzenia osoba trzecia nabywa
prawo  lub  zostaje  zwolniona  od  obowiązku,  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
ochronie  osób,  które  w  dobrej  wierze  dokonały  czynności  prawnej  z  osobą
nieuprawnioną do rozporządzania prawem.
Art. 93. §  1.  Jeżeli  strona,  której  zależy  na  nieziszczeniu  się  warunku,
przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się
warunku, następują skutki takie, jakby warunek się ziścił.
§ 2. Jeżeli  strona,  której  zależy  na  ziszczeniu  się  warunku,  doprowadzi  w
sposób  sprzeczny  z  zasadami  współżycia  społecznego  do  ziszczenia  się  warunku,
następują skutki takie, jakby warunek się nie ziścił.
©Kancelaria Sejmu    s. 24/232
2015-01-27
Art. 94. Warunek  niemożliwy,  jak  również  warunek  przeciwny  ustawie  lub
zasadom  współżycia  społecznego  pociąga  za  sobą  nieważność  czynności  prawnej,
gdy jest zawieszający; uważa się za niezastrzeżony, gdy jest rozwiązujący.
DZIAŁ VI
Przedstawicielstwo
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 95. §  1.  Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych  albo
wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej
przez przedstawiciela.
§ 2. Czynność  prawna  dokonana  przez  przedstawiciela  w  granicach
umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
Art. 96. Umocowanie  do  działania  w  cudzym  imieniu  może  opierać  się  na
ustawie  (przedstawicielstwo  ustawowe)  albo  na  oświadczeniu  reprezentowanego
(pełnomocnictwo).
Art. 97. Osobę  czynną  w  lokalu  przedsiębiorstwa  przeznaczonym  do
obsługiwania  publiczności  poczytuje  się  w  razie  wątpliwości  za  umocowaną  do
dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami
korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.
Rozdział II
Pełnomocnictwo
Art. 98. Pełnomocnictwo  ogólne  obejmuje  umocowanie  do  czynności
zwykłego  zarządu.  Do  czynności  przekraczających  zakres  zwykłego  zarządu
potrzebne  jest  pełnomocnictwo  określające  ich  rodzaj,  chyba  że  ustawa  wymaga
pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.
Art. 99. § 1. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna
forma,  pełnomocnictwo  do  dokonania  tej  czynności  powinno  być  udzielone  w  tej
samej formie.
§ 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone
na piśmie.
©Kancelaria Sejmu    s. 25/232
2015-01-27
Art. 100. Okoliczność,  że  pełnomocnik  jest  ograniczony  w  zdolności  do
czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego
w imieniu mocodawcy.
Art. 101. § 1. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że
mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią
stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
§ 2. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że
w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku
prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Art. 102. Po wygaśnięciu umocowania  pełnomocnik obowiązany jest zwrócić
mocodawcy  dokument  pełnomocnictwa.  Może  żądać  poświadczonego  odpisu  tego
dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.
Art. 103. § 1. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania
albo  przekroczy  jego  zakres,  ważność  umowy  zależy  od  jej  potwierdzenia  przez
osobę, w której imieniu umowa została zawarta.
§ 2. Druga  strona  może  wyznaczyć  osobie,  w  której  imieniu  umowa  została
zawarta,  odpowiedni  termin  do  potwierdzenia  umowy;  staje  się  wolna  po
bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
§ 3. W  braku  potwierdzenia  ten,  kto  zawarł  umowę  w  cudzym  imieniu,
obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy,
oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę
nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.
Art. 104. Jednostronna  czynność  prawna  dokonana  w  cudzym  imieniu  bez
umocowania  lub  z  przekroczeniem  jego  zakresu  jest  nieważna.  Jednakże  gdy  ten,
komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie
bez  umocowania,  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  zawarciu  umowy  bez
umocowania.
Art. 105. Jeżeli  pełnomocnik  po  wygaśnięciu  umocowania  dokona  w  imieniu
mocodawcy  czynności  prawnej  w  granicach  pierwotnego  umocowania,  czynność
prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub
z łatwością mogła się dowiedzieć.
©Kancelaria Sejmu    s. 26/232
2015-01-27
Art. 106. Pełnomocnik  może  ustanowić  dla  mocodawcy  innych
pełnomocników  tylko  wtedy,  gdy  umocowanie  takie  wynika  z  treści
pełnomocnictwa,  z  ustawy  lub  ze  stosunku  prawnego  będącego  podstawą
pełnomocnictwa.
Art. 107. Jeżeli  mocodawca  ustanowił  kilku  pełnomocników  z  takim  samym
zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego
wynika  z  treści  pełnomocnictwa.  Przepis  ten  stosuje  się  odpowiednio  do
pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.
Art. 108. Pełnomocnik  nie  może  być  drugą  stroną  czynności  prawnej,  której
dokonywa  w  imieniu  mocodawcy,  chyba  że  co  innego  wynika  z  treści
pełnomocnictwa  albo  że  ze  względu  na  treść  czynności  prawnej  wyłączona  jest
możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w
wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.
Art. 109. Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy
oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
Rozdział III
Prokura
Art. 109
1
. § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę
podlegającego  obowiązkowi  wpisu  do  rejestru  przedsiębiorców,  które  obejmuje
umocowanie  do  czynności  sądowych  i  pozasądowych,  jakie  są  związane  z
prowadzeniem przedsiębiorstwa.
§ 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że
przepis szczególny stanowi inaczej.
Art. 109
2
. §  1.  Prokura  powinna  być  pod  rygorem  nieważności  udzielona  na
piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.
§ 2. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności
prawnych.
Art. 109
3
. Do  zbycia  przedsiębiorstwa,  do  dokonania  czynności  prawnej,  na
podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i
obciążania  nieruchomości  jest  wymagane  pełnomocnictwo  do  poszczególnej
czynności.
©Kancelaria Sejmu    s. 27/232
2015-01-27
Art. 109
4
. §  1.  Prokura  może  być  udzielona  kilku  osobom  łącznie  (prokura
łączna) lub oddzielnie.
§ 2. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być
dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury łącznie.
Art. 109
5
. Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru
oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).
Art. 109
6
. Prokura  nie  może  być  przeniesiona.  Prokurent  może  ustanowić
pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Art. 109
7
. § 1. Prokura może być w każdym czasie odwołana.
§ 2. Prokura  wygasa  wskutek  wykreślenia  przedsiębiorcy  z  rejestru,  a  także
ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy.
§ 3. Prokura wygasa ze śmiercią prokurenta.
§ 4. Śmierć  przedsiębiorcy  ani  utrata  przez  niego  zdolności  do  czynności
prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.
Art. 109
8
. § 1. Udzielenie  i  wygaśnięcie  prokury  przedsiębiorca  powinien
zgłosić do rejestru przedsiębiorców.
§ 2. Zgłoszenie  o  udzieleniu  prokury  powinno  określać  jej  rodzaj,  a w
przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Art. 109
9
. (uchylony).
TYTUŁ V
Termin
Art. 110. Jeżeli  ustawa,  orzeczenie  sądu  lub  decyzja  innego  organu
państwowego  albo  czynność  prawna  oznacza  termin  nie  określając  sposobu  jego
obliczania, stosuje się przepisy poniższe.
Art. 111. §  1.  Termin  oznaczony  w  dniach  kończy  się  z  upływem  ostatniego
dnia.
§ 2. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie
uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
Art. 112. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z
upływem  dnia, który  nazwą  lub  datą  odpowiada początkowemu dniowi  terminu, a
©Kancelaria Sejmu    s. 28/232
2015-01-27
gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.
Jednakże  przy  obliczaniu  wieku  osoby  fizycznej  termin  upływa  z  początkiem
ostatniego dnia.
Art. 113. §  1.  Jeżeli  termin  jest  oznaczony  na  początek,  środek  lub  koniec
miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.
§ 2. Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom.
Art. 114. Jeżeli  termin  jest  oznaczony  w  miesiącach  lub  latach,  a  ciągłość
terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta
sześćdziesiąt pięć.
Art. 115. Jeżeli  koniec  terminu  do  wykonania  czynności  przypada  na  dzień
uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.
Art. 116. §  1.  Jeżeli  skutki  czynności  prawnej  mają  powstać  w  oznaczonym
terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym.
§ 2. Jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje
się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.
TYTUŁ VI
Przedawnienie roszczeń
Art. 117. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia
majątkowe ulegają przedawnieniu.
§ 2. Po  upływie  terminu  przedawnienia  ten,  przeciwko  komu  przysługuje
roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z
zarzutu  przedawnienia.  Jednakże  zrzeczenie  się  zarzutu  przedawnienia  przed
upływem terminu jest nieważne.
§ 3. (uchylony).
Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia
wynosi  lat  dziesięć,  a  dla  roszczeń  o  świadczenia  okresowe  oraz  roszczeń
związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
Art. 119. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez
czynność prawną.
©Kancelaria Sejmu    s. 29/232
2015-01-27
Art. 120. § 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie
stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej
czynności  przez  uprawnionego,  bieg  terminu  rozpoczyna  się  od  dnia,  w  którym
roszczenie  stałoby  się  wymagalne,  gdyby  uprawniony  podjął  czynność  w
najwcześniej możliwym terminie.
§ 2. Bieg  przedawnienia  roszczeń  o  zaniechanie  rozpoczyna  się  od  dnia,  w
którym  ten,  przeciwko  komu  roszczenie  przysługuje,  nie  zastosował  się  do  treści
roszczenia.
Art. 121. Bieg  przedawnienia  nie  rozpoczyna  się,  a  rozpoczęty  ulega
zawieszeniu:
1)  co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom – przez czas
trwania władzy rodzicielskiej;
2)  co  do  roszczeń,  które  przysługują  osobom  niemającym  pełnej  zdolności  do
czynności  prawnych  przeciwko  osobom  sprawującym  opiekę  lub  kuratelę  –
przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
3)  co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu –
przez czas trwania małżeństwa;
4)  co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich
dochodzić  przed  sądem  lub  innym  organem  powołanym  do  rozpoznawania
spraw danego rodzaju – przez czas trwania przeszkody.
Art. 122. § 1.  Przedawnienie względem  osoby,  która nie ma pełnej zdolności
do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch
od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego
ustanowienia.
§ 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od
dnia  ustanowienia  przedstawiciela  ustawowego  albo  od  dnia,  w  którym  ustała
przyczyna jego ustanowienia.
§ 3. Przepisy  powyższe  stosuje  się  odpowiednio  do  biegu  przedawnienia
przeciwko  osobie,  co  do  której  istnieje  podstawa  do  jej  całkowitego
ubezwłasnowolnienia.
©Kancelaria Sejmu    s. 30/232
2015-01-27
Art. 123. § 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1)  przez  każdą  czynność  przed  sądem  lub  innym  organem  powołanym  do
rozpoznawania spraw  lub  egzekwowania roszczeń danego  rodzaju  albo przed
sądem  polubownym,  przedsięwziętą  bezpośrednio  w  celu  dochodzenia  lub
ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2)  przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3)  przez wszczęcie mediacji.
§ 2. (uchylony).
Art. 124. § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed
sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania
roszczeń  danego  rodzaju  albo  przed  sądem  polubownym  albo  przez  wszczęcie
mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie
zakończone.
Art. 125. § 1.  Roszczenie  stwierdzone  prawomocnym  orzeczeniem  sądu  lub
innego  organu  powołanego  do  rozpoznawania  spraw  danego  rodzaju  albo
orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą
przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem
i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu, chociażby termin
przedawnienia roszczeń  tego  rodzaju  był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób
roszczenie  obejmuje  świadczenia  okresowe,  roszczenie  o  świadczenia  okresowe
należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.
§ 2. (uchylony).
KSIĘGA DRUGA
WŁASNOŚĆ I INNE PRAWA RZECZOWE
TYTUŁ I
Własność
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 126. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 31/232
2015-01-27
Art. 127. (uchylony).
Art. 128. (uchylony).
Art. 129. (uchylony).
Art. 130. (uchylony).
Art. 131. (uchylony).
Art. 132. (uchylony).
Art. 133. (uchylony).
Art. 134. (uchylony).
Art. 135. (uchylony).
Art. 136. (uchylony).
Art. 137. (uchylony).
Art. 138. (uchylony).
Art. 139. (uchylony).
DZIAŁ II
Treść i wykonywanie własności
Art. 140. W  granicach  określonych  przez  ustawy  i  zasady  współżycia
społecznego  właściciel  może,  z wyłączeniem  innych  osób,  korzystać  z  rzeczy
zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności
może  pobierać  pożytki  i  inne  dochody  z  rzeczy.  W tych  samych  granicach  może
rozporządzać rzeczą.
Art. 141. (uchylony).
Art. 142. § 1. Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu
lub  zniszczeniu  rzeczy  przez  inną  osobę,  jeżeli  to  jest  konieczne  do  odwrócenia
niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby
trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
§ 2. Przepis  powyższy  stosuje  się  także  w  razie  niebezpieczeństwa  grożącego
dobrom  majątkowym,  chyba  że  grożąca  szkoda  jest  oczywiście  i  niewspółmiernie
©Kancelaria Sejmu    s. 32/232
2015-01-27
mniejsza  aniżeli  uszczerbek,  który  mógłby  ponieść  właściciel  wskutek  użycia,
uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy.
Art. 143. W granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie
gruntu  własność  gruntu  rozciąga  się  na  przestrzeń  nad  i  pod  jego  powierzchnią.
Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa do wód.
Art. 144. Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa
powstrzymywać  się  od  działań,  które  by  zakłócały  korzystanie  z  nieruchomości
sąsiednich  ponad  przeciętną  miarę,  wynikającą  ze  społeczno-gospodarczego
przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.
Art. 145. §  1.  Jeżeli  nieruchomość  nie  ma  odpowiedniego  dostępu  do  drogi
publicznej  lub  do  należących  do  tej  nieruchomości  budynków  gospodarskich,
właściciel  może  żądać  od  właścicieli  gruntów  sąsiednich  ustanowienia  za
wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).
§ 2. Przeprowadzenie  drogi  koniecznej  nastąpi  z  uwzględnieniem  potrzeb
nieruchomości  niemającej  dostępu  do  drogi  publicznej  oraz  z  najmniejszym
obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia
drogi  jest  następstwem  sprzedaży  gruntu  lub  innej  czynności  prawnej,  a  między
interesowanymi  nie  dojdzie  do  porozumienia,  sąd  zarządzi,  o  ile  to  jest  możliwe,
przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.
§ 3. Przeprowadzenie  drogi  koniecznej  powinno  uwzględniać  interes
społeczno-gospodarczy.
Art. 146. Przepisy  artykułu  poprzedzającego  stosuje  się  odpowiednio  do
samoistnego  posiadacza  nieruchomości;  jednakże  posiadacz  może  żądać  tylko
ustanowienia służebności osobistej.
Art. 147. Właścicielowi nie wolno dokonywać robót ziemnych w taki sposób,
żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia.
Art. 148. Owoce opadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni stanowią jego
pożytki. Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek
publiczny.
©Kancelaria Sejmu    s. 33/232
2015-01-27
Art. 149. Właściciel  gruntu  może  wejść  na  grunt  sąsiedni  w  celu  usunięcia
zwieszających  się  z  jego  drzew  gałęzi  lub  owoców.  Właściciel  sąsiedniego  gruntu
może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
Art. 150. Właściciel  gruntu  może  obciąć  i  zachować  dla  siebie  korzenie
przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy gałęzi i owoców zwieszających
się z sąsiedniego gruntu; jednakże w wypadku takim właściciel powinien uprzednio
wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.
Art. 151. Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono
bez  winy  umyślnej  granice  sąsiedniego  gruntu,  właściciel  tego  gruntu  nie  może
żądać  przywrócenia  stanu  poprzedniego,  chyba  że  bez  nieuzasadnionej  zwłoki
sprzeciwił  się  przekroczeniu  granicy  albo  że  grozi  mu  niewspółmiernie  wielka
szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie
odpowiedniej  służebności  gruntowej,  albo  wykupienia  zajętej  części  gruntu,  jak
również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.
Art. 152. Właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania
przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych;
koszty  rozgraniczenia  oraz  koszty  urządzenia  i  utrzymywania  stałych  znaków
granicznych ponoszą po połowie.
Art. 153. Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można
stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby
również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe
nie  doprowadziło  do  ugody  między  interesowanymi,  sąd  ustali  granice  z
uwzględnieniem  wszelkich  okoliczności;  może  przy  tym  przyznać  jednemu  z
właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.
Art. 154. § 1. Domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia
podobne,  znajdujące  się  na  granicy  gruntów  sąsiadujących,  służą  do  wspólnego
użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy.
§ 2. Korzystający  z  wymienionych  urządzeń  obowiązani  są  ponosić  wspólnie
koszty ich utrzymania.
©Kancelaria Sejmu    s. 34/232
2015-01-27
DZIAŁ III
Nabycie i utrata własności
Rozdział I
Przeniesienie własności
Art. 155. § 1.  Umowa  sprzedaży,  zamiany,  darowizny,  przekazania
nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co
do  tożsamości  oznaczonej  przenosi  własność  na  nabywcę,  chyba  że  przepis
szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są
rzeczy  oznaczone  tylko  co  do  gatunku,  do  przeniesienia  własności  potrzebne  jest
przeniesienie  posiadania  rzeczy.  To  samo  dotyczy  wypadku,  gdy  przedmiotem
umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.
Art. 156. Jeżeli  zawarcie  umowy  przenoszącej  własność  następuje  w
wykonaniu  zobowiązania  wynikającego  z uprzednio  zawartej  umowy
zobowiązującej  do  przeniesienia  własności,  z  zapisu  zwykłego,  z  bezpodstawnego
wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy
od istnienia tego zobowiązania.
Art. 157. §  1.  Własność  nieruchomości  nie  może  być  przeniesiona  pod
warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.
§ 2. Jeżeli  umowa  zobowiązująca  do  przeniesienia  własności  nieruchomości
została  zawarta  pod  warunkiem  lub  z  zastrzeżeniem  terminu,  do  przeniesienia
własności  potrzebne  jest  dodatkowe  porozumienie  stron  obejmujące  ich
bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.
Art. 158. Umowa  zobowiązująca  do  przeniesienia  własności  nieruchomości
powinna  być  zawarta  w formie  aktu  notarialnego.  To  samo  dotyczy  umowy
przenoszącej  własność,  która  zostaje  zawarta  w  celu  wykonania  istniejącego
uprzednio  zobowiązania  do  przeniesienia  własności  nieruchomości;  zobowiązanie
powinno być w akcie wymienione.
Art. 159. Przepisów  o  obowiązku  zachowania  formy  aktu  notarialnego  nie
stosuje  się  w wypadku,  gdy  grunty  wniesione  jako  wkład  do  rolniczej  spółdzielni
produkcyjnej mają stać się współwłasnością dotychczasowych właścicieli.
©Kancelaria Sejmu    s. 35/232
2015-01-27
Art. 160. (uchylony).
Art. 161. (uchylony).
Art. 162. (uchylony).
Art. 163. (uchylony).
Art. 164. (uchylony).
Art. 165. (uchylony).
Art. 166. § 1. W razie sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości rolnej
udziału we współwłasności  lub  części  tego udziału pozostałym  współwłaścicielom
przysługuje  prawo  pierwokupu,  jeżeli  prowadzą  gospodarstwo  rolne  na  gruncie
wspólnym.  Nie  dotyczy  to  jednak  wypadku,  gdy  współwłaściciel  prowadzący
jednocześnie gospodarstwo  rolne  sprzedaje swój udział we współwłasności wraz  z
tym  gospodarstwem  albo  gdy  nabywcą  jest  inny  współwłaściciel  lub  osoba,  która
dziedziczyłaby gospodarstwo po sprzedawcy.
§ 2. (uchylony).
Art. 167. (uchylony).
Art. 168. (uchylony).
Art. 169. §  1.  Jeżeli  osoba  nieuprawniona  do  rozporządzania  rzeczą  ruchomą
zbywa  rzecz  i  wydaje  ją  nabywcy,  nabywca  uzyskuje  własność  z  chwilą  objęcia
rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.
§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez
właściciela  zostaje  zbyta  przed  upływem  lat  trzech  od  chwili  jej  zgubienia,
skradzenia  lub  utraty,  nabywca  może  uzyskać  własność  dopiero  z  upływem
powyższego  trzyletniego  terminu.  Ograniczenie  to  nie  dotyczy  pieniędzy  i
dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub
w toku postępowania egzekucyjnego.
Art. 170. W  razie  przeniesienia  własności  rzeczy  ruchomej,  która  jest
obciążona  prawem  osoby  trzeciej,  prawo  to  wygasa  z  chwilą  wydania  rzeczy
nabywcy,  chyba  że  ten  działa  w  złej  wierze.  Przepis  paragrafu  drugiego  artykułu
poprzedzającego stosuje się odpowiednio.
Art. 171. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 36/232
2015-01-27
Rozdział II
Zasiedzenie
Art. 172. § 1. Posiadacz  nieruchomości  niebędący  jej  właścicielem  nabywa
własność,  jeżeli  posiada  nieruchomość  nieprzerwanie  od  lat  dwudziestu  jako
posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność,
choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
Art. 173. Jeżeli  właściciel  nieruchomości,  przeciwko  któremu  biegnie
zasiedzenie,  jest  małoletni,  zasiedzenie  nie  może  skończyć  się  wcześniej  niż  z
upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela.
Art. 174. Posiadacz  rzeczy  ruchomej  niebędący  jej  właścicielem  nabywa
własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny,
chyba że posiada w złej wierze.
Art. 175. Do  biegu  zasiedzenia  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  biegu
przedawnienia roszczeń.
Art. 176. § 1. Jeżeli  podczas  biegu  zasiedzenia  nastąpiło  przeniesienie
posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas
posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie
nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy,
gdy  łącznie  z czasem  posiadania  obecnego  posiadacza  wynosi  przynajmniej  lat
trzydzieści.
§ 2. Przepisy  powyższe  stosuje  się  odpowiednio  w  wypadku,  gdy  obecny
posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.
Art. 177. (uchylony).
Art. 178. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 37/232
2015-01-27
Rozdział III
Inne wypadki nabycia i utraty własności
Art. 179. (utracił moc). 2) 
Art. 180. Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że
w tym zamiarze rzecz porzuci.
Art. 181. Własność  ruchomej  rzeczy  niczyjej  nabywa  się  przez  jej  objęcie  w
posiadanie samoistne.
Art. 182. § 1. Rój pszczół staje się niczyim, jeżeli właściciel nie odszukał go
przed  upływem  trzech  dni  od  dnia  wyrojenia.  Właścicielowi  wolno  w  pościgu  za
rojem wejść na cudzy grunt, powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkodę.
§ 2. Jeżeli  rój  osiadł w  cudzym  ulu  niezajętym, właściciel może domagać się
wydania roju za zwrotem kosztów.
§ 3. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu zajętym, staje się on własnością tego, czyją
własnością był rój, który się w ulu znajdował. Dotychczasowemu właścicielowi nie
przysługuje w tym wypadku roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Art. 183. § 1. Kto znalazł rzecz zgubioną, powinien niezwłocznie zawiadomić
o  tym  osobę  uprawnioną  do  odbioru  rzeczy.  Jeżeli  znalazca  nie  wie,  kto  jest
uprawniony  do  odbioru  rzeczy,  albo  jeżeli  nie  zna  miejsca  zamieszkania  osoby
uprawnionej,  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  o  znalezieniu  właściwy  organ
państwowy.
§ 2. Przepisy  o  rzeczach  znalezionych  stosuje  się  odpowiednio  do  rzeczy
porzuconych  bez  zamiaru  wyzbycia  się  własności,  jak  również  do  zwierząt,  które
zabłąkały się lub uciekły.
Art. 184. §  1.  Pieniądze,  papiery  wartościowe,  kosztowności  oraz  rzeczy
mające wartość naukową lub artystyczną znalazca powinien oddać niezwłocznie na
przechowanie  właściwemu  organowi  państwowemu,  inne  zaś  rzeczy  znalezione  –
tylko na żądanie tego organu.
§ 2. Jeżeli  znalazca  przechowuje  rzecz  u  siebie,  stosuje  się  odpowiednio
przepisy o nieodpłatnym przechowaniu.
                                                
2)
 Z dniem 15 lipca 2006 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 marca 2005 r.,
sygn. akt K 9/04 (Dz. U. Nr 48, poz. 462).
©Kancelaria Sejmu    s. 38/232
2015-01-27
Art. 185. Rozporządzenie  Rady  Ministrów  określi  organy  właściwe  do
przechowywania rzeczy znalezionych i do poszukiwania osób uprawnionych do ich
odbioru,  zasady  przechowywania  tych  rzeczy  oraz  sposób  poszukiwania  osób
uprawnionych do odbioru.
Art. 186. Znalazca,  który  uczynił  zadość  swoim  obowiązkom,  może  żądać
znaleźnego  w  wysokości  jednej  dziesiątej  wartości  rzeczy,  jeżeli  zgłosił  swe
roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru.
Art. 187. Pieniądze,  papiery  wartościowe,  kosztowności  oraz  rzeczy  mające
wartość naukową lub artystyczną, które nie zostaną przez uprawnionego odebrane w
ciągu  roku  od  dnia  wezwania  go  przez  właściwy  organ,  a  w  razie  niemożności
wezwania  –  w  ciągu  dwóch  lat  od  ich  znalezienia,  stają  się  własnością  Skarbu
Państwa.  Inne  rzeczy  stają  się  po  upływie  tych  samych  terminów  własnością
znalazcy,  jeżeli  uczynił  on  zadość  swoim  obowiązkom;  jeżeli  rzeczy  są
przechowywane  przez  organ  państwowy,  znalazca  może  je  odebrać  za  zwrotem
kosztów.
Art. 188. Przepisów  artykułów  poprzedzających  nie  stosuje  się  w  razie
znalezienia  rzeczy  w  budynku  publicznym  albo  w  innym  budynku  lub
pomieszczeniu otwartym dla publiczności ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie
kolejowym,  na  statku  lub  innym  środku  transportu  publicznego.  Znalazca
obowiązany  jest  w  tych  wypadkach  oddać  rzecz  zarządcy  budynku  lub
pomieszczenia  albo  właściwemu  zarządcy  środków  transportu  publicznego,  a  ten
postąpi z rzeczą zgodnie z właściwymi przepisami.
Art. 189. Jeżeli  rzecz  mająca  znaczniejszą  wartość  materialną  albo  wartość
naukową  lub  artystyczną  została  znaleziona  w  takich  okolicznościach,  że
poszukiwanie  właściciela  byłoby  oczywiście  bezcelowe,  znalazca  obowiązany  jest
oddać  rzecz  właściwemu  organowi  państwowemu.  Rzecz  znaleziona  staje  się
własnością Skarbu Państwa, a znalazcy należy się odpowiednie wynagrodzenie.
Art. 190. Uprawniony do pobierania pożytków naturalnych rzeczy nabywa ich
własność przez odłączenie ich od rzeczy.
Art. 191. Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została
połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.
©Kancelaria Sejmu    s. 39/232
2015-01-27
Art. 192. § 1. Ten, kto wytworzył nową rzecz ruchomą z cudzych materiałów,
staje  się  jej  właścicielem,  jeżeli  wartość  nakładu  pracy  jest  większa  od  wartości
materiałów.
§ 2. Jeżeli  przetworzenie  rzeczy  było  dokonane  w  złej  wierze  albo  jeżeli
wartość materiałów jest większa od wartości nakładu pracy, rzecz wytworzona staje
się własnością właściciela materiałów.
Art. 193. § 1. Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki
sposób,  że  przywrócenie  stanu  poprzedniego  byłoby  związane  z  nadmiernymi
trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami
całości.  Udziały  we  współwłasności  oznacza  się  według  stosunku  wartości  rzeczy
połączonych lub pomieszanych.
§ 2. Jednakże  gdy  jedna  z  rzeczy  połączonych  ma  wartość  znacznie  większą
aniżeli pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi.
Art. 194. Przepisy  o  przetworzeniu,  połączeniu  i  pomieszaniu  nie  uchybiają
przepisom  o  obowiązku  naprawienia  szkody  ani  przepisom  o  bezpodstawnym
wzbogaceniu.
DZIAŁ IV
Współwłasność
Art. 195. Własność  tej  samej  rzeczy  może  przysługiwać  niepodzielnie  kilku
osobom (współwłasność).
Art. 196. §  1.  Współwłasność  jest  albo  współwłasnością  w  częściach
ułamkowych, albo współwłasnością łączną.
§ 2. Współwłasność  łączną  regulują  przepisy  dotyczące  stosunków,  z  których
ona  wynika.  Do  współwłasności  w  częściach  ułamkowych  stosuje  się  przepisy
niniejszego działu.
Art. 197. Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.
Art. 198. Każdy  ze współwłaścicieli  może  rozporządzać swoim udziałem bez
zgody pozostałych współwłaścicieli.
Art. 199. Do  rozporządzania  rzeczą  wspólną  oraz  do  innych  czynności,  które
przekraczają  zakres  zwykłego  zarządu,  potrzebna  jest  zgoda  wszystkich
©Kancelaria Sejmu    s. 40/232
2015-01-27
współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą
co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na
względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.
Art. 200. Każdy  ze  współwłaścicieli  jest  obowiązany  do  współdziałania  w
zarządzie rzeczą wspólną.
Art. 201. Do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda
większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może
żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności.
Art. 202. Jeżeli  większość  współwłaścicieli  postanawia  dokonać  czynności
rażąco  sprzecznej  z  zasadami  prawidłowego  zarządu  rzeczą  wspólną,  każdy  z
pozostałych współwłaścicieli może żądać rozstrzygnięcia przez sąd.
Art. 203. Każdy  ze  współwłaścicieli  może  wystąpić  do  sądu  o  wyznaczenie
zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych
sprawach  dotyczących  zwykłego  zarządu  albo  jeżeli  większość  współwłaścicieli
narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość.
Art. 204. Większość współwłaścicieli oblicza się według wielkości udziałów.
Art. 205. Współwłaściciel  sprawujący  zarząd  rzeczą  wspólną  może  żądać  od
pozostałych  współwłaścicieli  wynagrodzenia  odpowiadającego  uzasadnionemu
nakładowi jego pracy.
Art. 206. Każdy  ze  współwłaścicieli  jest  uprawniony  do  współposiadania
rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić
ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
Art. 207. Pożytki  i  inne  przychody  z  rzeczy  wspólnej  przypadają
współwłaścicielom  w  stosunku  do  wielkości  udziałów;  w  takim  samym  stosunku
współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.
Art. 208. Każdy ze współwłaścicieli niesprawujących zarządu rzeczą wspólną
może żądać w odpowiednich terminach rachunku z zarządu.
Art. 209. Każdy  ze  współwłaścicieli  może  wykonywać  wszelkie  czynności  i
dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.
©Kancelaria Sejmu    s. 41/232
2015-01-27
Art. 210. Każdy  ze  współwłaścicieli  może  żądać  zniesienia  współwłasności.
Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż
lat  pięć.  Jednakże  w  ostatnim  roku  przed  upływem  zastrzeżonego  terminu
dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.
Art. 211. Każdy  ze  współwłaścicieli  może  żądać,  ażeby  zniesienie
współwłasności  nastąpiło  przez  podział  rzeczy  wspólnej,  chyba  że  podział  byłby
sprzeczny  z  przepisami  ustawy  lub  ze  społeczno-gospodarczym  przeznaczeniem
rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej
wartości.
Art. 212. § 1. Jeżeli zniesienie współwłasności  następuje na mocy orzeczenia
sądu,  wartość  poszczególnych  udziałów  może  być  wyrównana  przez  dopłaty
pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi
służebnościami gruntowymi.
§ 2. Rzecz,  która  nie  daje  się  podzielić,  może  być  przyznana  stosownie  do
okoliczności  jednemu  ze  współwłaścicieli  z  obowiązkiem  spłaty  pozostałych  albo
sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich
uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób
ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia
nie  mogą  łącznie  przekraczać  lat  dziesięciu.  W  wypadkach  zasługujących  na
szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat
już wymagalnych.
Art. 213. Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział
między  współwłaścicieli  byłoby  sprzeczne  z  zasadami  prawidłowej  gospodarki
rolnej,  sąd  przyzna  to  gospodarstwo  temu  współwłaścicielowi,  na  którego  wyrażą
zgodę wszyscy współwłaściciele.
Art. 214. § 1. W razie braku zgody wszystkich  współwłaścicieli, sąd przyzna
gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że
interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.
§ 2. Jeżeli  warunki  przewidziane  w  paragrafie  poprzedzającym  spełnia  kilku
współwłaścicieli albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna
©Kancelaria Sejmu    s. 42/232
2015-01-27
gospodarstwo  rolne  temu  z  nich,  który  daje  najlepszą  gwarancję  jego  należytego
prowadzenia.
§ 3. Na  wniosek  wszystkich  współwłaścicieli  sąd  zarządzi  sprzedaż
gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
§ 4. Sprzedaż  gospodarstwa  rolnego  sąd  zarządzi  również  w  wypadku
niewyrażenia  zgody  przez  żadnego  ze  współwłaścicieli  na  przyznanie  mu
gospodarstwa.
Art. 215. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio
w wypadku, gdy gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych
części jest mniejsza od liczby współwłaścicieli.
Art. 216. §  1.  Wysokość  przysługujących  współwłaścicielom  spłat  z
gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia.
§ 2. W  razie  braku  takiego  porozumienia  spłaty  przysługujące
współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze
się pod uwagę:
1)  typ,  wielkość  i  stan  gospodarstwa  rolnego  będącego  przedmiotem  zniesienia
współwłasności;
2)  sytuację  osobistą  i  majątkową  współwłaściciela  zobowiązanego  do  spłat  i
współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.
§ 3. Obniżenie  spłat,  stosownie  do  przepisu  paragrafu  poprzedzającego,  nie
wyklucza  możliwości  rozłożenia  ich  na  raty  lub  odroczenia  terminu  ich  zapłaty,
stosownie do przepisu art. 212 § 3.
§ 4. Przepisów  §  2  i  3  nie  stosuje  się  do  spłat  na  rzecz  małżonka  w  razie
zniesienia  współwłasności  gospodarstwa  rolnego,  które  stosownie  do  przepisów
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.
Art. 217. Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał
gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne
zbył  odpłatnie  przed  upływem  pięciu  lat  od  chwili  zniesienia  współwłasności,  jest
obowiązany  pozostałym  współwłaścicielom,  którym  przypadły  spłaty  niższe  od
należnych, wydać – proporcjonalnie do wielkości ich udziałów – korzyści uzyskane
z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia
tego gospodarstwa.
©Kancelaria Sejmu    s. 43/232
2015-01-27
Art. 218. § 1. Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub
jego  części,  lecz  do  chwili  zniesienia  współwłasności  w  tym  gospodarstwie
mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej
niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni – nie dłużej
niż  pięć  lat  od  osiągnięcia  pełnoletności.  Ograniczenie  terminem  powyższym  nie
dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.
§ 2. Do  uprawnień  wynikających  z  przepisów  paragrafu  poprzedzającego
stosuje się odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.
Art. 219. (uchylony).
Art. 220. Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.
Art. 221. Czynności prawne określające  zarząd  i sposób korzystania z rzeczy
wspólnej  albo  wyłączające  uprawnienie  do  zniesienia  współwłasności  odnoszą
skutek  także  względem  nabywcy  udziału,  jeżeli  nabywca  o  nich  wiedział  lub  z
łatwością mógł się dowiedzieć. To samo dotyczy wypadku, gdy sposób korzystania z
rzeczy został ustalony w orzeczeniu sądowym.
DZIAŁ V
Ochrona własności
Art. 222. §  1.  Właściciel  może  żądać  od  osoby,  która  włada  faktycznie  jego
rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne
względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.
§ 2. Przeciwko  osobie,  która  narusza  własność  w  inny  sposób  aniżeli  przez
pozbawienie  właściciela  faktycznego  władztwa  nad  rzeczą,  przysługuje
właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie
naruszeń.
Art. 223. § 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym
nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
Art. 224. §  1.  Samoistny  posiadacz  w  dobrej  wierze  nie  jest  obowiązany  do
wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie,
ani  za  jej  pogorszenie  lub  utratę.  Nabywa  własność  pożytków  naturalnych,  które
©Kancelaria Sejmu    s. 44/232
2015-01-27
zostały  od  rzeczy  odłączone  w  czasie  jego  posiadania,  oraz  zachowuje  pobrane
pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.
§ 2. Jednakże  od  chwili,  w  której  samoistny  posiadacz  w  dobrej  wierze
dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on
obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej
zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego
winy. Obowiązany jest  zwrócić  pobrane od powyższej  chwili pożytki,  których nie
zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.
Art. 225. Obowiązki  samoistnego  posiadacza  w  złej  wierze  względem
właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od
chwili,  w  której  ten  dowiedział  się  o wytoczeniu  przeciwko  niemu  powództwa  o
wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto
zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest
odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu
lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.
Art. 226. §  1.  Samoistny  posiadacz  w  dobrej  wierze  może  żądać  zwrotu
nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z
rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy
w  chwili  jej  wydania  właścicielowi.  Jednakże  gdy  nakłady  zostały  dokonane  po
chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu
przeciwko  niemu  powództwa  o wydanie  rzeczy,  może  on  żądać  zwrotu  jedynie
nakładów koniecznych.
§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów
koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego
kosztem.
Art. 227. § 1. Samoistny posiadacz może, przywracając stan poprzedni, zabrać
przedmioty, które połączył z rzeczą, chociażby stały się jej częściami składowymi.
§ 2. Jednakże gdy połączenia dokonał samoistny posiadacz w złej wierze albo
samoistny  posiadacz  w  dobrej  wierze  po  chwili,  w  której  dowiedział  się  o
wytoczeniu  przeciwko  niemu  powództwa  o  wydanie  rzeczy,  właściciel  może
przyłączone  przedmioty  zatrzymać,  zwracając  samoistnemu  posiadaczowi  ich
wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy.
©Kancelaria Sejmu    s. 45/232
2015-01-27
Art. 228. Przepisy  określające  prawa  i  obowiązki  samoistnego  posiadacza  w
dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się on o wytoczeniu przeciwko niemu
powództwa o wydanie rzeczy, stosuje się także w wypadku, gdy samoistny posiadacz
rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej został wezwany przez właściwy
organ państwowy do wydania rzeczy.
Art. 229. § 1. Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o
wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości,
jak  również  roszczenia  o  naprawienie  szkody  z  powodu  pogorszenia  rzeczy
przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń
samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.
§ 2. (uchylony).
Art. 230. Przepisy  dotyczące  roszczeń  właściciela  przeciwko  samoistnemu
posiadaczowi  o  wynagrodzenie  za  korzystanie  z  rzeczy,  o  zwrot  pożytków  lub  o
zapłatę  ich  wartości  oraz  o  naprawienie  szkody  z  powodu  pogorszenia  lub  utraty
rzeczy,  jak  również  przepisy  dotyczące  roszczeń  samoistnego  posiadacza  o  zwrot
nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy
a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic
innego.
Art. 231. § 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na
powierzchni lub pod  powierzchnią  gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości
przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel
przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Właściciel  gruntu,  na  którym  wzniesiono  budynek  lub  inne  urządzenie  o
wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby
ten, kto  wzniósł budynek  lub  inne  urządzenie, nabył od niego własność działki za
odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 3. (uchylony).
TYTUŁ II
Użytkowanie wieczyste
Art. 232. § 1. Grunty  stanowiące  własność  Skarbu  Państwa  a  położone  w
granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi
©Kancelaria Sejmu    s. 46/232
2015-01-27
granicami,  lecz  włączone  do  planu  zagospodarowania  przestrzennego  miasta  i
przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność
jednostek  samorządu  terytorialnego  lub  ich  związków,  mogą  być  oddawane  w
użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym.
§ 2. W  wypadkach  przewidzianych  w  przepisach  szczególnych  przedmiotem
użytkowania  wieczystego  mogą  być  także  inne  grunty  Skarbu  Państwa,  jednostek
samorządu terytorialnego lub ich związków.
Art. 233. W  granicach,  określonych  przez  ustawy  i  zasady  współżycia
społecznego  oraz  przez  umowę  o oddanie  gruntu  Skarbu  Państwa  lub  gruntu
należącego  do  jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich  związków  w
użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych
osób.  W  tych  samych  granicach  użytkownik  wieczysty  może  swoim  prawem
rozporządzać.
Art. 234. Do  oddania  gruntu  Skarbu  Państwa  lub  gruntu  należącego  do
jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich  związków  w  użytkowanie  wieczyste
stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
Art. 235. § 1.  Budynki  i  inne  urządzenia  wzniesione  na  gruncie  Skarbu
Państwa  lub  gruncie  należącym  do  jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich
związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy
budynków  i innych  urządzeń,  które  wieczysty  użytkownik  nabył  zgodnie  z
właściwymi  przepisami  przy  zawarciu  umowy  o  oddanie  gruntu  w  użytkowanie
wieczyste.
§ 2. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń
na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.
Art. 236. § 1.  Oddanie  gruntu  Skarbu  Państwa  lub  gruntu  należącego  do
jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich  związków  w  użytkowanie  wieczyste
następuje na okres  dziewięćdziesięciu  dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych,
gdy  cel  gospodarczy  użytkowania  wieczystego  nie  wymaga  oddania  gruntu  na
dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co
najmniej jednak na lat czterdzieści.
§ 2. W  ciągu  ostatnich  pięciu  lat  przed  upływem  zastrzeżonego  w  umowie
terminu  wieczysty  użytkownik  może  żądać  jego  przedłużenia  na  dalszy  okres  od
©Kancelaria Sejmu    s. 47/232
2015-01-27
czterdziestu  do  dziewięćdziesięciu  dziewięciu  lat;  jednakże  wieczysty  użytkownik
może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych
na  użytkowanym  gruncie  nakładów  jest  znacznie  dłuższy  aniżeli  czas,  który
pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest
dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.
§ 3. Umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w
formie aktu notarialnego.
Art. 237. Do  przeniesienia  użytkowania  wieczystego  stosuje  się  odpowiednio
przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.
Art. 238. Wieczysty  użytkownik  uiszcza  przez  czas  trwania  swego  prawa
opłatę roczną.
Art. 239. §  1.  Sposób  korzystania  z  gruntu  Skarbu  Państwa  lub  gruntu
należącego  do  jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich  związków  przez
wieczystego użytkownika powinien być określony w umowie.
§ 2. Jeżeli  oddanie  gruntu  w  użytkowanie  wieczyste  następuje  w  celu
wzniesienia na gruncie budynków lub innych urządzeń, umowa powinna określać:
1)  termin rozpoczęcia i zakończenia robót;
2)  rodzaj budynków lub urządzeń oraz obowiązek ich utrzymywania w należytym
stanie;
3)  warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub
urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego;
4)  wynagrodzenie  należne  wieczystemu  użytkownikowi  za  budynki  lub
urządzenia istniejące na gruncie w dniu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.
Art. 240. Umowa o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do
jednostek  samorządu  terytorialnego  bądź  ich  związków  w  użytkowanie  wieczyste
może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty
użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem
określonym  w  umowie,  w  szczególności  jeżeli  wbrew  umowie  użytkownik  nie
wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń.
Art. 241. Wraz  z  wygaśnięciem  użytkowania  wieczystego  wygasają
ustanowione na nim obciążenia.
©Kancelaria Sejmu    s. 48/232
2015-01-27
Art. 242. (uchylony).
Art. 243. Roszczenie  przeciwko  wieczystemu  użytkownikowi  o  naprawienie
szkód wynikłych z niewłaściwego korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu
należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków, jak również
roszczenie  wieczystego  użytkownika  o  wynagrodzenie  za  budynki  i  urządzenia
istniejące  w  dniu  zwrotu  użytkowanego  gruntu  przedawniają  się  z  upływem  lat
trzech od tej daty.
TYTUŁ III
Prawa rzeczowe ograniczone
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 244. § 1. Ograniczonymi  prawami  rzeczowymi  są:  użytkowanie,
służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.
§ 2. Spółdzielcze  własnościowe  prawo  do  lokalu  oraz  hipotekę  regulują
odrębne przepisy.
Art. 245. §  1.  Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych,  do
ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o
przeniesieniu własności.
§ 2. Jednakże  do  ustanowienia  ograniczonego  prawa  rzeczowego  na
nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu.
Forma  aktu  notarialnego  jest  potrzebna  tylko  dla  oświadczenia  właściciela,  który
prawo ustanawia.
Art. 245
1
. Do  przeniesienia  ograniczonego  prawa  rzeczowego  na
nieruchomości potrzebna jest umowa między uprawnionym a nabywcą oraz – jeżeli
prawo  jest ujawnione  w  księdze  wieczystej –  wpis do tej księgi,  chyba  że  przepis
szczególny stanowi inaczej.
Art. 246. § 1. Jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego,
prawo  to  wygasa.  Oświadczenie  o  zrzeczeniu  się  prawa  powinno  być  złożone
właścicielowi rzeczy obciążonej.
©Kancelaria Sejmu    s. 49/232
2015-01-27
§ 2. Jednakże  gdy  ustawa  nie  stanowi  inaczej,  a  prawo  było  ujawnione  w
księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest wykreślenie prawa z księgi
wieczystej.
Art. 247. Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela
rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność
rzeczy obciążonej.
Art. 248. §  1.  Do  zmiany  treści  ograniczonego  prawa  rzeczowego  potrzebna
jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo
było ujawnione w księdze wieczystej – wpis do tej księgi.
§ 2. Jeżeli  zmiana  treści  prawa  dotyka  praw  osoby  trzeciej,  do  zmiany
potrzebna  jest  zgoda  tej  osoby.  Oświadczenie osoby trzeciej powinno być złożone
jednej ze stron.
Art. 249. §  1.  Jeżeli  kilka  ograniczonych  praw  rzeczowych  obciąża  tę  samą
rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa
powstałego wcześniej (pierwszeństwo).
§ 2. Przepis powyższy nie uchybia przepisom, które określają pierwszeństwo w
sposób odmienny.
Art. 250. §  1.  Pierwszeństwo  ograniczonych  praw  rzeczowych  może  być
zmienione. Zmiana nie narusza praw mających pierwszeństwo niższe aniżeli prawo
ustępujące  pierwszeństwa,  a  wyższe  aniżeli  prawo,  które  uzyskuje  pierwszeństwo
ustępującego prawa.
§ 2. Do zmiany pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest
umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa, a tym, czyje prawo ma
uzyskać  pierwszeństwo  ustępującego  prawa.  Jeżeli  chociaż  jedno  z  tych  praw  jest
ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.
§ 3. Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa,
które ustąpiło pierwszeństwa.
Art. 251. Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio
przepisy o ochronie własności.
©Kancelaria Sejmu    s. 50/232
2015-01-27
DZIAŁ II
Użytkowanie
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 252. Rzecz można  obciążyć  prawem  do  jej  używania i do pobierania jej
pożytków (użytkowanie).
Art. 253. §  1.  Zakres  użytkowania  można  ograniczyć  przez  wyłączenie
oznaczonych pożytków rzeczy.
§ 2. Wykonywanie  użytkowania  nieruchomości  można  ograniczyć  do  jej
oznaczonej części.
Art. 254. Użytkowanie jest niezbywalne.
Art. 255. Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.
Art. 256. Użytkownik  powinien  wykonywać  swoje  prawo  zgodnie  z
wymaganiami prawidłowej gospodarki.
Art. 257. §  1.  Jeżeli  użytkowanie  obejmuje  określony  zespół  środków
produkcji,  użytkownik  może  w  granicach  prawidłowej  gospodarki  zastępować
poszczególne  składniki  innymi.  Włączone  w  ten  sposób  składniki  stają  się
własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji.
§ 2. Jeżeli  użytkowany  zespół  środków  produkcji  ma  być  zwrócony  według
oszacowania,  użytkownik  nabywa  własność  jego  poszczególnych  składników  z
chwilą,  gdy  zostały  mu  wydane;  po  ustaniu  użytkowania  obowiązany  jest  zwrócić
zespół tego samego rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono.
Art. 258. W  stosunkach  wzajemnych  między  użytkownikiem  a  właścicielem
użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki
powinny być pokrywane z pożytków rzeczy.
Art. 259. Właściciel  nie  ma  obowiązku  czynić  nakładów  na  rzecz  obciążoną
użytkowaniem.  Jeżeli  takie  nakłady  poczynił,  może  od  użytkownika  żądać  ich
zwrotu według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
©Kancelaria Sejmu    s. 51/232
2015-01-27
Art. 260. §  1.  Użytkownik  obowiązany  jest  dokonywać  napraw  i  innych
nakładów  związanych  ze  zwykłym  korzystaniem  z  rzeczy.  O  potrzebie  innych
napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na
dokonanie potrzebnych robót.
§ 2. Jeżeli  użytkownik  poczynił  nakłady,  do  których  nie  był  obowiązany,
stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 261. Jeżeli  osoba  trzecia  dochodzi  przeciwko  użytkownikowi  roszczeń
dotyczących  własności  rzeczy,  użytkownik  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  o
tym właściciela.
Art. 262. Po  wygaśnięciu  użytkowania  użytkownik  obowiązany  jest  zwrócić
rzecz  właścicielowi  w takim  stanie,  w  jakim  powinna  się  znajdować  stosownie  do
przepisów o wykonywaniu użytkowania.
Art. 263. Roszczenie  właściciela  przeciwko  użytkownikowi  o  naprawienie
szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również
roszczenie  użytkownika  przeciwko  właścicielowi  o  zwrot  nakładów  na  rzecz
przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
§ 2. (uchylony).
Art. 264. Jeżeli  użytkowanie  obejmuje  pieniądze  lub  inne  rzeczy  oznaczone
tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów
ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według
przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe).
Art. 265. § 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.
§ 2. Do  użytkowania  praw  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  użytkowaniu
rzeczy.
§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy
o przeniesieniu tego prawa.
Rozdział II
Użytkowanie przez osoby fizyczne
Art. 266. Użytkowanie  ustanowione  na  rzecz  osoby  fizycznej  wygasa
najpóźniej z jej śmiercią.
©Kancelaria Sejmu    s. 52/232
2015-01-27
Art. 267. § 1. Użytkownik obowiązany jest zachować substancję rzeczy oraz jej
dotychczasowe przeznaczenie.
§ 2. Jednakże  użytkownik  gruntu  może  zbudować  i  eksploatować  nowe
urządzenia  służące  do  wydobywania  kopalin  z  zachowaniem  przepisów  prawa
geologicznego i górniczego.
§ 3. Przed  przystąpieniem  do  robót  użytkownik  powinien  w  odpowiednim
terminie  zawiadomić  właściciela  o  swym  zamiarze.  Jeżeli  zamierzone  urządzenia
zmieniałyby  przeznaczenie  gruntu  albo  naruszały  wymagania  prawidłowej
gospodarki, właściciel może żądać ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o
naprawienie szkody.
Art. 268. Użytkownik może zakładać  w  pomieszczeniach nowe urządzenia w
takich granicach jak najemca.
Art. 269. §  1.  Właściciel  może  z  ważnych  powodów  żądać  od  użytkownika
zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym
upływie  wyznaczonego  terminu  właściciel  może  wystąpić  do  sądu  o  wyznaczenie
zarządcy.
§ 2. Użytkownik  może  żądać  uchylenia  zarządu,  jeżeli  daje  odpowiednie
zabezpieczenie.
Art. 270. Właściciel  może  odmówić  wydania  przedmiotów  objętych
użytkowaniem nieprawidłowym, dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia.
Art. 270
1
. (uchylony).
Rozdział III
Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne
Art. 271. Użytkowanie  gruntu  stanowiącego  własność  Skarbu  Państwa  może
być ustanowione na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako prawo terminowe
lub jako prawo bezterminowe. W każdym razie użytkowanie takie wygasa z chwilą
likwidacji spółdzielni.
Art. 272. § 1.  Jeżeli  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej  zostaje  przekazany  do
użytkowania  zabudowany  grunt  Skarbu  Państwa,  przekazanie  budynków  i  innych
urządzeń może nastąpić albo do użytkowania, albo na własność.
©Kancelaria Sejmu    s. 53/232
2015-01-27
§ 2. Budynki  i  inne  urządzenia  wzniesione  przez  rolniczą  spółdzielnię
produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność
spółdzielni, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż mają się
stać własnością Skarbu Państwa.
§ 3. Odrębna  własność  budynków  i  innych  urządzeń,  przewidziana  w
paragrafach poprzedzających, jest prawem związanym z użytkowaniem gruntu.
Art. 273. Jeżeli  użytkowanie  gruntu  Skarbu  Państwa  przez  rolniczą
spółdzielnię  produkcyjną  wygasło,  budynki  i  inne  urządzenia  trwale  z  gruntem
związane  i  stanowiące  własność  spółdzielni  stają  się  własnością  Skarbu  Państwa.
Spółdzielnia  może  żądać  zapłaty  wartości  tych  budynków  i urządzeń  w  chwili
wygaśnięcia  użytkowania,  chyba  że  zostały  wzniesione  wbrew  społeczno-
gospodarczemu przeznaczeniu gruntu.
Art. 274. Przepisy  dotyczące  własności  budynków  i  innych  urządzeń  na
gruncie  Skarbu  Państwa  użytkowanym  przez  rolniczą  spółdzielnię  produkcyjną
stosuje się odpowiednio do drzew i innych roślin.
Art. 275. Rolnicza  spółdzielnia  produkcyjna  może  zmienić  przeznaczenie
użytkowanych przez  siebie  gruntów  Skarbu Państwa albo naruszyć ich  substancję,
chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu inaczej zastrzeżono.
Art. 276. (uchylony).
Art. 277. §  1.  Jeżeli  statut  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej  lub  umowa  z
członkiem  spółdzielni  inaczej  nie  postanawia,  spółdzielnia  nabywa  z  chwilą
przejęcia wniesionych przez członków wkładów gruntowych ich użytkowanie.
§ 2. Do wniesienia wkładów gruntowych nie stosuje się przepisów o obowiązku
zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomości.
Art. 278. Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej może postanawiać, że – gdy
wymaga  tego  prawidłowe  wykonanie  zadań  spółdzielni  –  przysługuje  jej
uprawnienie  do  zmiany  przeznaczenia  wkładów  gruntowych  oraz  uprawnienie  do
naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnień.
Art. 279. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię
produkcyjną  na  gruncie  stanowiącym  wkład  gruntowy  stają  się  jej  własnością.  To
samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię.
©Kancelaria Sejmu    s. 54/232
2015-01-27
§ 2. W  razie  wygaśnięcia  użytkowania  gruntu  działka,  na  której  znajdują  się
budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez spółdzielnię
przejęta na własność za zapłatą wartości w chwili wygaśnięcia użytkowania. Drzewa
i  inne  rośliny  zasadzone  lub  zasiane  przez  spółdzielnię  stają  się  własnością
właściciela gruntu.
Art. 280. (uchylony).
Art. 281. (uchylony).
Art. 282. (uchylony).
Rozdział IV
Inne wypadki użytkowania
Art. 283. (uchylony).
Art. 284. Do  innych  wypadków  użytkowania  przez  osoby  prawne  stosuje  się
przepisy rozdziału I i odpowiednio rozdziału II niniejszego działu, o ile użytkowanie
to nie jest inaczej uregulowane odrębnymi przepisami.
DZIAŁ III
Służebności
Rozdział I
Służebności gruntowe
Art. 285. §  1.  Nieruchomość  można  obciążyć  na  rzecz  właściciela  innej
nieruchomości  (nieruchomości  władnącej)  prawem,  którego  treść  polega  bądź  na
tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie
z  nieruchomości  obciążonej,  bądź  na  tym,  że  właściciel  nieruchomości  obciążonej
zostaje  ograniczony  w  możności  dokonywania  w  stosunku  do  niej  określonych
działań,  bądź  też  na  tym,  że  właścicielowi  nieruchomości  obciążonej  nie  wolno
wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości  władnącej
przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność
gruntowa).
§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności
nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
©Kancelaria Sejmu    s. 55/232
2015-01-27
Art. 286. Na  rzecz  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej  można  ustanowić
służebność gruntową bez względu na to, czy spółdzielnia jest właścicielem gruntu.
Art. 287. Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się,
w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu
zwyczajów miejscowych.
Art. 288. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby
jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.
Art. 289. § 1. W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń
potrzebnych  do  wykonywania  służebności  gruntowej  obciąża  właściciela
nieruchomości władnącej.
§ 2. Jeżeli  obowiązek  utrzymywania  takich  urządzeń  został  włożony  na
właściciela  nieruchomości  obciążonej,  właściciel  odpowiedzialny  jest  także
osobiście  za  wykonywanie  tego  obowiązku.  Odpowiedzialność  osobista
współwłaścicieli jest solidarna.
Art. 290. § 1. W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje
się  w  mocy  na  rzecz  każdej  z  części  utworzonych  przez  podział;  jednakże  gdy
służebność  zwiększa  użyteczność  tylko  jednej  lub  kilku  z  nich,  właściciel
nieruchomości  obciążonej  może  żądać  zwolnienia  jej  od  służebności  względem
części pozostałych.
§ 2. W  razie  podziału  nieruchomości  obciążonej  służebność  utrzymuje  się  w
mocy  na  częściach  utworzonych  przez  podział;  jednakże  gdy  wykonywanie
służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części
mogą żądać ich zwolnienia od służebności.
§ 3. Jeżeli  wskutek  podziału  nieruchomości  władnącej  albo  nieruchomości
obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku
porozumienia stron będzie ustalony przez sąd.
Art. 291. Jeżeli  po  ustanowieniu  służebności  gruntowej  powstanie  ważna
potrzeba  gospodarcza,  właściciel  nieruchomości  obciążonej  może  żądać  za
wynagrodzeniem  zmiany  treści  lub  sposobu  wykonywania  służebności,  chyba  że
żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.
©Kancelaria Sejmu    s. 56/232
2015-01-27
Art. 292. Służebność  gruntowa  może  być  nabyta  przez  zasiedzenie  tylko  w
wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o
nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.
Art. 293. § 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat
dziesięć.
§ 2. Jeżeli  treść  służebności  gruntowej  polega  na  obowiązku  nieczynienia,
przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje
od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.
Art. 294. Właściciel  nieruchomości  obciążonej  może  żądać  zniesienia
służebności  gruntowej  za  wynagrodzeniem,  jeżeli  wskutek  zmiany  stosunków
służebność  stała  się  dla  niego  szczególnie  uciążliwa,  a  nie  jest  konieczna  do
prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.
Art. 295. Jeżeli  służebność  gruntowa  utraciła  dla  nieruchomości  władnącej
wszelkie  znaczenie,  właściciel  nieruchomości  obciążonej  może  żądać  zniesienia
służebności bez wynagrodzenia.
Rozdział II
Służebności osobiste
Art. 296. Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej
prawem,  którego  treść  odpowiada  treści  służebności  gruntowej  (służebność
osobista).
Art. 297. Do  służebności  osobistych  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego.
Art. 298. Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się,
w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem
zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.
Art. 299. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.
Art. 300. Służebności  osobiste  są  niezbywalne.  Nie  można  również  przenieść
uprawnienia do ich wykonywania.
Art. 301. §  1.  Mający  służebność  mieszkania  może  przyjąć  na  mieszkanie
małżonka i dzieci małoletnie.  Inne  osoby może  przyjąć tylko  wtedy, gdy są przez
©Kancelaria Sejmu    s. 57/232
2015-01-27
niego  utrzymywane  albo  potrzebne  przy  prowadzeniu  gospodarstwa  domowego.
Dzieci  przyjęte  jako  małoletnie  mogą  pozostać  w  mieszkaniu  także  po  uzyskaniu
pełnoletności.
§ 2. Można  się  umówić,  że  po  śmierci  uprawnionego  służebność  mieszkania
przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.
Art. 302. § 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i
urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.
§ 2. Do  wzajemnych  stosunków  między  mającym  służebność  mieszkania  a
właścicielem  nieruchomości  obciążonej  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
użytkowaniu przez osoby fizyczne.
Art. 303. Jeżeli  uprawniony  z  tytułu  służebności  osobistej  dopuszcza  się
rażących  uchybień  przy  wykonywaniu  swego  prawa,  właściciel  nieruchomości
obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.
Art. 304. Służebności osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie.
Art. 305. Jeżeli  nieruchomość  obciążona  służebnością  osobistą  została
wniesiona  jako  wkład  do  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej,  spółdzielnia  może  z
ważnych  powodów  żądać  zmiany  sposobu  wykonywania  służebności  albo  jej
zamiany na rentę.
Rozdział III
Służebność przesyłu
Art. 305
1
. Nieruchomość  można  obciążyć  na  rzecz  przedsiębiorcy,  który
zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w
art.  49  §  1,  prawem  polegającym  na  tym,  że  przedsiębiorca  może  korzystać
w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych
urządzeń (służebność przesyłu).
Art. 305
2
. §  1.  Jeżeli  właściciel  nieruchomości  odmawia  zawarcia  umowy
o ustanowienie  służebności  przesyłu,  a  jest  ona  konieczna  dla  właściwego
korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej
ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Jeżeli  przedsiębiorca  odmawia  zawarcia  umowy  o  ustanowienie
służebności  przesyłu,  a jest  ona  konieczna  do  korzystania  z  urządzeń,  o  których
©Kancelaria Sejmu    s. 58/232
2015-01-27
mowa  w  art.  49  §  1,  właściciel  nieruchomości  może  żądać  odpowiedniego
wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.
Art. 305
3
. §  1.  Służebność  przesyłu  przechodzi  na  nabywcę  przedsiębiorstwa
lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.
§ 2. Służebność  przesyłu  wygasa  najpóźniej  wraz  z  zakończeniem  likwidacji
przedsiębiorstwa.
§ 3. Po  wygaśnięciu  służebności  przesyłu  na  przedsiębiorcy  ciąży  obowiązek
usunięcia  urządzeń,  o których  mowa  w  art.  49  §  1,  utrudniających  korzystanie  z
nieruchomości.  Jeżeli  powodowałoby  to  nadmierne  trudności  lub  koszty,
przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.
Art. 305
4
. Do  służebności  przesyłu  stosuje  się  odpowiednio  przepisy
o służebnościach gruntowych.
DZIAŁ IV
Zastaw
Rozdział I
Zastaw na rzeczach ruchomych
Art. 306. § 1.  W  celu zabezpieczenia  oznaczonej  wierzytelności można  rzecz
ruchomą  obciążyć  prawem,  na  mocy  którego  wierzyciel  będzie  mógł  dochodzić
zaspokojenia  z  rzeczy  bez  względu  na  to,  czyją  stała  się  własnością,  i  z
pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych,
którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.
§ 2. Zastaw  można  ustanowić  także  w  celu  zabezpieczenia  wierzytelności
przyszłej lub warunkowej.
Art. 307. §  1.  Do  ustanowienia  zastawu  potrzebna  jest  umowa  między
właścicielem  a  wierzycielem  oraz,  z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie
przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony
się zgodziły.
§ 2. Jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu
wystarcza sama umowa.
§ 3. Zastaw  jest  skuteczny  wobec  wierzycieli  zastawcy,  jeżeli  umowa  o
ustanowienie zastawu została zawarta na piśmie z datą pewną.
©Kancelaria Sejmu    s. 59/232
2015-01-27
Art. 308. Wierzytelność  można  także  zabezpieczyć  zastawem  rejestrowym,
który regulują odrębne przepisy.
Art. 309. Przepisy  o  nabyciu  własności  rzeczy  ruchomej  od  osoby
nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia
zastawu.
Art. 310. Jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obciążona innym
prawem  rzeczowym,  zastaw  powstały  później  ma  pierwszeństwo  przed  prawem
powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze.
Art. 311. Nieważne  jest  zastrzeżenie,  przez  które  zastawca  zobowiązuje  się
względem  zastawnika,  że  nie  dokona  zbycia  lub  obciążenia  rzeczy  przed
wygaśnięciem zastawu.
Art. 312. Zaspokojenie  zastawnika  z  rzeczy  obciążonej  następuje  według
przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.
Art. 313. Jeżeli  przedmiotem  zastawu  są  rzeczy  mające  określoną  przez
zarządzenie właściwego organu państwowego cenę sztywną, można się umówić, że
w  razie  zwłoki  z  zapłatą  długu  przypadną  one  w  odpowiednim  stosunku
zastawnikowi  na  własność  zamiast  zapłaty,  według  ceny  z  dnia  wymagalności
wierzytelności zabezpieczonej.
Art. 314. Zastaw  zabezpiecza  także  roszczenia  o  odsetki  za  trzy  ostatnie  lata
przed  zbyciem  rzeczy  w postępowaniu  egzekucyjnym  lub  upadłościowym,
przyznane  koszty  postępowania  w  wysokości  nieprzekraczającej  dziesiątej  części
kapitału oraz inne roszczenia o świadczenia uboczne, w szczególności roszczenie o
odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania
oraz o zwrot nakładów na rzecz.
Art. 315. Zastawca niebędący dłużnikiem może niezależnie od zarzutów, które
mu  przysługują  osobiście  przeciwko  zastawnikowi,  podnosić  zarzuty,  które
przysługują dłużnikowi, jak również te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu
zastawu.
Art. 316. Zastawnik  może  dochodzić  zaspokojenia  z  rzeczy  obciążonej
zastawem  bez  względu  na  ograniczenie  odpowiedzialności  dłużnika  wynikające  z
przepisów prawa spadkowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 60/232
2015-01-27
Art. 317. Przedawnienie  wierzytelności  zabezpieczonej  zastawem  nie  narusza
uprawnienia  zastawnika  do  uzyskania  zaspokojenia  z  rzeczy  obciążonej.  Przepisu
powyższego nie stosuje się do roszczenia o odsetki lub inne świadczenia uboczne.
Art. 318. Zastawnik, któremu rzecz została wydana, powinien czuwać nad jej
zachowaniem  stosownie  do  przepisów  o  przechowaniu  za  wynagrodzeniem.  Po
wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.
Art. 319. Jeżeli  rzecz  obciążona  zastawem  przynosi  pożytki,  zastawnik
powinien, w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności
i  związanych  z  nią  roszczeń.  Po  wygaśnięciu  zastawu  obowiązany  jest  złożyć
zastawcy rachunek.
Art. 320. Jeżeli  zastawnik  poczynił  nakłady  na  rzecz,  do  których  nie  był
obowiązany,  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  prowadzeniu  cudzych  spraw  bez
zlecenia.
Art. 321. § 1. Jeżeli rzecz obciążona zastawem zostaje narażona na utratę lub
uszkodzenie,  zastawca  może  żądać  bądź  złożenia  rzeczy  do  depozytu  sądowego,
bądź  zwrotu  rzeczy  za  jednoczesnym  ustanowieniem  innego  zabezpieczenia
wierzytelności, bądź sprzedaży rzeczy.
§ 2. W  razie  sprzedaży  rzeczy  zastaw  przechodzi  na  uzyskaną  cenę,  która
powinna być złożona do depozytu sądowego.
Art. 322. §  1.  Roszczenie  zastawcy  przeciwko  zastawnikowi  o  naprawienie
szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak również roszczenie zastawnika przeciwko
zastawcy  o  zwrot  nakładów  na  rzecz  przedawniają  się  z  upływem  roku  od  dnia
zwrotu rzeczy.
§ 2. (uchylony).
Art. 323. §  1.  Przeniesienie  wierzytelności  zabezpieczonej  zastawem  pociąga
za sobą przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem
zastawu zastaw wygasa.
§ 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.
Art. 324. Nabywca  wierzytelności  zabezpieczonej  zastawem  może  żądać  od
zbywcy  wydania  rzeczy  obciążonej,  jeżeli  zastawca  wyrazi  na  to  zgodę.  W  braku
takiej zgody nabywca może żądać złożenia rzeczy do depozytu sądowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 61/232
2015-01-27
Art. 325. §  1.  Jeżeli  zastawnik  zwróci  rzecz  zastawcy,  zastaw  wygasa  bez
względu na zastrzeżenia przeciwne.
§ 2. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na
własność,  jeżeli  wierzytelność  zabezpieczona  zastawem  jest  obciążona  prawem
osoby trzeciej lub na jej rzecz zajęta.
Art. 326. Przepisy  rozdziału  niniejszego  stosuje  się  odpowiednio  do  zastawu,
który powstaje z mocy ustawy.
Rozdział II
Zastaw na prawach
Art. 327. Przedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne.
Art. 328. Do zastawu na prawach stosuje się odpowiednio przepisy o zastawie
na rzeczach ruchomych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego.
Art. 329. §  1.  Do  ustanowienia  zastawu  na  prawie  stosuje  się  odpowiednio
przepisy  o  przeniesieniu  tego  prawa.  Jednakże  umowa  o  ustanowienie  zastawu
powinna  być  zawarta  na  piśmie  z  datą  pewną,  chociażby  umowa  o  przeniesienie
prawa nie wymagała takiej formy.
§ 2. Jeżeli ustanowienie zastawu na wierzytelności nie następuje przez wydanie
dokumentu  ani  przez  indos,  do  ustanowienia  zastawu  potrzebne  jest  pisemne
zawiadomienie dłużnika wierzytelności przez zastawcę.
Art. 330. Zastawnik  może  wykonywać  wszelkie  czynności  i  dochodzić
wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania prawa obciążonego zastawem.
Art. 331. §  1.  Jeżeli  wymagalność  wierzytelności  obciążonej  zależy  od
wypowiedzenia  przez  wierzyciela,  zastawca  może  dokonać  wypowiedzenia  bez
zgody zastawnika. Jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest już wymagalna,
zastawnik  może  wierzytelność  obciążoną  wypowiedzieć  do  wysokości
wierzytelności zabezpieczonej.
§ 2. Jeżeli  wymagalność  wierzytelności  obciążonej  zastawem  zależy  od
wypowiedzenia  przez  dłużnika,  wypowiedzenie  powinno  nastąpić  także  względem
zastawnika.
©Kancelaria Sejmu    s. 62/232
2015-01-27
Art. 332. W razie spełnienia świadczenia zastaw na wierzytelności przechodzi
na przedmiot świadczenia.
Art. 333. Do  odbioru  świadczenia  uprawnieni  są  zastawca  wierzytelności  i
zastawnik łącznie. Każdy z nich może żądać spełnienia świadczenia do rąk ich obu
łącznie albo złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
Art. 334. Jeżeli  dłużnik  wierzytelności  obciążonej  zastawem  spełnia
świadczenie,  zanim  wierzytelność  zabezpieczona  stała  się  wymagalna,  zarówno
zastawca, jak i zastawnik mogą żądać złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu
sądowego.
Art. 335. Jeżeli  wierzytelność  pieniężna  zastawem  zabezpieczona  jest  już
wymagalna,  zastawnik  może  żądać  zamiast  zapłaty,  ażeby  zastawca  przeniósł  na
niego  wierzytelność  obciążoną,  jeżeli  jest  pieniężna,  do  wysokości  wierzytelności
zabezpieczonej zastawem.  Zastawnik  może dochodzić przypadłej mu z  tego tytułu
części wierzytelności z pierwszeństwem przed częścią przysługującą zastawcy.
TYTUŁ IV
Posiadanie
Art. 336. Posiadaczem  rzeczy  jest  zarówno  ten,  kto  nią  faktycznie  włada  jak
właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik,
zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone
władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).
Art. 337. Posiadacz  samoistny  nie  traci  posiadania  przez  to,  że  oddaje
drugiemu rzecz w posiadanie zależne.
Art. 338. Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.
Art. 339. Domniemywa  się,  że  ten,  kto  rzeczą  faktycznie  włada,  jest
posiadaczem samoistnym.
Art. 340. Domniemywa  się  ciągłość  posiadania.  Niemożność  posiadania
wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.
Art. 341. Domniemywa  się,  że  posiadanie  jest  zgodne  ze  stanem  prawnym.
Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza.
©Kancelaria Sejmu    s. 63/232
2015-01-27
Art. 342. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był
w złej wierze.
Art. 343. § 1.  Posiadacz może zastosować  obronę  konieczną,  ażeby odeprzeć
samowolne naruszenie posiadania.
§ 2. Posiadacz  nieruchomości  może  niezwłocznie po samowolnym  naruszeniu
posiadania  przywrócić  własnym  działaniem  stan  poprzedni;  nie  wolno  mu  jednak
stosować  przy  tym  przemocy  względem  osób.  Posiadacz  rzeczy  ruchomej,  jeżeli
grozi  mu  niebezpieczeństwo  niepowetowanej  szkody,  może  natychmiast  po
samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu
przywrócenia stanu poprzedniego.
§ 3. Przepisy  paragrafów  poprzedzających  stosuje  się  odpowiednio  do
dzierżyciela.
Art. 343
1
. Do  ochrony  władania  lokalem  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
ochronie posiadania.
Art. 344. §  1.  Przeciwko  temu,  kto  samowolnie  naruszył  posiadanie,  jak
również  przeciwko  temu,  na  czyją  korzyść  naruszenie  nastąpiło,  przysługuje
posiadaczowi  roszczenie  o przywrócenie  stanu  poprzedniego  i  o  zaniechanie
naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności
posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego
powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło,
że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.
§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili
naruszenia.
Art. 345. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane.
Art. 346. Roszczenie  o  ochronę  posiadania  nie  przysługuje  w  stosunkach
pomiędzy  współposiadaczami  tej  samej  rzeczy,  jeżeli  nie  da  się  ustalić  zakresu
współposiadania.
Art. 347. §  1.  Posiadaczowi  nieruchomości  przysługuje  roszczenie  o
wstrzymanie budowy, jeżeli budowa mogłaby naruszyć jego posiadanie albo grozić
wyrządzeniem mu szkody.
©Kancelaria Sejmu    s. 64/232
2015-01-27
§ 2. Roszczenie  może  być  dochodzone  przed  rozpoczęciem  budowy;  wygasa
ono, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu miesiąca od rozpoczęcia budowy.
Art. 348. Przeniesienie  posiadania  następuje  przez  wydanie  rzeczy.  Wydanie
dokumentów,  które  umożliwiają  rozporządzanie  rzeczą,  jak  również  wydanie
środków,  które  dają  faktyczną  władzę  nad  rzeczą,  jest  jednoznaczne  z  wydaniem
samej rzeczy.
Art. 349. Przeniesienie  posiadania  samoistnego  może  nastąpić  także  w  ten
sposób,  że dotychczasowy posiadacz samoistny  zachowa  rzecz  w swoim władaniu
jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, który
strony jednocześnie ustalą.
Art. 350. Jeżeli  rzecz  znajduje  się  w  posiadaniu  zależnym  albo  w  dzierżeniu
osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego następuje przez umowę między
stronami i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela.
Art. 351. Przeniesienie  posiadania  samoistnego  na  posiadacza  zależnego  albo
na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami.
Art. 352. §  1.  Kto  faktycznie  korzysta  z  cudzej  nieruchomości  w  zakresie
odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności.
§ 2. Do posiadania służebności stosuje się odpowiednio przepisy o posiadaniu
rzeczy.
KSIĘGA TRZECIA
ZOBOWIĄZANIA
TYTUŁ I
Przepisy ogólne
Art. 353. §  1.  Zobowiązanie  polega  na  tym,  że  wierzyciel  może  żądać  od
dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
§ 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
Art. 353
1
. Strony  zawierające  umowę  mogą  ułożyć  stosunek  prawny  według
swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
©Kancelaria Sejmu    s. 65/232
2015-01-27
Art. 354. § 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i
w  sposób  odpowiadający  jego  celowi  społeczno-gospodarczemu  oraz  zasadom
współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w
sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania
wierzyciel.
Art. 355. §  1.  Dłużnik  obowiązany  jest  do  staranności  ogólnie  wymaganej  w
stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
§ 2. Należytą  staranność  dłużnika  w  zakresie  prowadzonej  przez  niego
działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej
działalności.
Art. 356. §  1.  Wierzyciel  może  żądać  osobistego  świadczenia  dłużnika  tylko
wtedy,  gdy  to  wynika  z treści  czynności  prawnej,  z  ustawy  albo  z  właściwości
świadczenia.
§ 2. Jeżeli  wierzytelność  pieniężna  jest  wymagalna,  wierzyciel  nie  może
odmówić  przyjęcia  świadczenia  od  osoby  trzeciej,  chociażby  działała  bez  wiedzy
dłużnika.
Art. 357. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub
przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć
rzeczy średniej jakości.
Art. 357
1
. Jeżeli  z  powodu  nadzwyczajnej  zmiany  stosunków  spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze
stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może
po  rozważeniu  interesów  stron,  zgodnie  z zasadami  współżycia  społecznego,
oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o
rozwiązaniu  umowy.  Rozwiązując  umowę  sąd  może  w  miarę  potrzeby  orzec  o
rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
§ 2. (uchylony).
Art. 358. § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona
w  walucie  obcej,  dłużnik  może  spełnić  świadczenie  w  walucie  polskiej,  chyba  że
©Kancelaria Sejmu    s. 66/232
2015-01-27
ustawa,  orzeczenie  sądowe  będące  źródłem  zobowiązania  lub  czynność  prawna
zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.
§ 2. Wartość  waluty  obcej  określa  się  według  kursu  średniego  ogłaszanego
przez  Narodowy  Bank  Polski  z  dnia  wymagalności  roszczenia,  chyba  że  ustawa,
orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika
wierzyciel  może  żądać  spełnienia  świadczenia  w  walucie  polskiej  według  kursu
średniego ogłaszanego przez  Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest
dokonana.
Art. 358
1
. § 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest
suma  pieniężna,  spełnienie  świadczenia  następuje  przez  zapłatę  sumy  nominalnej,
chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
§ 2. Strony  mogą  zastrzec  w  umowie,  że  wysokość  świadczenia  pieniężnego
zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
§ 3. W  razie  istotnej  zmiany  siły  nabywczej  pieniądza  po  powstaniu
zobowiązania,  sąd  może  po  rozważeniu  interesów  stron,  zgodnie  z  zasadami
współżycia  społecznego,  zmienić  wysokość  lub  sposób  spełnienia  świadczenia
pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
§ 4. Z  żądaniem  zmiany  wysokości  lub  sposobu  spełnienia  świadczenia
pieniężnego  nie  może  wystąpić  strona  prowadząca  przedsiębiorstwo,  jeżeli
świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
§ 5. Przepisy  §  2  i  3  nie  uchybiają  przepisom  regulującym  wysokość  cen  i
innych świadczeń pieniężnych.
Art. 359. §  1. Odsetki  od  sumy  pieniężnej  należą  się  tylko  wtedy,  gdy  to
wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego
właściwego organu.
§ 2. Jeżeli  wysokość  odsetek  nie  jest  w  inny  sposób  określona,  należą  się
odsetki ustawowe.
§ 2 1 . Maksymalna  wysokość  odsetek  wynikających  z  czynności  prawnej  nie
może  w stosunku  rocznym  przekraczać  czterokrotności  wysokości  stopy  kredytu
lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).
§ 2 2 . Jeżeli  wysokość  odsetek  wynikających  z  czynności  prawnej  przekracza
wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.
©Kancelaria Sejmu    s. 67/232
2015-01-27
§ 2 3 . Postanowienia  umowne  nie  mogą  wyłączać  ani  ograniczać  przepisów  o
odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim
przypadku stosuje się przepisy ustawy.
§ 3. Rada  Ministrów  określa,  w  drodze  rozporządzenia,  wysokość  odsetek
ustawowych,  kierując  się  koniecznością  zapewnienia  dyscypliny  płatniczej  i
sprawnego  przeprowadzania  rozliczeń  pieniężnych,  biorąc  pod  uwagę  wysokość
rynkowych  stóp  procentowych  oraz  stóp  procentowych  Narodowego  Banku
Polskiego.
Art. 360. W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek są
one płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż
rok – jednocześnie z zapłatą tej sumy.
Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko
za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W  powyższych  granicach,  w  braku  odmiennego  przepisu  ustawy  lub
postanowienia  umowy,  naprawienie  szkody  obejmuje  straty,  które  poszkodowany
poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Art. 362. Jeżeli  poszkodowany  przyczynił  się  do  powstania  lub  zwiększenia
szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do
okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
Art. 363. §  1.  Naprawienie  szkody  powinno  nastąpić,  według  wyboru
poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę
odpowiedniej  sumy  pieniężnej.  Jednakże  gdyby  przywrócenie  stanu  poprzedniego
było  niemożliwe  albo  gdyby  pociągało  za  sobą  dla  zobowiązanego  nadmierne
trudności  lub  koszty,  roszczenie  poszkodowanego  ogranicza  się  do  świadczenia  w
pieniądzu.
§ 2. Jeżeli  naprawienie  szkody  ma  nastąpić  w  pieniądzu,  wysokość
odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania,
chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących
w innej chwili.
Art. 364. §  1.  Ilekroć  ustawa  przewiduje  obowiązek  zabezpieczenia,
zabezpieczenie powinno nastąpić przez złożenie pieniędzy do depozytu sądowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 68/232
2015-01-27
§ 2. Jednakże  z  ważnych  powodów  zabezpieczenie  może  nastąpić  w  inny
sposób.
Art. 365. §  1.  Jeżeli  dłużnik  jest  zobowiązany  w  ten  sposób,  że  wykonanie
zobowiązania  może  nastąpić  przez  spełnienie  jednego  z  kilku  świadczeń
(zobowiązanie  przemienne),  wybór  świadczenia  należy  do  dłużnika,  chyba  że  z
czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru
jest wierzyciel lub osoba trzecia.
§ 2. Wyboru dokonywa się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli
uprawnionym  do  wyboru  jest  dłużnik,  może  on  dokonać  wyboru  także  przez
spełnienie świadczenia.
§ 3. Jeżeli strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona,
druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym
upływie  wyznaczonego  terminu  uprawnienie  do  dokonania  wyboru  przechodzi  na
stronę drugą.
Art. 365
1
. Zobowiązanie  bezterminowe  o  charakterze  ciągłym  wygasa  po
wypowiedzeniu  przez  dłużnika  lub  wierzyciela  z  zachowaniem  terminów
umownych,  ustawowych  lub  zwyczajowych,  a w razie  braku  takich  terminów
niezwłocznie po wypowiedzeniu.
TYTUŁ II
Wielość dłużników albo wierzycieli
DZIAŁ I
Zobowiązania solidarne
Art. 366. §  1.  Kilku  dłużników  może  być  zobowiązanych  w  ten  sposób,  że
wierzyciel  może  żądać  całości  lub  części  świadczenia  od  wszystkich  dłużników
łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez
któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).
§ 2. Aż  do  zupełnego  zaspokojenia  wierzyciela  wszyscy  dłużnicy  solidarni
pozostają zobowiązani.
Art. 367. §  1.  Kilku  wierzycieli  może  być  uprawnionych  w  ten  sposób,  że
dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk jednego z nich, a przez zaspokojenie
©Kancelaria Sejmu    s. 69/232
2015-01-27
któregokolwiek  z wierzycieli  dług  wygasa  względem  wszystkich  (solidarność
wierzycieli).
§ 2. Dłużnik  może  spełnić  świadczenie,  według  swego  wyboru,  do  rąk
któregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże w razie wytoczenia powództwa
przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk.
Art. 368. Zobowiązanie może być solidarne, chociażby każdy z dłużników był
zobowiązany w sposób odmienny albo chociażby wspólny dłużnik był zobowiązany
w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli.
Art. 369. Zobowiązanie  jest  solidarne,  jeżeli  to  wynika  z  ustawy  lub  z
czynności prawnej.
Art. 370. Jeżeli kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego
mienia, są one zobowiązane solidarnie, chyba że umówiono się inaczej.
Art. 371. Działania  i  zaniechania  jednego  z  dłużników  solidarnych  nie  mogą
szkodzić współdłużnikom.
Art. 372. Przerwanie  lub  zawieszenie  biegu  przedawnienia  w  stosunku  do
jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników.
Art. 373. Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela
względem  jednego  z dłużników  solidarnych  nie  ma  skutku  względem
współdłużników.
Art. 374. §  1.  Odnowienie  dokonane  między  wierzycielem  a  jednym  z
dłużników  solidarnych  zwalnia  współdłużników,  chyba  że  wierzyciel  zastrzegł,  iż
zachowuje przeciwko nim swe prawa.
§ 2. Zwłoka wierzyciela względem jednego z dłużników solidarnych ma skutek
także względem współdłużników.
Art. 375. § 1. Dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują
mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób
powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom.
§ 2. Wyrok  zapadły  na  korzyść  jednego  z  dłużników  solidarnych  zwalnia
współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne.
©Kancelaria Sejmu    s. 70/232
2015-01-27
Art. 376. § 1. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść
istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w
jakich  częściach  może  on  żądać  zwrotu  od  współdłużników.  Jeżeli  z  treści  tego
stosunku  nie  wynika  nic  innego,  dłużnik,  który  świadczenie  spełnił,  może  żądać
zwrotu w częściach równych.
§ 2. Część  przypadająca  na  dłużnika  niewypłacalnego  rozkłada  się  między
współdłużników.
Art. 377. Zwłoka  dłużnika,  jak  również  przerwanie  lub  zawieszenie  biegu
przedawnienia  względem  jednego  z  wierzycieli  solidarnych  ma  skutek  także
względem współwierzycieli.
Art. 378. Jeżeli  jeden  z  wierzycieli  solidarnych  przyjął  świadczenie,  treść
istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i
w  jakich  częściach  jest  on  odpowiedzialny  względem  współwierzycieli.  Jeżeli  z
treści  tego  stosunku  nie  wynika  nic  innego,  wierzyciel,  który  przyjął  świadczenie,
jest odpowiedzialny w częściach równych.
DZIAŁ II
Zobowiązania podzielne i niepodzielne
Art. 379. § 1. Jeżeli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli, a świadczenie
jest podzielne, zarówno dług, jak i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od
siebie  części,  ilu  jest  dłużników  albo  wierzycieli.  Części  te  są  równe,  jeżeli  z
okoliczności nie wynika nic innego.
§ 2. Świadczenie  jest  podzielne,  jeżeli  może  być  spełnione  częściowo  bez
istotnej zmiany przedmiotu lub wartości.
Art. 380. §  1.  Dłużnicy  zobowiązani  do  świadczenia  niepodzielnego  są
odpowiedzialni za spełnienie świadczenia jak dłużnicy solidarni.
§ 2. W  braku  odmiennej  umowy  dłużnicy  zobowiązani  do  świadczenia
podzielnego  są  odpowiedzialni  za  jego  spełnienie  solidarnie,  jeżeli  wzajemne
świadczenie wierzyciela jest niepodzielne.
§ 3. Dłużnik,  który  spełnił  świadczenie  niepodzielne,  może  żądać  od
pozostałych dłużników zwrotu wartości świadczenia według tych samych zasad co
dłużnik solidarny.
©Kancelaria Sejmu    s. 71/232
2015-01-27
Art. 381. §  1.  Jeżeli  jest  kilku  wierzycieli  uprawnionych  do  świadczenia
niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia.
§ 2. Jednakże  w  razie  sprzeciwu  chociażby  jednego  z  wierzycieli,  dłużnik
obowiązany jest świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie albo złożyć przedmiot
świadczenia do depozytu sądowego.
Art. 382. §  1.  Zwolnienie  dłużnika  z  długu  przez  jednego  z  wierzycieli
uprawnionych do świadczenia niepodzielnego nie ma skutku względem pozostałych
wierzycieli.
§ 2. Zwłoka  dłużnika,  jak  również  przerwanie  lub  zawieszenie  biegu
przedawnienia  względem  jednego  z  wierzycieli  uprawnionych  do  świadczenia
niepodzielnego ma skutek względem pozostałych wierzycieli.
Art. 383. Jeżeli  jeden  z  wierzycieli  uprawnionych  do  świadczenia
niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem pozostałych
wierzycieli według tych samych zasad co wierzyciel solidarny.
TYTUŁ III
Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych
Art. 383
1
. Przedsiębiorca nie może żądać od konsumenta opłaty za skorzystanie
z określonego  sposobu  zapłaty  przewyższającej  poniesione  przez  przedsiębiorcę
koszty w związku z tym sposobem zapłaty.
Art. 384. § 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności
ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej
doręczony przed zawarciem umowy.
§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju
zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością
dowiedzieć  o jego  treści.  Nie  dotyczy  to  jednak  umów  zawieranych  z  udziałem
konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących
sprawach życia codziennego.
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli  jedna  ze  stron  posługuje  się  wzorcem  umowy  w  postaci
elektronicznej,  powinna  udostępnić  go  drugiej  stronie  przed  zawarciem  umowy  w
©Kancelaria Sejmu    s. 72/232
2015-01-27
taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku
czynności.
§ 5. (uchylony).
Art. 384
1
. Wzorzec  wydany  w  czasie  trwania  stosunku  umownego  o
charakterze  ciągłym  wiąże  drugą  stronę,  jeżeli  zostały  zachowane  wymagania
określone  w  art.  384,  a  strona  nie  wypowiedziała  umowy  w  najbliższym  terminie
wypowiedzenia.
Art. 385. § 1. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są
związane umową.
§ 2. Wzorzec  umowy  powinien  być  sformułowany  jednoznacznie  i  w  sposób
zrozumiały.  Postanowienia  niejednoznaczne  tłumaczy  się  na  korzyść  konsumenta.
Zasady  wyrażonej  w  zdaniu  poprzedzającym  nie  stosuje  się  w  postępowaniu  w
sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.
Art. 385
1
. §  1.  Postanowienia  umowy  zawieranej  z  konsumentem
nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki
w  sposób  sprzeczny  z  dobrymi  obyczajami,  rażąco  naruszając  jego  interesy
(niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających
główne  świadczenia  stron,  w  tym  cenę  lub  wynagrodzenie,  jeżeli  zostały
sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony
są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść
konsument  nie  miał  rzeczywistego  wpływu.  W  szczególności  odnosi  się  to  do
postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi
przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar  dowodu,  że  postanowienie  zostało  uzgodnione  indywidualnie,
spoczywa na tym, kto się na to powołuje.
Art. 385
2
. Oceny  zgodności  postanowienia  umowy  z  dobrymi  obyczajami
dokonuje  się  według  stanu  z chwili  zawarcia  umowy,  biorąc  pod  uwagę  jej  treść,
okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową
obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.
©Kancelaria Sejmu    s. 73/232
2015-01-27
Art. 385
3
. W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami
umownymi są te, które w szczególności:
1)  wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody
na osobie;
2)  wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za
niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
3)  wyłączają  lub  istotnie  ograniczają  potrącenie  wierzytelności  konsumenta  z
wierzytelnością drugiej strony;
4)  przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać
się przed zawarciem umowy;
5)  zezwalają  kontrahentowi  konsumenta  na  przeniesienie  praw  i  przekazanie
obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta;
6)  uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w
przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju;
7)  uzależniają zawarcie,  treść  lub  wykonanie umowy od zawarcia innej umowy,
niemającej  bezpośredniego  związku  z  umową  zawierającą  oceniane
postanowienie;
8)  uzależniają  spełnienie  świadczenia  od  okoliczności  zależnych  tylko  od  woli
kontrahenta konsumenta;
9)  przyznają  kontrahentowi  konsumenta  uprawnienia  do  dokonywania  wiążącej
interpretacji umowy;
10)  uprawniają  kontrahenta  konsumenta  do  jednostronnej  zmiany  umowy  bez
ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;
11)  przyznają  tylko  kontrahentowi  konsumenta  uprawnienie  do  stwierdzania
zgodności świadczenia z umową;
12)  wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie
niespełnione  w  całości  lub  części,  jeżeli  konsument  zrezygnuje  z  zawarcia
umowy lub jej wykonania;
13)  przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego
wcześniej  niż  świadczenie  kontrahenta,  gdy  strony  wypowiadają,  rozwiązują
lub odstępują od umowy;
14)  pozbawiają  wyłącznie  konsumenta  uprawnienia  do  rozwiązania  umowy,
odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia;
©Kancelaria Sejmu    s. 74/232
2015-01-27
15)  zastrzegają  dla  kontrahenta  konsumenta  uprawnienie  wypowiedzenia  umowy
zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego
terminu wypowiedzenia;
16)  nakładają  wyłącznie  na  konsumenta  obowiązek  zapłaty  ustalonej  sumy  na
wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy;
17)  nakładają  na  konsumenta,  który  nie  wykonał  zobowiązania  lub  odstąpił  od
umowy,  obowiązek  zapłaty  rażąco  wygórowanej  kary  umownej  lub
odstępnego;
18)  stanowią,  że  umowa  zawarta  na  czas  oznaczony  ulega  przedłużeniu,  o  ile
konsument,  dla  którego  zastrzeżono  rażąco  krótki  termin,  nie  złoży
przeciwnego oświadczenia;
19)  przewidują  wyłącznie  dla  kontrahenta  konsumenta  jednostronne  uprawnienie
do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia;
20)  przewidują  uprawnienie  kontrahenta  konsumenta  do  określenia  lub
podwyższenia  ceny  lub  wynagrodzenia  po  zawarciu  umowy  bez  przyznania
konsumentowi prawa odstąpienia od umowy;
21)  uzależniają  odpowiedzialność  kontrahenta  konsumenta  od  wykonania
zobowiązań  przez  osoby,  za  pośrednictwem  których  kontrahent  konsumenta
zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo
uzależniają  tę  odpowiedzialność  od  spełnienia  przez  konsumenta  nadmiernie
uciążliwych formalności;
22)  przewidują  obowiązek  wykonania  zobowiązania  przez  konsumenta  mimo
niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  zobowiązania  przez  jego
kontrahenta;
23)  wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie
sądu  polubownego  polskiego  lub  zagranicznego  albo  innego  organu,  a  także
narzucają  rozpoznanie  sprawy  przez  sąd,  który  wedle  ustawy  nie  jest
miejscowo właściwy.
Art. 385
4
. §  1.  Umowa  między  przedsiębiorcami  stosującymi  różne  wzorce
umów nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne.
§ 2. Umowa  nie  jest  zawarta,  gdy  po  otrzymaniu  oferty  strona  niezwłocznie
zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w § 1.
©Kancelaria Sejmu    s. 75/232
2015-01-27
Art. 386. (uchylony).
Art. 387. § 1. Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna.
§ 2. Strona,  która  w  chwili  zawarcia  umowy  wiedziała  o  niemożliwości
świadczenia,  a drugiej  strony  z  błędu  nie  wyprowadziła,  obowiązana  jest  do
naprawienia  szkody,  którą  druga  strona  poniosła  przez  to,  że  zawarła  umowę  nie
wiedząc o niemożliwości świadczenia.
Art. 388. §  1.  Jeżeli  jedna  ze  stron,  wyzyskując  przymusowe  położenie,
niedołęstwo  lub  niedoświadczenie  drugiej  strony,  w  zamian  za  swoje  świadczenie
przyjmuje  albo  zastrzega  dla  siebie  lub  dla  osoby  trzeciej  świadczenie,  którego
wartość  w  chwili  zawarcia  umowy  przewyższa  w  rażącym  stopniu  wartość  jej
własnego  świadczenia,  druga  strona  może  żądać  zmniejszenia  swego  świadczenia
lub zwiększenia należnego jej świadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie byłoby
nadmiernie utrudnione, może ona żądać unieważnienia umowy.
§ 2. Uprawnienia powyższe wygasają  z upływem lat dwóch od dnia zawarcia
umowy.
Art. 389. § 1. Umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do
zawarcia  oznaczonej  umowy  (umowa  przedwstępna),  powinna  określać  istotne
postanowienia umowy przyrzeczonej.
§ 2. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta umowa przyrzeczona, nie
został oznaczony, powinna ona być zawarta w odpowiednim terminie wyznaczonym
przez  stronę  uprawnioną  do  żądania  zawarcia  umowy  przyrzeczonej.  Jeżeli  obie
strony  są  uprawnione  do  żądania  zawarcia  umowy  przyrzeczonej  i  każda  z  nich
wyznaczyła  inny  termin,  strony  wiąże  termin  wyznaczony  przez  stronę,  która
wcześniej  złożyła  stosowne  oświadczenie.  Jeżeli  w  ciągu  roku  od  dnia  zawarcia
umowy  przedwstępnej  nie  został  wyznaczony  termin  do  zawarcia  umowy
przyrzeczonej, nie można żądać jej zawarcia.
Art. 390. § 1. Jeżeli  strona  zobowiązana  do  zawarcia  umowy  przyrzeczonej
uchyla  się  od  jej  zawarcia,  druga  strona  może  żądać  naprawienia  szkody,  którą
poniosła  przez  to,  że  liczyła  na  zawarcie  umowy  przyrzeczonej.  Strony  mogą  w
umowie przedwstępnej odmiennie określić zakres odszkodowania.
©Kancelaria Sejmu    s. 76/232
2015-01-27
§ 2. Jednakże gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których
zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności wymaganiom co do formy,
strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
§ 3. Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od
dnia,  w którym  umowa przyrzeczona  miała  być  zawarta.  Jeżeli  sąd  oddali  żądanie
zawarcia  umowy  przyrzeczonej,  roszczenia  z  umowy  przedwstępnej  przedawniają
się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
Art. 391. Jeżeli  w  umowie  zastrzeżono,  że  osoba  trzecia  zaciągnie  określone
zobowiązanie  albo  spełni  określone  świadczenie,  ten,  kto  takie  przyrzeczenie
uczynił, odpowiedzialny jest za szkodę, którą druga strona ponosi przez to, że osoba
trzecia  odmawia  zaciągnięcia  zobowiązania  albo  nie  spełnia  świadczenia.  Może
jednak  zwolnić  się  od  obowiązku  naprawienia  szkody  spełniając  przyrzeczone
świadczenie, chyba że sprzeciwia się to umowie lub właściwości świadczenia.
Art. 392. Jeżeli  osoba  trzecia  zobowiązała  się  przez  umowę  z  dłużnikiem
zwolnić go od obowiązku świadczenia, jest ona odpowiedzialna względem dłużnika
za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia.
Art. 393. § 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na
rzecz  osoby  trzeciej,  osoba  ta,  w  braku  odmiennego  postanowienia  umowy,  może
żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia.
§ 2. Zastrzeżenie  co  do  obowiązku  świadczenia  na  rzecz  osoby  trzeciej  nie
może być odwołane ani zmienione, jeżeli osoba trzecia oświadczyła którejkolwiek ze
stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać.
§ 3. Dłużnik może podnieść zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej.
Art. 394. §  1.  W  braku  odmiennego  zastrzeżenia  umownego  albo  zwyczaju
zadatek  dany  przy  zawarciu  umowy  ma  to  znaczenie,  że  w  razie  niewykonania
umowy  przez  jedną  ze  stron  druga  strona  może  bez  wyznaczenia  terminu
dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go
dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia
strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3. W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek
zapłaty  sumy  dwukrotnie  wyższej  odpada.  To  samo  dotyczy  wypadku,  gdy
©Kancelaria Sejmu    s. 77/232
2015-01-27
niewykonanie  umowy  nastąpiło  wskutek  okoliczności,  za  które  żadna  ze  stron  nie
ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
Art. 395. § 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie
w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się
przez oświadczenie złożone drugiej stronie.
§ 2. W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą.
To,  co  strony  już  świadczyły,  ulega  zwrotowi  w  stanie  niezmienionym,  chyba  że
zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za
korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
Art. 396. Jeżeli  zostało  zastrzeżone,  że  jednej  lub  obu  stronom  wolno  od
umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne), oświadczenie o odstąpieniu
jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.
TYTUŁ IV
(zawierający art. 397–404 – uchylony)
TYTUŁ V
Bezpodstawne wzbogacenie
Art. 405. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej
osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe,
do zwrotu jej wartości.
Art. 406. Obowiązek  wydania  korzyści  obejmuje  nie  tylko  korzyść
bezpośrednio  uzyskaną,  lecz  także  wszystko,  co  w  razie  zbycia,  utraty  lub
uszkodzenia zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody.
Art. 407. Jeżeli  ten,  kto  bez  podstawy  prawnej  uzyskał  korzyść  majątkową
kosztem  innej  osoby,  rozporządził  korzyścią  na  rzecz  osoby  trzeciej  bezpłatnie,
obowiązek wydania korzyści przechodzi na tę osobę trzecią.
Art. 408. § 1. Zobowiązany do wydania korzyści może żądać zwrotu nakładów
koniecznych  o  tyle,  o  ile  nie  znalazły  pokrycia  w  użytku,  który  z  nich  osiągnął.
Zwrotu  innych  nakładów  może  żądać  o  tyle,  o  ile  zwiększają  wartość  korzyści  w
chwili jej wydania; może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.
©Kancelaria Sejmu    s. 78/232
2015-01-27
§ 2. Kto  czyniąc  nakłady  wiedział,  że  korzyść  mu  się  nie  należy,  ten  może
żądać zwrotu nakładów tylko o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej
wydania.
§ 3. Jeżeli  żądający  wydania  korzyści  jest  zobowiązany  do  zwrotu  nakładów,
sąd  może  zamiast  wydania  korzyści  w  naturze  nakazać  zwrot  jej  wartości  w
pieniądzu  z odliczeniem  wartości  nakładów,  które  żądający  byłby  obowiązany
zwrócić.
Art. 409. Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli
ten,  kto  korzyść  uzyskał,  zużył  ją  lub  utracił  w  taki  sposób,  że  nie  jest  już
wzbogacony,  chyba  że  wyzbywając  się  korzyści  lub  zużywając  ją  powinien  był
liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Art. 410. § 1. Przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności
do świadczenia nienależnego.
§ 2. Świadczenie  jest  nienależne,  jeżeli  ten,  kto  je  spełnił,  nie  był  w  ogóle
zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli
podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty,
albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała
się ważna po spełnieniu świadczenia.
Art. 411. Nie można żądać zwrotu świadczenia:
1)  jeżeli  spełniający  świadczenie  wiedział,  że  nie  był  do  świadczenia
zobowiązany,  chyba  że  spełnienie  świadczenia  nastąpiło  z  zastrzeżeniem
zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności
prawnej;
2)  jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;
3)  jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu
roszczeniu;
4)  jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna.
Art. 412. Sąd  może  orzec  przepadek  świadczenia  na  rzecz  Skarbu  Państwa,
jeżeli  świadczenie  to  zostało  świadomie  spełnione  w  zamian  za  dokonanie  czynu
zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot świadczenia
został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość.
©Kancelaria Sejmu    s. 79/232
2015-01-27
Art. 413. §  1.  Kto  spełnia  świadczenie  z  gry  lub  zakładu,  nie  może  żądać
zwrotu, chyba że gra lub zakład były zakazane albo nierzetelne.
§ 2. Roszczeń  z  gry  lub  zakładu  można  dochodzić  tylko  wtedy,  gdy  gra  lub
zakład były prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego.
Art. 414. Przepisy  niniejszego  tytułu  nie  uchybiają  przepisom  o  obowiązku
naprawienia szkody.
TYTUŁ VI
Czyny niedozwolone
Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej
naprawienia.
Art. 416. Osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z
winy jej organu.
Art. 417. §  1.  Za  szkodę  wyrządzoną  przez  niezgodne  z  prawem  działanie
lub zaniechanie  przy  wykonywaniu  władzy  publicznej  ponosi  odpowiedzialność
Skarb  Państwa  lub  jednostka  samorządu  terytorialnego  lub  inna  osoba  prawna
wykonująca tę władzę z mocy prawa.
§ 2. Jeżeli  wykonywanie  zadań  z  zakresu  władzy  publicznej  zlecono,
na podstawie  porozumienia,  jednostce  samorządu  terytorialnego  albo  innej  osobie
prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca
oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.
Art. 417
1
. §  1.  Jeżeli  szkoda  została  wyrządzona  przez  wydanie  aktu
normatywnego,  jej  naprawienia  można  żądać  po  stwierdzeniu  we  właściwym
postępowaniu  niezgodności  tego  aktu  z Konstytucją,  ratyfikowaną  umową
międzynarodową lub ustawą.
§ 2. Jeżeli  szkoda  została  wyrządzona  przez  wydanie  prawomocnego
orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we
właściwym  postępowaniu  ich  niezgodności  z prawem,  chyba  że  przepisy  odrębne
stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie
lub  ostateczna  decyzja  zostały  wydane  na  podstawie  aktu  normatywnego
niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą.
©Kancelaria Sejmu    s. 80/232
2015-01-27
§ 3. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji,
gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać
po stwierdzeniu  we  właściwym  postępowaniu  niezgodności  z  prawem  niewydania
orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.
§ 4. Jeżeli  szkoda  została  wyrządzona  przez  niewydanie  aktu  normatywnego,
którego  obowiązek  wydania  przewiduje  przepis  prawa,  niezgodność  z  prawem
niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.
Art. 417
2
. Jeżeli  przez  zgodne  z  prawem  wykonywanie  władzy  publicznej
została wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany może żądać całkowitego lub
częściowego  jej  naprawienia  oraz  zadośćuczynienia  pieniężnego  za  doznaną
krzywdę, gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub
jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego względy słuszności.
Art. 418. (utracił moc). 3) 
Art. 419. (uchylony).
Art. 420. (uchylony).
Art. 420
1
. (uchylony).
Art.420
2
. (uchylony).
Art. 421. Przepisów  art.  417,  art.  417 1   i  art.  417 2   nie  stosuje  się,  jeżeli
odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest
uregulowana w przepisach szczególnych.
Art. 422. Za  szkodę  odpowiedzialny  jest  nie  tylko  ten,  kto  ją  bezpośrednio
wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej
pomocny,  jak  również  ten,  kto  świadomie  skorzystał  z  wyrządzonej  drugiemu
szkody.
Art. 423. Kto działa w obronie koniecznej, odpierając bezpośredni i bezprawny
zamach na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny
za szkodę wyrządzoną napastnikowi.
                                                
3)
 Z dniem 18 grudnia 2001 r. na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001
r., sygn. akt SK. 18/2000 (Dz. U. Nr 145, poz. 1638).
©Kancelaria Sejmu    s. 81/232
2015-01-27
Art. 424. Kto zniszczył lub uszkodził cudzą  rzecz albo zabił lub zranił cudze
zwierzę  w  celu  odwrócenia  od  siebie  lub  od  innych  niebezpieczeństwa  grożącego
bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą
stąd  szkodę,  jeżeli  niebezpieczeństwa  sam  nie  wywołał,  a  niebezpieczeństwu  nie
można  było  inaczej  zapobiec  i  jeżeli  ratowane  dobro  jest  oczywiście  ważniejsze
aniżeli dobro naruszone.
Art. 425. §  1.  Osoba,  która  z  jakichkolwiek  powodów  znajduje  się  w  stanie
wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest
odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.
§ 2. Jednakże  kto  uległ  zakłóceniu  czynności  psychicznych  wskutek  użycia
napojów  odurzających  albo  innych  podobnych  środków,  ten  obowiązany  jest  do
naprawienia szkody, chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy.
Art. 426. Małoletni,  który  nie  ukończył  lat  trzynastu,  nie  ponosi
odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę.
Art. 427. Kto  z  mocy  ustawy  lub  umowy  jest  zobowiązany  do  nadzoru  nad
osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać
nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę,
chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także
przy  starannym  wykonywaniu  nadzoru.  Przepis  ten  stosuje  się  również  do  osób
wykonywających bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą,
której z powodu wieku  albo  stanu  psychicznego lub cielesnego winy  poczytać  nie
można.
Art. 428. Gdy  sprawca  z  powodu  wieku  albo  stanu  psychicznego  lub
cielesnego  nie  jest  odpowiedzialny  za  szkodę,  a  brak  jest  osób  zobowiązanych  do
nadzoru  albo  gdy  nie  można  od  nich  uzyskać  naprawienia  szkody,  poszkodowany
może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy,
jeżeli  z  okoliczności,  a  zwłaszcza  z  porównania  stanu  majątkowego
poszkodowanego  i  sprawcy,  wynika,  że  wymagają  tego  zasady  współżycia
społecznego.
Art. 429. Kto  powierza  wykonanie  czynności  drugiemu,  ten  jest
odpowiedzialny  za  szkodę  wyrządzoną  przez  sprawcę  przy  wykonywaniu
powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie
©Kancelaria Sejmu    s. 82/232
2015-01-27
czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej
działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.
Art. 430. Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która
przy  wykonywaniu  tej  czynności  podlega  jego  kierownictwu  i  ma  obowiązek
stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z
winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.
Art. 431. § 1. Kto zwierzę chowa albo się nim posługuje, obowiązany jest do
naprawienia wyrządzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy było pod jego
nadzorem,  czy  też  zabłąkało  się  lub  uciekło,  chyba  że  ani  on,  ani  osoba,  za  którą
ponosi odpowiedzialność, nie ponoszą winy.
§ 2. Chociażby  osoba,  która  zwierzę  chowa  lub  się  nim  posługuje,  nie  była
odpowiedzialna według przepisów paragrafu poprzedzającego, poszkodowany może
od  niej  żądać  całkowitego  lub  częściowego  naprawienia  szkody,  jeżeli  z
okoliczności,  a  zwłaszcza  z  porównania  stanu  majątkowego  poszkodowanego  i  tej
osoby, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Art. 432. §  1.  Posiadacz  gruntu  może  zająć  cudze  zwierzę,  które  wyrządza
szkodę  na  gruncie,  jeżeli  zajęcie  jest  potrzebne  do  zabezpieczenia  roszczenia  o
naprawienie szkody.
§ 2. Na  zajętym  zwierzęciu  posiadacz  gruntu  uzyskuje  ustawowe  prawo
zastawu  dla  zabezpieczenia  należnego  mu  naprawienia  szkody  oraz  kosztów
żywienia i utrzymania zwierzęcia.
§ 3. (uchylony).
Art. 433. Za  szkodę  wyrządzoną  wyrzuceniem,  wylaniem  lub  spadnięciem
jakiegokolwiek  przedmiotu  z  pomieszczenia  jest  odpowiedzialny  ten,  kto
pomieszczenie  zajmuje,  chyba  że  szkoda  nastąpiła  wskutek  siły  wyższej  albo
wyłącznie  z  winy  poszkodowanego  lub  osoby  trzeciej,  za  którą  zajmujący
pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec.
Art. 434. Za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się
jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się
budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w
należytym stanie, ani z wady w budowie.
©Kancelaria Sejmu    s. 83/232
2015-01-27
Art. 435. §  1.  Prowadzący  na  własny  rachunek  przedsiębiorstwo  lub  zakład
wprawiany  w  ruch  za  pomocą  sił  przyrody  (pary,  gazu,  elektryczności,  paliw
płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną
komukolwiek  przez  ruch  przedsiębiorstwa  lub  zakładu,  chyba  że  szkoda  nastąpiła
wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za
którą nie ponosi odpowiedzialności.
§ 2. Przepis  powyższy  stosuje  się  odpowiednio  do  przedsiębiorstw  lub
zakładów  wytwarzających  środki  wybuchowe  albo  posługujących  się  takimi
środkami.
Art. 436. §  1.  Odpowiedzialność  przewidzianą  w  artykule  poprzedzającym
ponosi  również  samoistny  posiadacz  mechanicznego  środka  komunikacji
poruszanego  za  pomocą  sił  przyrody.  Jednakże  gdy  posiadacz  samoistny  oddał
środek  komunikacji  w  posiadanie  zależne,  odpowiedzialność  ponosi  posiadacz
zależny.
§ 2. W  razie  zderzenia  się  mechanicznych  środków  komunikacji  poruszanych
za  pomocą  sił  przyrody  wymienione  osoby  mogą  wzajemnie  żądać  naprawienia
poniesionych  szkód  tylko  na  zasadach  ogólnych.  Również  tylko  na  zasadach
ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą
z grzeczności.
Art. 437. Nie  można  wyłączyć  ani  ograniczyć  z  góry  odpowiedzialności
określonej w dwóch artykułach poprzedzających.
Art. 438. Kto  w  celu  odwrócenia  grożącej  drugiemu  szkody  albo  w  celu
odwrócenia  wspólnego  niebezpieczeństwa  przymusowo  lub  nawet  dobrowolnie
poniósł  szkodę  majątkową,  może  żądać  naprawienia  poniesionych  strat  w
odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosły korzyść.
Art. 439. Ten,  komu  wskutek  zachowania  się  innej  osoby,  w  szczególności
wskutek  braku  należytego  nadzoru  nad  ruchem  kierowanego  przez  nią
przedsiębiorstwa lub  zakładu  albo  nad stanem posiadanego przez nią budynku lub
innego  urządzenia,  zagraża  bezpośrednio  szkoda,  może  żądać,  ażeby  osoba  ta
przedsięwzięła środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a w
razie potrzeby także, by dała odpowiednie zabezpieczenie.
©Kancelaria Sejmu    s. 84/232
2015-01-27
Art. 440. W  stosunkach  między  osobami  fizycznymi  zakres  obowiązku
naprawienia  szkody  może  być  stosownie  do  okoliczności  ograniczony,  jeżeli  ze
względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę
wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.
Art. 441. § 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.
§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto
szkodę naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od
okoliczności, a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyniła
się do powstania szkody.
§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy,
ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy.
Art. 442. (uchylony).
Art. 442
1
. §  1.  Roszczenie  o  naprawienie  szkody  wyrządzonej  czynem
niedozwolonym  ulega  przedawnieniu  z  upływem  lat  trzech  od  dnia,  w  którym
poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Jednakże  termin  ten  nie  może  być  dłuższy  niż  dziesięć  lat  od  dnia,  w  którym
nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
§ 2. Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie
szkody  ulega  przedawnieniu  z  upływem  lat  dwudziestu  od  dnia  popełnienia
przestępstwa  bez  względu  na  to,  kiedy  poszkodowany  dowiedział  się  o  szkodzie
i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
§ 3. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć
się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział
się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
§ 4. Przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie
nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią
pełnoletności.
Art. 443. Okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła,
stanowiło  niewykonanie  lub  nienależyte  wykonanie  istniejącego  uprzednio
zobowiązania,  nie  wyłącza  roszczenia  o naprawienie  szkody  z  tytułu  czynu
©Kancelaria Sejmu    s. 85/232
2015-01-27
niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co
innego.
Art. 444. §  1.  W  razie  uszkodzenia  ciała  lub  wywołania  rozstroju  zdrowia
naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie
poszkodowanego  zobowiązany  do  naprawienia  szkody  powinien  wyłożyć  z  góry
sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także
sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.
§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy
zarobkowej  albo  jeżeli  zwiększyły  się  jego  potrzeby  lub  zmniejszyły  widoki
powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody
odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli  w  chwili  wydania  wyroku  szkody  nie  da  się  dokładnie  ustalić,
poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.
Art. 445. §  1.  W  wypadkach  przewidzianych  w  artykule  poprzedzającym  sąd
może  przyznać  poszkodowanemu  odpowiednią  sumę  tytułem  zadośćuczynienia
pieniężnego za doznaną krzywdę.
§ 2. Przepis  powyższy  stosuje  się  również  w  wypadku  pozbawienia  wolności
oraz  w wypadku  skłonienia  za  pomocą  podstępu,  gwałtu  lub  nadużycia  stosunku
zależności do poddania się czynowi nierządnemu.
§ 3. Roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy,
gdy  zostało  uznane  na  piśmie  albo  gdy  powództwo  zostało  wytoczone  za  życia
poszkodowanego.
Art. 446. §  1.  Jeżeli  wskutek  uszkodzenia  ciała  lub  wywołania  rozstroju
zdrowia  nastąpiła  śmierć  poszkodowanego,  zobowiązany  do  naprawienia  szkody
powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.
§ 2. Osoba,  względem  której  ciążył  na  zmarłym  ustawowy  obowiązek
alimentacyjny,  może  żądać  od  zobowiązanego  do  naprawienia  szkody  renty
obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych
i  majątkowych  zmarłego  przez  czas  prawdopodobnego  trwania  obowiązku
alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły
dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że
wymagają tego zasady współżycia społecznego.
©Kancelaria Sejmu    s. 86/232
2015-01-27
§ 3. Sąd  może  ponadto  przyznać  najbliższym  członkom  rodziny  zmarłego
stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie
ich sytuacji życiowej.
§ 4. Sąd  może  także  przyznać  najbliższym  członkom  rodziny  zmarłego
odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Art. 446
1
. Z  chwilą  urodzenia  dziecko  może  żądać  naprawienia  szkód
doznanych przed urodzeniem. 4) 
Art. 447. Z  ważnych  powodów  sąd  może  na  żądanie  poszkodowanego
przyznać mu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w
szczególności  wypadku,  gdy  poszkodowany  stał  się  inwalidą,  a  przyznanie
jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu.
Art. 448. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje
dobro  osobiste  zostało  naruszone,  odpowiednią  sumę  tytułem  zadośćuczynienia
pieniężnego  za  doznaną  krzywdę  lub  na  jego  żądanie  zasądzić  odpowiednią  sumę
pieniężną  na  wskazany  przez  niego  cel  społeczny,  niezależnie  od  innych  środków
potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.
Art. 449. Roszczenia przewidziane w art. 444–448 nie mogą być zbyte, chyba
że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym
orzeczeniem.
TYTUŁ VI 1 
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny
Art. 449
1
. §  1.  Kto  wytwarza  w  zakresie  swojej  działalności  gospodarczej
(producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkodę wyrządzoną komukolwiek
przez ten produkt.
§ 2. Przez produkt rozumie się rzecz ruchomą, choćby została ona połączona z
inną rzeczą. Za produkt uważa się także zwierzęta i energię elektryczną.
                                                
4)
  Zdanie  drugie  utraciło  moc  z  dniem  23  grudnia  1997  r.  na  podstawie  obwieszczenia  Prezesa
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. o utracie mocy obowiązującej art. 1 pkt 2,
art. 1 pkt 5, art. 2 pkt 2, art. 3 pkt 1 i art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny,
ochronie  płodu  ludzkiego  i  warunkach  dopuszczalności  przerywania  ciąży  oraz  o  zmianie
niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1040).
©Kancelaria Sejmu    s. 87/232
2015-01-27
§ 3. Niebezpieczny  jest  produkt  niezapewniający  bezpieczeństwa,  jakiego
można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest
bezpieczny, decydują okoliczności z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zwłaszcza
sposób  zaprezentowania  go  na  rynku  oraz  podane  konsumentowi  informacje
o właściwościach  produktu.  Produkt  nie  może  być  uznany  za  niezapewniający
bezpieczeństwa tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt
ulepszony.
Art. 449
2
. Producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz
zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego
użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany.
Art. 449
3
. § 1. Producent nie odpowiada za szkodę wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny,  jeżeli  produktu  nie  wprowadził  do  obrotu  albo  gdy  wprowadzenie
produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem jego działalności gospodarczej.
§ 2. Producent nie  odpowiada  również  wtedy,  gdy właściwości niebezpieczne
produktu  ujawniły  się  po  wprowadzeniu  go  do  obrotu,  chyba  że  wynikały  one  z
przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie
można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan
nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy właściwości te
wynikały z zastosowania przepisów prawa.
Art. 449
4
. Domniemywa  się,  że  produkt  niebezpieczny,  który  spowodował
szkodę,  został  wytworzony  i wprowadzony  do  obrotu  w  zakresie  działalności
gospodarczej producenta.
Art. 449
5
. §  1.  Wytwórca  materiału,  surowca  albo  części  składowej  produktu
odpowiada  tak  jak  producent,  chyba  że  wyłączną  przyczyną  szkody  była  wadliwa
konstrukcja produktu lub wskazówki producenta.
§ 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub
innego  oznaczenia  odróżniającego  podaje  się  za  producenta,  odpowiada  jak
producent.  Tak  samo  odpowiada  ten,  kto  produkt  pochodzenia  zagranicznego
wprowadza  do  obrotu  krajowego  w  zakresie  swojej  działalności  gospodarczej
(importer).
§ 3. Producent  oraz  osoby  wymienione  w  paragrafach  poprzedzających
odpowiadają solidarnie.
©Kancelaria Sejmu    s. 88/232
2015-01-27
§ 4. Jeżeli  nie  wiadomo,  kto  jest  producentem  lub  osobą  określoną  w  §  2,
odpowiada  ten,  kto  w  zakresie  swojej  działalności  gospodarczej  zbył  produkt
niebezpieczny, chyba że w ciągu miesiąca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże
poszkodowanemu  osobę  i adres  producenta  lub  osoby  określonej  w  §  2  zdanie
pierwsze, a w wypadku towaru importowanego – osobę i adres importera.
§ 5. Jeżeli  zbywca  produktu  nie  może  wskazać  producenta  ani  osób
określonych w § 4, zwalnia go od odpowiedzialności wskazanie osoby, od której sam
nabył produkt.
Art. 449
6
. Jeżeli  za  szkodę  wyrządzoną  przez  produkt  niebezpieczny
odpowiada także osoba trzecia, odpowiedzialność tej osoby i osób wymienionych w
artykułach  poprzedzających  jest  solidarna.  Przepisy  art.  441  §  2  i  3  stosuje  się
odpowiednio.
Art. 449
7
. § 1. Odszkodowanie za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia
samego produktu ani korzyści, jakie poszkodowany mógłby osiągnąć w związku z
jego używaniem.
§ 2. Odszkodowanie  na  podstawie  art.  449 1   nie  przysługuje,  gdy  szkoda  na
mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 euro.
Art. 449
8
. Roszczenie  o  naprawienie  szkody  wyrządzonej  przez  produkt
niebezpieczny  ulega  przedawnieniu  z  upływem  lat  trzech  od  dnia,  w  którym
poszkodowany  dowiedział  się  lub  przy  zachowaniu  należytej  staranności  mógł  się
dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak w każdym
wypadku  roszczenie  przedawnia  się  z  upływem  lat  dziesięciu  od  wprowadzenia
produktu do obrotu.
Art. 449
9
. Odpowiedzialności  za  szkodę  wyrządzoną  przez  produkt
niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć.
Art. 449
10
. Przepisy o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny nie wyłączają odpowiedzialności za szkody na zasadach ogólnych, za
szkody  wynikłe  z  niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  zobowiązania  oraz
odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.
Art. 449
11
. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 89/232
2015-01-27
TYTUŁ VII
Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania
DZIAŁ I
Wykonanie zobowiązań
Art. 450. Wierzyciel  nie  może  odmówić  przyjęcia  świadczenia  częściowego,
chociażby  cała  wierzytelność  była  już  wymagalna,  chyba  że  przyjęcie  takiego
świadczenia narusza jego uzasadniony interes.
Art. 451. § 1. Dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów
tego  samego  rodzaju  może  przy  spełnieniu  świadczenia  wskazać,  który  dług  chce
zaspokoić.  Jednakże  to,  co  przypada  na  poczet  danego  długu,  wierzyciel  może
przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne
oraz na zalegające świadczenia główne.
§ 2. Jeżeli dłużnik nie wskazał, który z kilku długów chce zaspokoić, a przyjął
pokwitowanie,  w  którym  wierzyciel  zaliczył  otrzymane  świadczenie  na  poczet
jednego  z  tych  długów,  dłużnik  nie  może  już  żądać  zaliczenia  na  poczet  innego
długu.
§ 3. W  braku  oświadczenia  dłużnika  lub  wierzyciela  spełnione  świadczenie
zalicza  się  przede  wszystkim  na  poczet  długu  wymagalnego,  a  jeżeli  jest  kilka
długów wymagalnych – na poczet najdawniej wymagalnego.
Art. 452. Jeżeli świadczenie zostało spełnione do rąk osoby nieuprawnionej do
jego przyjęcia, a przyjęcie świadczenia nie zostało potwierdzone przez wierzyciela,
dłużnik  jest  zwolniony  w  takim  zakresie,  w  jakim  wierzyciel  ze  świadczenia
skorzystał. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy świadczenie zostało
spełnione do rąk wierzyciela, który był niezdolny do jego przyjęcia.
Art. 453. Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą
wierzyciela  inne  świadczenie,  zobowiązanie  wygasa.  Jednakże  gdy  przedmiot
świadczenia  ma  wady,  dłużnik  obowiązany  jest  do  rękojmi  według  przepisów  o
rękojmi przy sprzedaży.
Art. 454. § 1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie
wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu,
gdzie  w  chwili  powstania  zobowiązania  dłużnik  miał  zamieszkanie  lub  siedzibę.
©Kancelaria Sejmu    s. 90/232
2015-01-27
Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub
w siedzibie  wierzyciela  w  chwili  spełnienia  świadczenia;  jeżeli  wierzyciel  zmienił
miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną
przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.
§ 2. Jeżeli  zobowiązanie  ma  związek  z  przedsiębiorstwem  dłużnika  lub
wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.
Art. 454
1
. Jeżeli przedsiębiorca jest obowiązany przesłać rzecz konsumentowi
do  oznaczonego  miejsca,  miejsce  to  uważa  się  za  miejsce  spełnienia  świadczenia.
Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.
Art. 455. Jeżeli  termin  spełnienia  świadczenia  nie  jest  oznaczony  ani  nie
wynika  z  właściwości  zobowiązania,  świadczenie  powinno  być  spełnione
niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.
Art. 456. Jeżeli  strony  zastrzegły  w  umowie,  że  spełnienie  świadczenia
następować będzie częściami w ciągu określonego czasu, ale nie ustaliły wielkości
poszczególnych  świadczeń  częściowych  albo  terminów,  w  których  ma  nastąpić
spełnienie każdego z tych świadczeń, wierzyciel może przez oświadczenie, złożone
dłużnikowi  w  czasie  właściwym,  ustalić  zarówno  wielkość  poszczególnych
świadczeń częściowych, jak i termin spełnienia każdego z nich, jednakże powinien
uwzględnić możliwości dłużnika oraz sposób spełnienia świadczenia.
Art. 457. Termin  spełnienia  świadczenia  oznaczony  przez  czynność  prawną
poczytuje się w razie wątpliwości za zastrzeżony na korzyść dłużnika.
Art. 458. Jeżeli  dłużnik  stał  się  niewypłacalny  albo  jeżeli  wskutek
okoliczności,  za  które  ponosi  odpowiedzialność,  zabezpieczenie  wierzytelności
uległo znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez
względu na zastrzeżony termin.
Art. 459. §  1.  Zobowiązany  do  wydania  zbioru  rzeczy  lub  masy  majątkowej
albo do udzielenia wiadomości o zbiorze rzeczy lub o masie majątkowej powinien
przedstawić wierzycielowi  spis  rzeczy należących do zbioru lub spis przedmiotów
wchodzących w skład masy majątkowej.
©Kancelaria Sejmu    s. 91/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że przedstawiony spis nie jest
rzetelny  lub  dokładny,  wierzyciel  może  żądać,  ażeby  dłużnik  złożył  zapewnienie
przed sądem, iż sporządził spis według swojej najlepszej wiedzy.
Art. 460. §  1.  Zobowiązany  do  złożenia  rachunku  z  zarządu  powinien
przedstawić  wierzycielowi  na  piśmie  zestawienie  wpływów  i  wydatków  wraz  z
potrzebnymi dowodami.
§ 2. Jeżeli  istnieje  uzasadnione  przypuszczenie,  że  przedstawione  zestawienie
wpływów  nie  jest  rzetelne  lub  dokładne,  wierzyciel  może  żądać,  ażeby  dłużnik
złożył zapewnienie przed sądem, iż sporządził zestawienie według swojej najlepszej
wiedzy.
Art. 461. § 1. Zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do
chwili  zaspokojenia  lub  zabezpieczenia  przysługujących  mu  roszczeń  o  zwrot
nakładów  na  rzecz  oraz  roszczeń  o  naprawienie  szkody  przez  rzecz  wyrządzonej
(prawo zatrzymania).
§ 2. Przepisu  powyższego  nie  stosuje  się,  gdy  obowiązek  wydania  rzeczy
wynika  z  czynu  niedozwolonego  albo  gdy  chodzi  o  zwrot  rzeczy  wynajętych,
wydzierżawionych lub użyczonych.
§ 3. (uchylony).
Art. 462. §  1.  Dłużnik,  spełniając  świadczenie,  może  żądać  od  wierzyciela
pokwitowania.
§ 2. Dłużnik może żądać pokwitowania w szczególnej formie, jeżeli ma w tym
interes.
§ 3. Koszty pokwitowania ponosi dłużnik, chyba że umówiono się inaczej.
Art. 463. Jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania, dłużnik może powstrzymać
się  ze  spełnieniem  świadczenia  albo  złożyć  przedmiot  świadczenia  do  depozytu
sądowego.
Art. 464. Świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione
przez wierzyciela, zwalnia dłużnika, chyba że było zastrzeżone, iż świadczenie ma
nastąpić do rąk własnych wierzyciela, albo chyba że dłużnik działał w złej wierze.
Art. 465. §  1.  Jeżeli  istnieje  dokument  stwierdzający  zobowiązanie,  dłużnik
spełniając świadczenie może żądać zwrotu dokumentu. Jednakże gdy wierzyciel ma
©Kancelaria Sejmu    s. 92/232
2015-01-27
interes  w  zachowaniu  dokumentu,  w  szczególności  gdy  świadczenie  zostało
spełnione tylko częściowo, dłużnik może żądać uczynienia odpowiedniej wzmianki
na dokumencie.
§ 2. W  razie  utraty  dokumentu  dłużnik  może,  niezależnie  od  pokwitowania,
żądać od wierzyciela oświadczenia na piśmie, że dokument został utracony.
§ 3. Jeżeli  wierzyciel  odmawia  zwrotu  dokumentu  lub  uczynienia  na  nim
odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oświadczenia o utracie dokumentu, dłużnik
może  powstrzymać  się  ze  spełnieniem  świadczenia albo złożyć jego przedmiot  do
depozytu sądowego.
Art. 466. Z pokwitowania zapłaty dłużnej sumy wynika domniemanie zapłaty
należności  ubocznych.  Z pokwitowania  świadczenia  okresowego  wynika
domniemanie,  że  spełnione  zostały  również  świadczenia  okresowe  wymagalne
wcześniej.
Art. 467. Poza wypadkami przewidzianymi w innych przepisach dłużnik może
złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego:
1)  jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, nie wie, kto
jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
2)  jeżeli  wierzyciel  nie  ma  pełnej  zdolności  do  czynności  prawnych  ani
przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia;
3)  jeżeli powstał spór, kto jest wierzycielem;
4)  jeżeli  z  powodu  innych  okoliczności  dotyczących  osoby  wierzyciela
świadczenie nie może być spełnione.
Art. 468. §  1.  O  złożeniu  przedmiotu  świadczenia  do  depozytu  sądowego
dłużnik  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  wierzyciela,  chyba  że  zawiadomienie
napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Zawiadomienie powinno nastąpić
na piśmie.
§ 2. W razie niewykonania powyższego obowiązku dłużnik jest odpowiedzialny
za wynikłą stąd szkodę.
Art. 469. § 1. Dopóki wierzyciel nie zażądał wydania przedmiotu świadczenia
z depozytu sądowego, dłużnik może przedmiot złożony odebrać.
§ 2. Jeżeli  dłużnik  odbierze  przedmiot  świadczenia  z  depozytu  sądowego,
złożenie do depozytu uważa się za niebyłe.
©Kancelaria Sejmu    s. 93/232
2015-01-27
Art. 470. Ważne  złożenie  do  depozytu  sądowego  ma  takie  same  skutki  jak
spełnienie  świadczenia  i zobowiązuje  wierzyciela  do  zwrotu  dłużnikowi  kosztów
złożenia.
DZIAŁ II
Skutki niewykonania zobowiązań
Art. 471. Dłużnik  obowiązany  jest  do  naprawienia  szkody  wynikłej  z
niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  zobowiązania,  chyba  że  niewykonanie
lub  nienależyte  wykonanie  jest  następstwem  okoliczności,  za  które  dłużnik
odpowiedzialności nie ponosi.
Art. 472. Jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie
wynika  nic  innego,  dłużnik  odpowiedzialny  jest  za  niezachowanie  należytej
staranności.
Art. 473. §  1.  Dłużnik  może  przez  umowę  przyjąć  odpowiedzialność  za
niewykonanie lub za  nienależyte  wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych
okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Nieważne  jest  zastrzeżenie,  iż  dłużnik  nie  będzie  odpowiedzialny  za
szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie.
Art. 474. Dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie
za  działania  i  zaniechania  osób,  z  których  pomocą  zobowiązanie  wykonywa,  jak
również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Przepis powyższy stosuje
się  także  w  wypadku,  gdy  zobowiązanie  wykonywa  przedstawiciel  ustawowy
dłużnika.
Art. 475. § 1. Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności,
za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa.
§ 2. Jeżeli rzecz będąca  przedmiotem  świadczenia została zbyta, utracona lub
uszkodzona, dłużnik  obowiązany  jest  wydać wszystko, co uzyskał w zamian  za tę
rzecz albo jako naprawienie szkody.
Art. 476. Dłużnik  dopuszcza  się  zwłoki,  gdy  nie  spełnia  świadczenia  w
terminie,  a  jeżeli  termin  nie  jest  oznaczony,  gdy  nie  spełnia  świadczenia
niezwłocznie  po  wezwaniu  przez  wierzyciela.  Nie  dotyczy  to  wypadku,  gdy
©Kancelaria Sejmu    s. 94/232
2015-01-27
opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik
odpowiedzialności nie ponosi.
Art. 477. § 1. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od
wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
§ 2. Jednakże  gdy  wskutek  zwłoki  dłużnika  świadczenie  utraciło  dla
wierzyciela  całkowicie  lub  w  przeważającym  stopniu  znaczenie,  wierzyciel  może
świadczenia  nie  przyjąć  i  żądać  naprawienia  szkody  wynikłej  z  niewykonania
zobowiązania.
Art. 478. Jeżeli  przedmiotem  świadczenia  jest  rzecz  oznaczona  co  do
tożsamości, dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie
przedmiotu świadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy,
gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym.
Art. 479. Jeżeli  przedmiotem  świadczenia  jest  określona  ilość  rzeczy
oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zwłoki dłużnika nabyć na
jego  koszt  taką  samą  ilość  rzeczy  tego  samego  gatunku  albo  żądać  od  dłużnika
zapłaty ich wartości, zachowując w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody
wynikłej ze zwłoki.
Art. 480. § 1. W razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia,
wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia
przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika.
§ 2. Jeżeli  świadczenie  polega  na  zaniechaniu,  wierzyciel  może,  zachowując
roszczenie  o  naprawienie  szkody,  żądać  upoważnienia  przez  sąd  do  usunięcia  na
koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
§ 3. W  wypadkach  nagłych  wierzyciel  może,  zachowując  roszczenie  o
naprawienie  szkody,  wykonać  bez  upoważnienia  sądu  czynność  na  koszt  dłużnika
lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.
Art. 481. §  1.  Jeżeli  dłużnik  opóźnia  się  ze  spełnieniem  świadczenia
pieniężnego,  wierzyciel  może  żądać  odsetek  za  czas  opóźnienia,  chociażby  nie
poniósł  żadnej  szkody  i  chociażby  opóźnienie  było  następstwem  okoliczności,  za
które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
§ 2. Jeżeli stopa odsetek  za  opóźnienie  nie była  z góry oznaczona, należą się
odsetki  ustawowe.  Jednakże  gdy  wierzytelność  jest  oprocentowana  według  stopy
©Kancelaria Sejmu    s. 95/232
2015-01-27
wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według
tej wyższej stopy.
§ 3. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody
na zasadach ogólnych.
Art. 482. §  1.  Od  zaległych  odsetek  można  żądać  odsetek  za  opóźnienie
dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości
strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.
§ 2. Przepis  paragrafu  poprzedzającego  nie  dotyczy  pożyczek
długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.
Art. 483. §  1.  Można  zastrzec  w  umowie,  że  naprawienie  szkody  wynikłej  z
niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  zobowiązania  niepieniężnego  nastąpi
przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
§ 2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez
zapłatę kary umownej.
Art. 484. §  1.  W  razie  niewykonania  lub  nienależytego  wykonania
zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek
wysokości  bez  względu  na  wysokość  poniesionej  szkody.  Żądanie  odszkodowania
przenoszącego  wysokość  zastrzeżonej  kary  nie  jest  dopuszczalne,  chyba  że  strony
inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli  zobowiązanie  zostało  w  znacznej  części  wykonane,  dłużnik  może
żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest
rażąco wygórowana.
Art. 485. Jeżeli  przepis  szczególny  stanowi,  że  w  razie  niewykonania  lub
nienależytego  wykonania  zobowiązania  niepieniężnego  dłużnik,  nawet  bez
umownego  zastrzeżenia,  obowiązany  jest  zapłacić  wierzycielowi  określoną  sumę,
stosuje się odpowiednio przepisy o karze umownej.
Art. 486. §  1.  W  razie  zwłoki  wierzyciela  dłużnik  może  żądać  naprawienia
wynikłej  stąd  szkody;  może  również  złożyć  przedmiot  świadczenia  do  depozytu
sądowego.
§ 2. Wierzyciel  dopuszcza  się  zwłoki,  gdy  bez  uzasadnionego  powodu  bądź
uchyla  się  od  przyjęcia  zaofiarowanego  świadczenia,  bądź  odmawia  dokonania
©Kancelaria Sejmu    s. 96/232
2015-01-27
czynności,  bez  której  świadczenie  nie  może  być  spełnione,  bądź  oświadcza
dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie.
DZIAŁ III
Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych
Art. 487. §  1. Wykonanie  i  skutki  niewykonania  zobowiązań  z  umów
wzajemnych podlegają przepisom działów poprzedzających niniejszego tytułu, o ile
przepisy działu niniejszego nie stanowią inaczej.
§ 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że
świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej.
Art. 488. §  1.  Świadczenia  będące  przedmiotem  zobowiązań  z  umów
wzajemnych (świadczenia wzajemne) powinny być spełnione jednocześnie, chyba że
z  umowy,  z  ustawy  albo  z orzeczenia  sądu  lub  decyzji  innego  właściwego  organu
wynika, iż jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia.
§ 2. Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda
ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie
zaofiaruje świadczenia wzajemnego.
Art. 489. (uchylony).
Art. 490. §  1.  Jeżeli  jedna  ze  stron  obowiązana  jest  spełnić  świadczenie
wzajemne wcześniej,  a spełnienie  świadczenia  przez  drugą  stronę jest wątpliwe ze
względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia
może  powstrzymać  się  z  jego  spełnieniem,  dopóki  druga  strona  nie  zaofiaruje
świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia.
§ 2. Uprawnienia  powyższe  nie  przysługują  stronie,  która  w  chwili  zawarcia
umowy wiedziała o złym stanie majątkowym drugiej strony.
§ 3. (uchylony).
Art. 491. §  1.  Jeżeli  jedna  ze  stron  dopuszcza  się  zwłoki  w  wykonaniu
zobowiązania  z  umowy  wzajemnej,  druga  strona  może  wyznaczyć  jej  odpowiedni
dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu
wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również
bądź  bez  wyznaczenia  terminu  dodatkowego,  bądź  też  po  jego  bezskutecznym
upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.
©Kancelaria Sejmu    s. 97/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się
zwłoki  tylko  co  do  części  świadczenia,  uprawnienie  do  odstąpienia  od  umowy
przysługujące drugiej stronie ogranicza się,  według jej wyboru, albo do tej części,
albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od
umowy  w całości,  jeżeli  wykonanie  częściowe  nie  miałoby  dla  niej  znaczenia  ze
względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel
umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.
Art. 492. Jeżeli  uprawnienie  do  odstąpienia  od  umowy  wzajemnej  zostało
zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym,
strona  uprawniona  może  w  razie  zwłoki  drugiej  strony  odstąpić  od  umowy  bez
wyznaczenia  terminu  dodatkowego.  To  samo  dotyczy  wypadku,  gdy  wykonanie
zobowiązania  przez  jedną  ze  stron  po  terminie  nie  miałoby  dla  drugiej  strony
znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony
przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.
Art. 492
1
. Jeżeli  strona  obowiązana  do  spełnienia  świadczenia  oświadczy,  że
świadczenia tego nie spełni, druga strona może odstąpić od umowy bez wyznaczenia
terminu  dodatkowego,  także  przed  nadejściem  oznaczonego  terminu  spełnienia
świadczenia.
Art. 493. §  1.  Jeżeli  jedno  ze  świadczeń  wzajemnych  stało  się  niemożliwe
wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga
strona  może,  według  swego  wyboru,  albo  żądać  naprawienia  szkody  wynikłej  z
niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić.
§ 2. W razie częściowej niemożliwości świadczenia jednej ze stron druga strona
może  od  umowy  odstąpić,  jeżeli  wykonanie  częściowe  nie  miałoby  dla  niej
znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony
przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się częściowo
niemożliwe.
Art. 494. § 1. Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest
zwrócić  drugiej  stronie  wszystko,  co  otrzymała  od  niej  na  mocy  umowy,  a  druga
strona obowiązana jest to przyjąć. Strona, która odstępuje od umowy, może żądać nie
tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również na zasadach ogólnych naprawienia
szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
©Kancelaria Sejmu    s. 98/232
2015-01-27
§ 2. Zwrot świadczenia na rzecz konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie.
Art. 495. §  1.  Jeżeli  jedno  ze  świadczeń  wzajemnych  stało  się  niemożliwe
wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona,
która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w
wypadku,  gdy  je  już  otrzymała,  obowiązana  jest  do  zwrotu  według  przepisów  o
bezpodstawnym wzbogaceniu.
§ 2. Jeżeli  świadczenie  jednej  ze  stron  stało  się  niemożliwe  tylko  częściowo,
strona  ta  traci  prawo  do  odpowiedniej  części  świadczenia  wzajemnego.  Jednakże
druga strona może od umowy odstąpić, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla
niej  znaczenia  ze  względu  na  właściwości  zobowiązania  albo  ze  względu  na
zamierzony przez tę stronę cel umowy, wiadomy stronie, której świadczenie stało się
częściowo niemożliwe.
Art. 496. Jeżeli  wskutek  odstąpienia  od  umowy  strony  mają  dokonać  zwrotu
świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga
strona  nie  zaofiaruje  zwrotu  otrzymanego  świadczenia  albo  nie  zabezpieczy
roszczenia o zwrot.
Art. 497. Przepis  artykułu  poprzedzającego  stosuje  się  odpowiednio  w  razie
rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.
TYTUŁ VIII
Potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu
Art. 498. § 1. Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i
wierzycielami,  każda  z  nich  może  potrącić  swoją  wierzytelność  z  wierzytelności
drugiej  strony,  jeżeli  przedmiotem  obu  wierzytelności  są  pieniądze  lub  rzeczy  tej
samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i
mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.
§ 2. Wskutek  potrącenia  obie  wierzytelności  umarzają  się  nawzajem  do
wysokości wierzytelności niższej.
Art. 499. Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie.
Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.
Art. 500. Jeżeli  przedmiotem  potrącenia  są  wierzytelności,  których  miejsca
spełnienia  świadczeń  są  różne,  strona  korzystająca  z  możności  potrącenia
©Kancelaria Sejmu    s. 99/232
2015-01-27
obowiązana jest uiścić drugiej stronie sumę potrzebną do pokrycia wynikającego dla
niej uszczerbku.
Art. 501. Odroczenie  wykonania  zobowiązania  udzielone  przez  sąd  albo
bezpłatnie przez wierzyciela nie wyłącza potrącenia.
Art. 502. Wierzytelność  przedawniona  może  być  potrącona,  jeżeli  w  chwili,
gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło.
Art. 503. Przepisy o zaliczeniu zapłaty stosuje się odpowiednio do potrącenia.
Art. 504. Zajęcie  wierzytelności  przez  osobę  trzecią  wyłącza  umorzenie  tej
wierzytelności  przez  potrącenie  tylko  wtedy,  gdy  dłużnik  stał  się  wierzycielem
swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała
się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta.
Art. 505. Nie mogą być umorzone przez potrącenie:
1)  wierzytelności nieulegające zajęciu;
2)  wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;
3)  wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;
4)  wierzytelności,  co  do  których  potrącenie  jest  wyłączone  przez  przepisy
szczególne.
Art. 506. § 1. Jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiązuje się
za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz
z innej podstawy prawnej, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (odnowienie).
§ 2. W  razie  wątpliwości  poczytuje  się,  że  zmiana  treści  dotychczasowego
zobowiązania  nie  stanowi  odnowienia.  Dotyczy  to  w  szczególności  wypadku,  gdy
wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek.
Art. 507. Jeżeli  wierzytelność  była  zabezpieczona  poręczeniem  lub
ograniczonym  prawem  rzeczowym  ustanowionym  przez  osobę  trzecią,  poręczenie
lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą odnowienia, chyba że poręczyciel
lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.
Art. 508. Zobowiązanie  wygasa,  gdy  wierzyciel  zwalnia  dłużnika  z  długu,  a
dłużnik zwolnienie przyjmuje.
©Kancelaria Sejmu    s. 100/232
2015-01-27
TYTUŁ IX
Zmiana wierzyciela lub dłużnika
DZIAŁ I
Zmiana wierzyciela
Art. 509. § 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na
osobę  trzecią  (przelew),  chyba  że  sprzeciwiałoby  się  to  ustawie,  zastrzeżeniu
umownemu albo właściwości zobowiązania.
§ 2. Wraz  z  wierzytelnością  przechodzą  na  nabywcę  wszelkie  związane  z  nią
prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.
Art. 510. §  1.  Umowa  sprzedaży,  zamiany,  darowizny  lub  inna  umowa
zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę,
chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli  zawarcie  umowy  przelewu  następuje  w  wykonaniu  zobowiązania
wynikającego  z  uprzednio  zawartej  umowy  zobowiązującej  do  przeniesienia
wierzytelności,  z  zapisu  zwykłego,  z  bezpodstawnego  wzbogacenia  lub  z  innego
zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania.
Art. 511. Jeżeli  wierzytelność  jest  stwierdzona  pismem,  przelew  tej
wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.
Art. 512. Dopóki  zbywca  nie  zawiadomił  dłużnika  o  przelewie,  spełnienie
świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba
że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje
się odpowiednio do  innych  czynności  prawnych dokonanych między dłużnikiem a
poprzednim wierzycielem.
Art. 513. §  1.  Dłużnikowi  przysługują  przeciwko  nabywcy  wierzytelności
wszelkie  zarzuty, które  miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o
przelewie.
§ 2. Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu
przysługuje  względem  zbywcy,  chociażby  stała  się  wymagalna  dopiero  po
otrzymaniu  przez  dłużnika  zawiadomienia  o  przelewie.  Nie  dotyczy  to  jednak
wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna
później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.
©Kancelaria Sejmu    s. 101/232
2015-01-27
Art. 514. Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, zastrzeżenie umowne,
iż przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika, jest skuteczne względem nabywcy
tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu, chyba że nabywca w
chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział.
Art. 515. Jeżeli  dłużnik,  który  otrzymał  o  przelewie  pisemne  zawiadomienie
pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, zbywca
może  powołać  się  wobec  dłużnika  na  nieważność  przelewu  albo  na  zarzuty
wynikające  z  jego  podstawy  prawnej  tylko  wtedy,  gdy  w  chwili  spełnienia
świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Przepis ten stosuje się odpowiednio do
innych  czynności  prawnych  dokonanych  między  dłużnikiem  a  nabywcą
wierzytelności.
Art. 516. Zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność
za to, że wierzytelność mu przysługuje. Za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu
ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął.
Art. 517. §  1.  Przepisów  o  przelewie  nie  stosuje  się  do  wierzytelności
związanych z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos.
§ 2. Przeniesienie  wierzytelności  z  dokumentu  na  okaziciela  następuje  przez
przeniesienie  własności  dokumentu.  Do  przeniesienia  własności  dokumentu
potrzebne jest jego wydanie.
Art. 518. §  1.  Osoba  trzecia,  która  spłaca  wierzyciela,  nabywa  spłaconą
wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:
1)  jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi
przedmiotami majątkowymi;
2)  jeżeli  przysługuje  jej  prawo,  przed  którym  spłacona  wierzytelność  ma
pierwszeństwo zaspokojenia;
3)  jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda
dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;
4)  jeżeli to przewidują przepisy szczególne.
§ 2. W  wypadkach  powyższych  wierzyciel  nie  może  odmówić  przyjęcia
świadczenia, które jest już wymagalne.
©Kancelaria Sejmu    s. 102/232
2015-01-27
§ 3. Jeżeli  wierzyciel  został  spłacony  przez  osobę  trzecią  tylko  w  części,
przysługuje  mu  co  do  pozostałej  części  pierwszeństwo  zaspokojenia  przed
wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.
DZIAŁ II
Zmiana dłużnika
Art. 519. § 1. Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z
długu zwolniony (przejęcie długu).
§ 2. Przejęcie długu może nastąpić:
1)  przez  umowę  między  wierzycielem  a  osobą  trzecią  za  zgodą  dłużnika;
oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;
2)  przez  umowę  między  dłużnikiem  a  osobą  trzecią  za  zgodą  wierzyciela;
oświadczenie  wierzyciela  może  być  złożone  którejkolwiek  ze  stron;  jest  ono
bezskuteczne,  jeżeli  wierzyciel  nie  wiedział,  że  osoba  przejmująca  dług  jest
niewypłacalna.
Art. 520. Każda  ze  stron,  które  zawarły  umowę  o  przejęcie  długu,  może
wyznaczyć  osobie,  której  zgoda  jest  potrzebna  do  skuteczności  przejęcia,
odpowiedni termin do wyrażenia zgody; bezskuteczny upływ wyznaczonego terminu
jest jednoznaczny z odmówieniem zgody.
Art. 521. §  1.  Jeżeli  skuteczność  umowy  o  przejęcie  długu  zależy  od  zgody
dłużnika, a dłużnik zgody odmówił, umowę uważa się za niezawartą.
§ 2. Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a
wierzyciel  zgody  odmówił,  strona,  która  według  umowy  miała  przejąć  dług,  jest
odpowiedzialna względem  dłużnika  za to, że wierzyciel nie będzie od niego  żądał
spełnienia świadczenia.
Art. 522. Umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na
piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu.
Art. 523. Jeżeli  w  umowie o  przeniesienie  własności nieruchomości nabywca
zobowiązał się zwolnić zbywcę od związanych z własnością długów, poczytuje się w
razie wątpliwości, że strony zawarły umowę o przejęcie tych długów przez nabywcę.
©Kancelaria Sejmu    s. 103/232
2015-01-27
Art. 524. §  1.  Przejmującemu  dług  przysługują  przeciwko  wierzycielowi
wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik, z wyjątkiem zarzutu potrącenia
z wierzytelności dotychczasowego dłużnika.
§ 2. Przejmujący  dług  nie  może  powoływać  się  względem  wierzyciela  na
zarzuty  wynikające  z  istniejącego  między  przejmującym  dług  a  dotychczasowym
dłużnikiem  stosunku  prawnego,  będącego  podstawą  prawną  przejęcia  długu;  nie
dotyczy to jednak zarzutów, o których wierzyciel wiedział.
Art. 525. Jeżeli  wierzytelność  była  zabezpieczona  poręczeniem  lub
ograniczonym  prawem  rzeczowym  ustanowionym  przez  osobę  trzecią,  poręczenie
lub  ograniczone  prawo  rzeczowe  wygasa  z chwilą  przejęcia  długu,  chyba  że
poręczyciel lub osoba trzecia wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia.
Art. 526. (uchylony).
TYTUŁ X
Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika
Art. 527. §  1.  Gdy  wskutek  czynności  prawnej  dłużnika  dokonanej  z
pokrzywdzeniem  wierzycieli  osoba  trzecia  uzyskała  korzyść  majątkową,  każdy  z
wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego,
jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o
tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność prawna dłużnika  jest  dokonana z  pokrzywdzeniem wierzycieli,
jeżeli  wskutek  tej  czynności  dłużnik  stał  się  niewypłacalny  albo  stał  się
niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem
wierzycieli  uzyskała  korzyść  majątkową  osoba  będąca  w  bliskim  z  nim  stosunku,
domniemywa  się,  że  osoba  ta  wiedziała,  iż  dłużnik  działał  ze  świadomością
pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem
wierzycieli  korzyść  majątkową  uzyskał  przedsiębiorca  pozostający  z  dłużnikiem
w stałych  stosunkach  gospodarczych,  domniemywa  się,  że  było  mu  wiadome,
iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
©Kancelaria Sejmu    s. 104/232
2015-01-27
Art. 528. Jeżeli  wskutek  czynności  prawnej  dokonanej  przez  dłużnika  z
pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie,
wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie
wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć,
że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
Art. 529. Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa
się,  iż  działał  ze  świadomością  pokrzywdzenia  wierzycieli.  To  samo  dotyczy
wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.
Art. 530. Przepisy  artykułów  poprzedzających  stosuje  się  odpowiednio  w
wypadku,  gdy  dłużnik  działał  w  zamiarze  pokrzywdzenia  przyszłych  wierzycieli.
Jeżeli jednak osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową odpłatnie, wierzyciel może
żądać uznania czynności za bezskuteczną tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze
dłużnika wiedziała.
Art. 531. § 1. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko
osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.
§ 2. W  wypadku  gdy  osoba  trzecia  rozporządziła  uzyskaną  korzyścią,
wierzyciel  może  wystąpić  bezpośrednio  przeciwko  osobie,  na  której  rzecz
rozporządzenie  nastąpiło,  jeżeli  osoba  ta  wiedziała  o  okolicznościach
uzasadniających  uznanie  czynności  dłużnika  za  bezskuteczną  albo  jeżeli
rozporządzenie było nieodpłatne.
Art. 532. Wierzyciel,  względem  którego  czynność  prawna  dłużnika  została
uznana za bezskuteczną, może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej
dochodzić  zaspokojenia  z  przedmiotów  majątkowych,  które  wskutek  czynności
uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.
Art. 533. Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności
prawnej  dłużnika  dokonanej  z  pokrzywdzeniem  wierzycieli,  może  zwolnić  się  od
zadośćuczynienia  roszczeniu  wierzyciela  żądającego  uznania  czynności  za
bezskuteczną,  jeżeli  zaspokoi  tego  wierzyciela  albo  wskaże  mu  wystarczające  do
jego zaspokojenia mienie dłużnika.
©Kancelaria Sejmu    s. 105/232
2015-01-27
Art. 534. Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli
za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty tej czynności.
TYTUŁ XI
Sprzedaż
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 535. Przez  umowę  sprzedaży  sprzedawca  zobowiązuje  się  przenieść  na
kupującego  własność  rzeczy  i  wydać  mu  rzecz,  a  kupujący  zobowiązuje  się  rzecz
odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
§ 2. (uchylony).
Art. 535
1
. (uchylony).
Art. 536. § 1. Cenę można określić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia.
§ 2. Jeżeli z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą
w stosunkach danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę
w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana.
Art. 537. § 1. Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje
zarządzenie,  według  którego  za  rzeczy  danego  rodzaju  lub  gatunku  może  być
zapłacona  jedynie  cena  ściśle  określona  (cena  sztywna),  cena  ta  wiąże  strony  bez
względu na to, jaką cenę w umowie ustaliły.
§ 2. Sprzedawca,  który  otrzymał  cenę  wyższą  od  ceny  sztywnej,  obowiązany
jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę.
§ 3. Kupujący,  który  według  umowy  miał  zapłacić  cenę  niższą  od  ceny
sztywnej,  a  rzecz  zużył  lub  odprzedał  po  cenie  obliczonej  na  podstawie  ceny
umówionej, obowiązany jest zapłacić cenę sztywną tylko wtedy, gdy przed zużyciem
lub  odprzedaniem  rzeczy  znał  cenę  sztywną  lub  mógł  ją  znać  przy  zachowaniu
należytej staranności. Kupujący, który rzeczy nie zużył ani nie odprzedał, może od
umowy odstąpić.
Art. 538. Jeżeli  w  miejscu  i  czasie  zawarcia  umowy  sprzedaży  obowiązuje
zarządzenie,  według  którego  za  rzeczy  danego  rodzaju  lub  gatunku  nie  może  być
zapłacona  cena  wyższa  od  ceny  określonej  (cena  maksymalna),  kupujący  nie  jest
©Kancelaria Sejmu    s. 106/232
2015-01-27
obowiązany  do  zapłaty  ceny  wyższej,  a  sprzedawca,  który  otrzymał  cenę  wyższą,
obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę.
Art. 539. Jeżeli  w  miejscu  i  czasie  zawarcia  umowy  sprzedaży  obowiązuje
zarządzenie,  według  którego  za  rzeczy  danego  rodzaju  lub  gatunku  nie  może  być
zapłacona  cena  niższa  od  ceny  określonej  (cena  minimalna),  sprzedawcy,  który
otrzymał cenę niższą, przysługuje roszczenie o dopłatę różnicy.
Art. 540. §  1.  Jeżeli  właściwy  organ  państwowy  ustalił,  w  jaki  sposób
sprzedawca  ma  obliczyć  cenę  za  rzeczy  danego  rodzaju  lub  gatunku  (cena
wynikowa), stosuje się, zależnie od właściwości takiej ceny, bądź przepisy o cenie
sztywnej, bądź przepisy o cenie maksymalnej.
§ 2. W  razie  sporu  co  do  prawidłowości  obliczenia  ceny  wynikowej  cenę  tę
ustali sąd.
Art. 541. Wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej
lub  wynikowej  roszczenie  sprzedawcy  o  dopłatę  różnicy  ceny,  jak  również
roszczenie kupującego o zwrot tej różnicy przedawnia się z upływem roku od dnia
zapłaty.
Art. 542. (uchylony).
Art. 543. Wystawienie  rzeczy  w  miejscu  sprzedaży  na  widok  publiczny  z
oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży.
Art. 543
1
. § 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca obowiązany jest
niezwłocznie  wydać  rzecz  kupującemu,  nie  później  niż  trzydzieści  dni  od  dnia
zawarcia umowy, chyba że umowa stanowi inaczej.
§ 2. W  razie  opóźnienia  sprzedawcy  kupujący  może  wyznaczyć  dodatkowy
termin  do  wydania  rzeczy,  a  po  jego  bezskutecznym  upływie  może  od  umowy
odstąpić. Przepisy art. 492, art. 492 1  i art. 494 stosuje się.
Art. 544. §  1.  Jeżeli  rzecz  sprzedana  ma  być  przesłana  przez  sprzedawcę  do
miejsca,  które  nie  jest  miejscem  spełnienia  świadczenia,  poczytuje  się  w  razie
wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy
na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się
przewozem rzeczy tego rodzaju.
©Kancelaria Sejmu    s. 107/232
2015-01-27
§ 2. Jednakże  kupujący  obowiązany  jest  zapłacić  cenę  dopiero  po  nadejściu
rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy.
Art. 545. §  1.  Sposób  wydania  i  odebrania  rzeczy  sprzedanej  powinien
zapewnić  jej  całość  i nienaruszalność;  w  szczególności  sposób  opakowania  i
przewozu powinien odpowiadać właściwościom rzeczy.
§ 2. W  razie  przesłania  rzeczy  sprzedanej  na  miejsce  przeznaczenia  za
pośrednictwem przewoźnika, kupujący obowiązany jest zbadać przesyłkę w czasie i
w  sposób  przyjęty  przy  przesyłkach  tego  rodzaju;  jeżeli  stwierdził,  że  w  czasie
przewozu  nastąpił  ubytek  lub  uszkodzenie  rzeczy,  obowiązany  jest  dokonać
wszelkich czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika.
Art. 546. § 1. Sprzedawca obowiązany  jest  przed zawarciem umowy udzielić
kupującemu  potrzebnych  wyjaśnień  o  stosunkach  prawnych  i  faktycznych
dotyczących rzeczy.
§ 2. Sprzedawca  obowiązany  jest  wydać  posiadane  przez  siebie  dokumenty,
które dotyczą rzeczy. Jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy,
sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu. Ponadto,
jeżeli  jest  to  potrzebne  do  należytego  korzystania  z  rzeczy  zgodnie  z  jej
przeznaczeniem,  sprzedawca  obowiązany  jest  załączyć  instrukcję  i  udzielić
wyjaśnień dotyczących sposobu korzystania z rzeczy.
Art. 546
1
. § 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca jest obowiązany
udzielić mu przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających
w błąd  informacji  w  języku  polskim,  wystarczających  do  prawidłowego  i  pełnego
korzystania  z  rzeczy  sprzedanej.  W  szczególności  należy  podać:  rodzaj  rzeczy,
określenie  jej  producenta  lub  importera,  znak  bezpieczeństwa  i  znak  zgodności
wymagane  przez  odrębne  przepisy,  informacje  o  dopuszczeniu  do  obrotu
w Rzeczypospolitej  Polskiej  oraz,  stosownie  do  rodzaju  rzeczy,  określenie  jego
energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach.
§ 2. Jeżeli  rzecz  jest  sprzedawana  w  opakowaniu  jednostkowym  lub  w
zestawie,  informacje,  o  których  mowa  w  §  1,  powinny  znajdować  się  na  rzeczy
sprzedanej lub być z nią trwale połączone. W pozostałych przypadkach sprzedawca
jest  obowiązany  umieścić  w  miejscu  sprzedaży  informację,  która  może  być
©Kancelaria Sejmu    s. 108/232
2015-01-27
ograniczona  do  rodzaju  rzeczy,  jej  głównej  cechy  użytkowej  oraz  wskazania
producenta lub importera rzeczy.
§ 3. Sprzedawca jest obowiązany zapewnić w miejscu sprzedaży odpowiednie
warunki  techniczno-organizacyjne  umożliwiające  dokonanie  wyboru  rzeczy
sprzedanej  i sprawdzenie  jej  jakości,  kompletności  oraz  funkcjonowania  głównych
mechanizmów i podstawowych podzespołów.
§ 4. Na  żądanie  kupującego  sprzedawca  jest  obowiązany  wyjaśnić  znaczenie
poszczególnych postanowień umowy.
§ 5. Sprzedawca jest obowiązany wydać kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną
wszystkie elementy jej wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim instrukcje
obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.
Art. 547. §  1.  Jeżeli  ani  z  umowy,  ani  z  zarządzeń  określających  cenę  nie
wynika,  kogo  obciążają  koszty  wydania  i  odebrania  rzeczy,  sprzedawca  ponosi
koszty  wydania,  w szczególności  koszty  zmierzenia  lub  zważenia,  opakowania,
ubezpieczenia  za  czas  przewozu  i  koszty  przesłania  rzeczy,  a  koszty  odebrania
ponosi kupujący.
§ 2. Jeżeli  rzecz  ma  być  przesłana  do  miejsca,  które  nie  jest  miejscem
spełnienia świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.
§ 3. Koszty  niewymienione  w  paragrafach  poprzedzających  ponoszą  obie
strony po połowie.
Art. 548. § 1. Z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego
korzyści  i  ciężary  związane  z  rzeczą  oraz  niebezpieczeństwo  przypadkowej  utraty
lub uszkodzenia rzeczy.
§ 2. Jeżeli  strony  zastrzegły  inną  chwilę  przejścia  korzyści  i  ciężarów,
poczytuje  się  w razie  wątpliwości,  że  niebezpieczeństwo  przypadkowej  utraty  lub
uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z tą samą chwilą.
§ 3. Jeżeli rzecz sprzedana ma zostać przesłana przez sprzedawcę kupującemu
będącemu  konsumentem,  niebezpieczeństwo  przypadkowej  utraty  lub  uszkodzenia
rzeczy  przechodzi  na  kupującego  z  chwilą  jej  wydania  kupującemu.  Za  wydanie
rzeczy  uważa  się  jej  powierzenie  przez  sprzedawcę  przewoźnikowi,  jeżeli
sprzedawca  nie  miał  wpływu  na  wybór  przewoźnika  przez  kupującego.
Postanowienia mniej korzystne dla kupującego są nieważne.
©Kancelaria Sejmu    s. 109/232
2015-01-27
Art. 549. Jeżeli  kupujący  zastrzegł  sobie  oznaczenie  kształtu,  wymiaru  lub
innych właściwości rzeczy albo terminu i miejsca wydania, a dopuszcza się zwłoki z
dokonaniem oznaczenia, sprzedawca może:
1)  wykonać uprawnienia, które przysługują wierzycielowi w razie zwłoki dłużnika
ze spełnieniem świadczenia wzajemnego, albo
2)  dokonać  sam  oznaczenia  i  podać  je  do  wiadomości  kupującego  wyznaczając
mu odpowiedni termin do odmiennego oznaczenia; po bezskutecznym upływie
wyznaczonego  terminu  oznaczenie  dokonane  przez  sprzedawcę  staje  się  dla
kupującego wiążące.
Art. 550. Jeżeli w umowie sprzedaży zastrzeżona została na rzecz kupującego
wyłączność  bądź  w  ten  sposób,  że  sprzedawca  nie  będzie  dostarczał  rzeczy
określonego  rodzaju  innym  osobom,  bądź  też  w  ten  sposób,  że  kupujący  będzie
jedynym odprzedawcą zakupionych rzeczy na oznaczonym obszarze, sprzedawca nie
może w zakresie, w którym wyłączność została zastrzeżona, ani bezpośrednio, ani
pośrednio  zawierać  umów  sprzedaży,  które  mogłyby  naruszyć  wyłączność
przysługującą kupującemu.
Art. 551. §  1.  Jeżeli  kupujący  dopuścił  się  zwłoki  z  odebraniem  rzeczy
sprzedanej,  sprzedawca  może  oddać  rzecz  na  przechowanie  na  koszt  i
niebezpieczeństwo kupującego.
§ 2. Sprzedawca  może  również  sprzedać  rzecz  na  rachunek  kupującego,
powinien jednak uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania,
chyba  że  wyznaczenie  terminu  nie  jest  możliwe  albo  że  rzecz  jest  narażona  na
zepsucie,  albo  że  z  innych  względów  groziłaby  szkoda.  O  dokonaniu  sprzedaży
sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić kupującego.
Art. 552. Jeżeli  kupujący  dopuścił  się  zwłoki  z  zapłatą  ceny  za  dostarczoną
część  rzeczy  sprzedanych  albo  jeżeli  ze  względu  na  jego  stan  majątkowy  jest
wątpliwe,  czy  zapłata  ceny  za  część  rzeczy,  które  mają  być  dostarczone  później,
nastąpi  w  terminie,  sprzedawca  może  powstrzymać  się  z  dostarczeniem  dalszych
części  rzeczy  sprzedanych  wyznaczając  kupującemu  odpowiedni  termin  do
zabezpieczenia zapłaty, a po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu może
od umowy odstąpić.
Art. 553. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 110/232
2015-01-27
Art. 554. Roszczenia  z  tytułu  sprzedaży  dokonanej  w  zakresie  działalności
przedsiębiorstwa  sprzedawcy,  roszczenia  rzemieślników  z  takiego  tytułu  oraz
roszczenia  prowadzących  gospodarstwa  rolne  z  tytułu  sprzedaży  płodów  rolnych  i
leśnych przedawniają się z upływem lat dwóch.
Art. 555. Przepisy  o  sprzedaży  rzeczy  stosuje  się  odpowiednio  do  sprzedaży
energii, praw oraz wody.
Art. 555
1
. (uchylony).
DZIAŁ II
Rękojmia za wady
Art. 556. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz
sprzedana ma wadę fizyczną lub prawną (rękojmia).
Art. 556
1
. §  1.  Wada  fizyczna  polega  na  niezgodności  rzeczy  sprzedanej  z
umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:
1)  nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel
w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
2)  nie  ma  właściwości,  o  których  istnieniu  sprzedawca  zapewnił  kupującego,  w
tym przedstawiając próbkę lub wzór;
3)  nie  nadaje  się  do  celu,  o  którym  kupujący  poinformował  sprzedawcę  przy
zawarciu  umowy,  a  sprzedawca  nie  zgłosił  zastrzeżenia  co  do  takiego  jej
przeznaczenia;
4)  została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.
§ 2. Jeżeli  kupującym  jest  konsument,  na  równi  z  zapewnieniem  sprzedawcy
traktuje się publiczne zapewnienia producenta lub jego przedstawiciela, osoby, która
wprowadza rzecz do obrotu w zakresie swojej działalności gospodarczej, oraz osoby,
która przez umieszczenie na rzeczy sprzedanej swojej nazwy, znaku towarowego lub
innego oznaczenia odróżniającego przedstawia się jako producent.
§ 3. Rzecz  sprzedana  ma  wadę  fizyczną  także  w  razie  nieprawidłowego  jej
zamontowania  i uruchomienia,  jeżeli  czynności  te  zostały  wykonane  przez
sprzedawcę  lub  osobę  trzecią,  za  którą  sprzedawca  ponosi  odpowiedzialność,  albo
przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.
©Kancelaria Sejmu    s. 111/232
2015-01-27
Art. 556
2
. Jeżeli  kupującym  jest  konsument,  a  wada  fizyczna  została
stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa
się,  że  wada  lub  jej  przyczyna  istniała  w  chwili  przejścia  niebezpieczeństwa  na
kupującego.
Art. 556
3
. Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz
sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby
trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika
z decyzji  lub  orzeczenia  właściwego  organu;  w  razie  sprzedaży  prawa  sprzedawca
jest odpowiedzialny także za istnienie prawa (wada prawna).
Art. 557. §  1.  Sprzedawca  jest  zwolniony  od  odpowiedzialności  z  tytułu
rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.
§ 2. Gdy przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo
rzeczy  mające  powstać  w  przyszłości,  sprzedawca  jest  zwolniony  od
odpowiedzialności  z  tytułu  rękojmi,  jeżeli  kupujący  wiedział  o  wadzie  w  chwili
wydania rzeczy. Przepisu tego nie stosuje się, gdy kupującym jest konsument.
§ 3. Sprzedawca  nie  jest  odpowiedzialny  względem  kupującego  będącego
konsumentem  za  to,  że  rzecz  sprzedana  nie  ma  właściwości  wynikających  z
publicznych zapewnień, o których mowa w art. 556 1  § 2, jeżeli zapewnień tych nie
znał ani, oceniając  rozsądnie,  nie  mógł znać albo nie mogły one mieć  wpływu na
decyzję  kupującego  o  zawarciu  umowy  sprzedaży,  albo  gdy  ich  treść  została
sprostowana przed zawarciem umowy sprzedaży.
Art. 558. § 1.  Strony  mogą  odpowiedzialność  z  tytułu  rękojmi  rozszerzyć,
ograniczyć  lub  wyłączyć.  Jeżeli  kupującym  jest  konsument,  ograniczenie  lub
wyłączenie  odpowiedzialności  z  tytułu  rękojmi  jest  dopuszczalne  tylko  w
przypadkach określonych w przepisach szczególnych.
§ 2. Wyłączenie  lub  ograniczenie  odpowiedzialności  z  tytułu  rękojmi  jest
bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.
Art. 559. Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne,
które  istniały  w  chwili  przejścia  niebezpieczeństwa  na  kupującego  lub  wynikły  z
przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.
Art. 560. §  1.  Jeżeli  rzecz  sprzedana  ma  wadę,  kupujący  może  złożyć
oświadczenie  o  obniżeniu  ceny  albo  odstąpieniu  od  umowy,  chyba  że  sprzedawca
©Kancelaria Sejmu    s. 112/232
2015-01-27
niezwłocznie  i  bez  nadmiernych  niedogodności  dla  kupującego  wymieni  rzecz
wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania,
jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca
nie  uczynił  zadość  obowiązkowi  wymiany  rzeczy  na  wolną  od  wad  lub  usunięcia
wady.
§ 2. Jeżeli  kupującym  jest  konsument,  może  zamiast  zaproponowanego  przez
sprzedawcę usunięcia wady żądać  wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast
wymiany  rzeczy  żądać  usunięcia  wady,  chyba  że  doprowadzenie  rzeczy  do
zgodności  z umową  w  sposób  wybrany  przez  kupującego  jest  niemożliwe  albo
wymagałoby  nadmiernych  kosztów  w  porównaniu  ze  sposobem  proponowanym
przez sprzedawcę. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość rzeczy
wolnej od wad, rodzaj i znaczenie stwierdzonej wady, a także bierze się pod uwagę
niedogodności, na jakie narażałby kupującego inny sposób zaspokojenia.
§ 3. Obniżona  cena  powinna  pozostawać  w  takiej  proporcji  do  ceny
wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy
bez wady.
§ 4. Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.
Art. 561. § 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, kupujący może żądać wymiany
rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady.
§ 2. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub
usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego.
§ 3. Sprzedawca  może  odmówić  zadośćuczynienia  żądaniu  kupującego,  jeżeli
doprowadzenie  do  zgodności  z  umową  rzeczy  wadliwej  w  sposób  wybrany  przez
kupującego  jest  niemożliwe  albo  w  porównaniu  z  drugim  możliwym  sposobem
doprowadzenia  do  zgodności  z  umową  wymagałoby  nadmiernych  kosztów.  Jeżeli
kupującym  jest  przedsiębiorca,  sprzedawca  może  odmówić  wymiany  rzeczy  na
wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu
obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej.
Art. 561
1
. §  1.  Jeżeli  rzecz  wadliwa  została  zamontowana,  kupujący  może
żądać  od  sprzedawcy  demontażu  i  ponownego  zamontowania  po  dokonaniu
wymiany  na  wolną  od  wad  lub  usunięciu  wady.  W  razie  niewykonania  tego
©Kancelaria Sejmu    s. 113/232
2015-01-27
obowiązku  przez  sprzedawcę  kupujący  jest  upoważniony  do  dokonania  tych
czynności na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy.
§ 2. Sprzedawca może odmówić demontażu i ponownego zamontowania, jeżeli
koszt tych czynności przewyższa cenę rzeczy sprzedanej.
§ 3. Jeżeli  kupującym  jest  konsument,  może  on  żądać  od  sprzedawcy
demontażu  i  ponownego  zamontowania,  jest  obowiązany  jednak  ponieść  część
związanych  z  tym  kosztów  przewyższających  cenę  rzeczy  sprzedanej  albo  może
żądać  od  sprzedawcy  zapłaty  części  kosztów  demontażu  i ponownego
zamontowania, do wysokości ceny rzeczy sprzedanej.
Art. 561
2
. §  1.  Kupujący,  który  wykonuje  uprawnienia  z  tytułu  rękojmi,  jest
obowiązany na koszt sprzedawcy dostarczyć rzecz wadliwą do miejsca oznaczonego
w umowie sprzedaży, a gdy takiego miejsca nie określono w umowie – do miejsca,
w którym rzecz została wydana kupującemu.
§ 2. Jeżeli  ze  względu  na  rodzaj  rzeczy  lub  sposób  jej  zamontowania
dostarczenie  rzeczy  przez  kupującego  byłoby  nadmiernie  utrudnione,  kupujący
obowiązany  jest  udostępnić  rzecz  sprzedawcy  w  miejscu,  w  którym  rzecz  się
znajduje.
§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się do zwrotu rzeczy w razie odstąpienia od umowy
i wymiany rzeczy na wolną od wad.
Art. 561
3
. Z  zastrzeżeniem  art.  561 1   §  2  i  3  koszty  wymiany  lub  naprawy
ponosi sprzedawca. W szczególności obejmuje to koszty demontażu i dostarczenia
rzeczy, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.
Art. 561
4
. Sprzedawca obowiązany  jest  przyjąć  od kupującego rzecz wadliwą
w razie wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienia od umowy.
Art. 561
5
. Jeżeli  kupujący  będący  konsumentem  zażądał  wymiany  rzeczy  lub
usunięcia wady albo złożył oświadczenie o obniżeniu ceny, określając kwotę, o którą
cena  ma  być  obniżona,  a  sprzedawca  nie  ustosunkował  się  do  tego  żądania
w terminie czternastu dni, uważa się, że żądanie to uznał za uzasadnione.
Art. 562. Jeżeli  w  umowie  sprzedaży  zastrzeżono,  że  dostarczenie  rzeczy
sprzedanych  ma  nastąpić  częściami,  a  sprzedawca  mimo  żądania  kupującego  nie
dostarczył  zamiast  rzeczy  wadliwych  takiej  samej  ilości  rzeczy  wolnych  od  wad,
©Kancelaria Sejmu    s. 114/232
2015-01-27
kupujący  może  od  umowy  odstąpić  także  co  do  części  rzeczy,  które  mają  być
dostarczone później.
§ 2. (uchylony).
Art. 563. §  1.  Przy  sprzedaży  między  przedsiębiorcami  kupujący  traci
uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty
przy  rzeczach  tego  rodzaju  i  nie  zawiadomił  niezwłocznie  sprzedawcy  o  wadzie,
a w przypadku  gdy  wada  wyszła  na  jaw  dopiero  później  –  jeżeli  nie  zawiadomił
sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
§ 2. Do  zachowania  powyższego  terminu  wystarczy  wysłanie  przed  jego
upływem zawiadomienia o wadzie.
Art. 564. W przypadkach przewidzianych w art. 563 utrata uprawnień z tytułu
rękojmi  za  wady  fizyczne  rzeczy  nie  następuje  mimo  niezachowania  terminów  do
zbadania rzeczy przez kupującego lub do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie, jeżeli
sprzedawca wiedział o wadzie albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją.
Art. 565. Jeżeli spośród rzeczy sprzedanych tylko niektóre są wadliwe i dają się
odłączyć  od  rzeczy  wolnych  od  wad,  bez  szkody  dla  stron  obu,  uprawnienie
kupującego do odstąpienia od umowy ogranicza się do rzeczy wadliwych.
Art. 566. §  1.  Jeżeli  z  powodu  wady  fizycznej  rzeczy  sprzedanej  kupujący
złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny, może on żądać
naprawienia  szkody,  którą  poniósł  przez  to,  że  zawarł  umowę,  nie  wiedząc  o
istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca
nie  ponosi  odpowiedzialności,  a w szczególności  może  żądać  zwrotu  kosztów
zawarcia  umowy,  kosztów  odebrania,  przewozu,  przechowania  i  ubezpieczenia
rzeczy  oraz  zwrotu  dokonanych  nakładów  w takim  zakresie,  w  jakim  nie  odniósł
korzyści  z  tych  nakładów.  Nie  uchybia  to  przepisom  o  obowiązku  naprawienia
szkody na zasadach ogólnych.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie dostarczenia rzeczy wolnej od
wad zamiast rzeczy wadliwej albo usunięcia wady przez sprzedawcę.
Art. 567. §  1.  Jeżeli  sprzedawca  dopuszcza  się  zwłoki  z  odebraniem  rzeczy,
kupujący może odesłać rzecz na koszt i niebezpieczeństwo sprzedawcy.
§ 2. W  przypadku  sprzedaży  między  przedsiębiorcami  kupujący  jest
uprawniony, a gdy interes sprzedawcy tego wymaga – obowiązany sprzedać rzecz z
©Kancelaria Sejmu    s. 115/232
2015-01-27
zachowaniem  należytej  staranności,  jeżeli  istnieje  niebezpieczeństwo  pogorszenia
rzeczy. O zamiarze sprzedaży kupujący powinien w miarę możliwości zawiadomić
sprzedawcę, w każdym zaś razie powinien wysłać mu zawiadomienie niezwłocznie
po dokonaniu sprzedaży. Kupujący może również odesłać rzecz sprzedawcy na jego
koszt i niebezpieczeństwo.
Art. 568. §  1.  Sprzedawca  odpowiada  z  tytułu  rękojmi,  jeżeli  wada  fizyczna
zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat, a gdy chodzi o wady nieruchomości
– przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. Jeżeli kupującym
jest  konsument  a  przedmiotem  sprzedaży  jest  używana  rzecz  ruchoma,
odpowiedzialność  sprzedawcy  może  zostać  ograniczona,  nie  mniej  niż  do  roku  od
dnia wydania rzeczy kupującemu.
§ 2. Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od
wad  przedawnia  się  z  upływem  roku,  licząc  od  dnia  stwierdzenia  wady.  Jeżeli
kupującym  jest  konsument,  bieg  terminu  przedawnienia  nie  może  zakończyć  się
przed upływem terminu określonego w § 1.
§ 3. W  terminach  określonych  w  §  2  kupujący  może  złożyć  oświadczenie  o
odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. Jeżeli
kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu
do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna
się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.
§ 4. W  razie  dochodzenia  przed  sądem  albo  sądem  polubownym  jednego  z
uprawnień z tytułu rękojmi termin do wykonania innych uprawnień, przysługujących
kupującemu z tego tytułu, ulega zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia
postępowania.
§ 5. Przepis § 4 stosuje się odpowiednio do postępowania mediacyjnego, przy
czym  termin  do  wykonania  innych  uprawnień  z  tytułu  rękojmi,  przysługujących
kupującemu, zaczyna biec od dnia odmowy przez sąd zatwierdzenia ugody zawartej
przed mediatorem lub bezskutecznego zakończenia mediacji.
§ 6. Upływ  terminu  do  stwierdzenia  wady  nie  wyłącza  wykonania  uprawnień
z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.
Art. 568
1
. Jeżeli  określony  przez  sprzedawcę  lub  producenta  termin
przydatności  rzeczy  do  użycia  kończy  się  po  upływie  dwóch  lat  od  dnia  wydania
©Kancelaria Sejmu    s. 116/232
2015-01-27
rzeczy  kupującemu,  sprzedawca  odpowiada  z  tytułu  rękojmi  za  wady  fizyczne  tej
rzeczy stwierdzone przed upływem tego terminu. Przepis art. 568 § 6 stosuje się.
Art. 569. (uchylony).
Art. 570. (uchylony).
Art. 571. (uchylony).
Art. 572. (uchylony).
Art. 572
1
. (uchylony).
Art. 573. Kupujący,  przeciwko  któremu  osoba  trzecia  dochodzi  roszczeń
dotyczących  rzeczy  sprzedanej,  obowiązany  jest  niezwłocznie  zawiadomić  o  tym
sprzedawcę  i  wezwać  go  do  wzięcia  udziału  w  sprawie.  Jeżeli  tego  zaniechał,  a
osoba  trzecia  uzyskała  orzeczenie  dla  siebie  korzystne,  sprzedawca  zostaje
zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wadę prawną o tyle, o ile jego
udział  w  postępowaniu  był  potrzebny  do  wykazania,  że  roszczenia  osoby  trzeciej
były całkowicie lub częściowo bezzasadne.
Art. 574. § 1. Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący złożył
oświadczenie  o  odstąpieniu  od  umowy  albo  obniżeniu  ceny,  może  on  żądać
naprawienia  szkody,  którą  poniósł  przez  to,  że  zawarł  umowę,  nie  wiedząc  o
istnieniu wady, choćby szkoda była następstwem okoliczności, za które sprzedawca
nie  ponosi  odpowiedzialności,  a  w  szczególności  może  żądać  zwrotu  kosztów
zawarcia  umowy,  kosztów  odebrania,  przewozu,  przechowania  i  ubezpieczenia
rzeczy, zwrotu dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł z nich
korzyści, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby trzeciej, oraz zwrotu kosztów procesu.
Nie uchybia to przepisom o obowiązku naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w razie dostarczenia rzeczy wolnej od
wad zamiast rzeczy wadliwej.
Art. 575. Jeżeli  z  powodu  wady  prawnej  rzeczy  sprzedanej  kupujący  jest
zmuszony  wydać  rzecz  osobie  trzeciej,  umowne  wyłączenie  odpowiedzialności  z
tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba
że  kupujący  wiedział,  iż  prawa  sprzedawcy  były  sporne,  albo  że  nabył  rzecz  na
własne niebezpieczeństwo.
©Kancelaria Sejmu    s. 117/232
2015-01-27
Art. 575
1
. Jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy,
albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby trzeciej przez zapłatę sumy pieniężnej
lub  spełnienie  innego  świadczenia,  sprzedawca  może  zwolnić  się  od
odpowiedzialności  z  tytułu  rękojmi,  zwracając  kupującemu  zapłaconą  sumę  lub
wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami.
Art. 576. Do wykonywania uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy
sprzedanej stosuje się przepisy art. 568 § 2–5, z tym że bieg terminu, o którym mowa
w art. 568 § 2, rozpoczyna się od dnia, w którym kupujący dowiedział się o istnieniu
wady,  a  jeżeli  kupujący  dowiedział  się  o  istnieniu  wady  dopiero  na  skutek
powództwa osoby trzeciej – od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą
trzecią stało się prawomocne.
DZIAŁ II 1 
Roszczenie sprzedawcy w związku z wadliwością rzeczy sprzedanej
Art. 576
1
. § 1. Jeżeli rzecz nie miała właściwości, które powinna mieć zgodnie
ze  swoim  przeznaczeniem  lub  zgodnie  z  publicznie  składanymi  zapewnieniami,  o
których  mowa  w  art.  556 1   §  2,  lub  została  wydana  w  stanie  niezupełnym,
sprzedawca, który poniósł koszty w wyniku wykonania uprawnień z tytułu rękojmi
za  wady  fizyczne  rzeczy  przez  konsumenta,  może  żądać  naprawienia  poniesionej
szkody  od  tego  z  poprzednich  sprzedawców,  wskutek  którego  działania  lub
zaniechania rzecz stała się wadliwa.
§ 2. Odpowiedzialność  określoną  w  §  1  ponosi  także  poprzedni  sprzedawca,
który wiedząc o wadzie rzeczy, nie poinformował o niej kupującego lub sporządził
instrukcję  montażu  i  uruchomienia  dołączoną  do  rzeczy,  jeżeli  wada  powstała  na
skutek  zamontowania  i  uruchomienia  rzeczy  przez  konsumenta  zgodnie  z  tą
instrukcją.
§ 3. Odszkodowanie,  o  którym  mowa  w  §  1,  obejmuje  zwrot  wydatków
niezbędnych w celu realizacji uprawnień konsumenta, w szczególności związanych
z wymianą  lub  usunięciem  wady  rzeczy  sprzedanej,  jej  demontażem,  transportem
i ponownym  zamontowaniem,  a  ponadto  kwotę,  o  którą  została  obniżona  cena
rzeczy, oraz utracone korzyści.
Art. 576
2
. §  1.  Roszczenie  sprzedawcy  przedawnia  się  z  upływem  sześciu
miesięcy. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem poniesienia kosztów
©Kancelaria Sejmu    s. 118/232
2015-01-27
przez  sprzedawcę  w  wyniku  wykonania  uprawnień  z  tytułu  rękojmi  przez
konsumenta, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca powinien wykonać
swoje obowiązki wobec konsumenta.
§ 2. Jeżeli sąd oddali powództwo o naprawienie szkody, stwierdzając, że strona
pozwana  nie  była  odpowiedzialna  za  powstanie  wady  rzeczy,  bieg  terminu
przedawnienia  w  stosunku  do  wszystkich  pozostałych  sprzedawców  nie  może
zakończyć  się  przed  upływem  sześciu  miesięcy  od  dnia,  w  którym  orzeczenie
oddalające powództwo stało się prawomocne.
Art. 576
3
. Przepisy  niniejszego  działu  nie  uchybiają  innym  przepisom  o
obowiązku naprawienia szkody.
Art. 576
4
. Odpowiedzialności  przewidzianej  w  niniejszym  dziale  nie  można
wyłączyć ani ograniczyć.
DZIAŁ III
Gwarancja przy sprzedaży
Art. 577. §  1.  Udzielenie  gwarancji  następuje  przez  złożenie  oświadczenia
gwarancyjnego,  które  określa  obowiązki  gwaranta  i  uprawnienia  kupującego
w przypadku,  gdy  rzecz  sprzedana  nie  ma  właściwości  określonych  w  tym
oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie.
§ 2. Obowiązki gwaranta mogą w szczególności polegać na zwrocie zapłaconej
ceny, wymianie rzeczy bądź jej naprawie oraz zapewnieniu innych usług.
§ 3. Jeżeli  została  udzielona  gwarancja  co  do  jakości  rzeczy  sprzedanej,
poczytuje się w razie wątpliwości, że gwarant jest obowiązany do usunięcia wady
fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, o ile wady te ujawnią się
w ciągu terminu określonego w oświadczeniu gwarancyjnym.
§ 4. Jeżeli nie  zastrzeżono  innego  terminu, termin gwarancji wynosi dwa  lata
licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.
Art. 577
1
. § 1. Gwarant formułuje oświadczenie gwarancyjne w sposób jasny i
zrozumiały,  a  gdy  rodzaj  informacji  na  to  pozwala  –  w  powszechnie  zrozumiałej
formie  graficznej.  Jeżeli  rzecz  jest  wprowadzana  do  obrotu  w  Rzeczypospolitej
Polskiej,  oświadczenie  gwarancyjne  sporządza  się  w  języku  polskim.  Wymagania
używania języka polskiego nie stosuje się do nazw własnych, znaków towarowych,
©Kancelaria Sejmu    s. 119/232
2015-01-27
nazw  handlowych,  oznaczeń  pochodzenia  towarów  oraz  zwyczajowo  stosowanej
terminologii naukowej i technicznej.
§ 2. Oświadczenie gwarancyjne zawiera podstawowe informacje potrzebne do
wykonywania uprawnień z gwarancji, w szczególności nazwę i adres gwaranta lub
jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg
ochrony  gwarancyjnej,  uprawnienia  przysługujące  w  razie  stwierdzenia  wady,  a
także  stwierdzenie,  że  gwarancja  nie  wyłącza,  nie  ogranicza  ani  nie  zawiesza
uprawnień  kupującego  wynikających  z  przepisów  o  rękojmi  za  wady  rzeczy
sprzedanej.
§ 3. Uchybienie  wymaganiom  określonym  w § 1 i 2 nie  wpływa na ważność
oświadczenia gwarancyjnego i nie pozbawia wynikających z niego uprawnień.
Art. 577
2
. Uprawniony  z  gwarancji  może  żądać  od  gwaranta  wydania
oświadczenia gwarancyjnego utrwalonego  na  papierze  lub  innym trwałym nośniku
(dokument gwarancyjny).
Art. 577
3
.
  Sprzedawca wydaje kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną dokument
gwarancyjny oraz sprawdza zgodność znajdujących się na rzeczy oznaczeń z danymi
zawartymi w dokumencie gwarancyjnym oraz stan plomb i innych umieszczonych
na rzeczy zabezpieczeń.
Art. 578. Jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialność z tytułu
gwarancji obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy.
Art. 579. §  1.  Kupujący  może  wykonywać  uprawnienia  z  tytułu  rękojmi  za
wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.
§ 2. Wykonanie  uprawnień  z  gwarancji  nie  wpływa  na  odpowiedzialność
sprzedawcy z tytułu rękojmi.
§ 3. Jednakże w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji
bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem
zawiadomienia  sprzedawcy  o  wadzie.  Termin  ten  biegnie  dalej  od  dnia  odmowy
przez  gwaranta  wykonania  obowiązków  wynikających  z  gwarancji  albo
bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.
Art. 580. §  1.  Kto  wykonuje  uprawnienia  wynikające  z gwarancji,  powinien
dostarczyć  rzecz  na  koszt  gwaranta  do  miejsca  wskazanego  w  gwarancji  lub  do
miejsca,  w  którym  rzecz  została  wydana  przy  udzieleniu  gwarancji,  chyba  że
©Kancelaria Sejmu    s. 120/232
2015-01-27
z okoliczności  wynika,  iż  wada  powinna  być  usunięta  w miejscu,  w  którym  rzecz
znajdowała się w chwili ujawnienia wady.
§ 2. Gwarant  jest  obowiązany  wykonać  swoje  obowiązki  w  terminie
określonym  w treści  oświadczenia  gwarancyjnego,  a  gdy  go  nie  określono  –
niezwłocznie,  ale  nie  później  niż  w  terminie  czternastu  dni,  licząc  od  dnia
dostarczenia rzeczy przez uprawnionego z gwarancji, oraz dostarczyć mu rzecz na
swój koszt do miejsca wskazanego w § 1.
§ 3. Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie
od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi
gwarant.
Art. 581. §  1.  Jeżeli  w  wykonaniu  swoich  obowiązków  gwarant  dostarczył
uprawnionemu  z gwarancji  zamiast  rzeczy  wadliwej  rzecz  wolną  od  wad  albo
dokonał  istotnych  napraw  rzeczy  objętej  gwarancją,  termin  gwarancji  biegnie  na
nowo  od  chwili  dostarczenia  rzeczy  wolnej  od  wad  lub  zwrócenia  rzeczy
naprawionej.  Jeżeli  gwarant  wymienił  część  rzeczy,  przepis  powyższy  stosuje  się
odpowiednio do części wymienionej.
§ 2. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu
którego wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z
niej korzystać.
Art. 582. (uchylony).
DZIAŁ IV
Szczególne rodzaje sprzedaży
Rozdział I
Sprzedaż na raty
Art. 583. § 1.  Sprzedażą  na  raty  jest  dokonana  w  zakresie  działalności
przedsiębiorstwa  sprzedaż  rzeczy  ruchomej  osobie  fizycznej  za  cenę  płatną  w
określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed
całkowitym zapłaceniem ceny.
§ 2. Wystawienie przez kupującego weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny
kupna nie wyłącza stosowania przepisów rozdziału niniejszego.
©Kancelaria Sejmu    s. 121/232
2015-01-27
Art. 584. § 1. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy
sprzedanej  na  raty  może  być  przez  umowę  wyłączona  lub  ograniczona  tylko  w
wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne.
§ 2. Umowa  nie  może  utrudnić  kupującemu  wykonania  uprawnień  z  tytułu
rękojmi.
Art. 585. Kupujący  może  płacić  raty  przed  terminem  płatności.  W  razie
przedterminowej zapłaty kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości
stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów Narodowego Banku
Polskiego.
Art. 586. § 1. Zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności nieuiszczonej ceny
na  wypadek  uchybienia  terminom  poszczególnych  rat  jest  skuteczne  tylko  wtedy,
gdy było  uczynione  na  piśmie  przy  zawarciu umowy, a kupujący jest  w zwłoce  z
zapłatą co najmniej dwóch rat, łączna zaś suma zaległych rat przewyższa jedną piątą
część umówionej ceny.
§ 2. Sprzedawca może odstąpić od umowy z powodu niezapłacenia ceny tylko
wtedy, gdy kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat, a łączna suma
zaległych  rat  przewyższa  jedną  piątą  część  umówionej  ceny.  W  wypadku  takim
sprzedawca  powinien  wyznaczyć  kupującemu  odpowiedni  termin  dodatkowy  do
zapłacenia  zaległości  z  zagrożeniem,  iż  w  razie  bezskutecznego  upływu
wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
§ 3. Postanowienia  umowne  mniej  korzystne  dla  kupującego  są  nieważne.
Zamiast nich stosuje się przepisy niniejszego artykułu.
Art. 587. Przepisów rozdziału niniejszego nie stosuje się do sprzedaży na raty,
jeżeli kupujący nabył rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa.
Art. 588. § 1.  Przepisy  rozdziału  niniejszego  stosuje  się  odpowiednio  w
wypadkach,  gdy  rzecz  ruchoma  zostaje  sprzedana  osobie  fizycznej  korzystającej  z
kredytu  udzielonego  w tym  celu  przez  bank,  jeżeli  kredyt  ten  ma  być  spłacony
ratami, a rzecz została kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu.
§ 2. Do zabezpieczenia roszczeń banku, który kredytu udziela, przysługuje mu
ustawowe  prawo  zastawu  na  rzeczy  sprzedanej,  dopóki  rzecz  znajduje  się
u kupującego.
©Kancelaria Sejmu    s. 122/232
2015-01-27
§ 3. Odpowiedzialność  z  tytułu  rękojmi  za  wady  rzeczy  ponosi  wyłącznie
sprzedawca.
Rozdział II
Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na próbę
Art. 589. Jeżeli  sprzedawca  zastrzegł  sobie  własność  sprzedanej  rzeczy
ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości, że przeniesienie
własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym.
Art. 590. § 1. Jeżeli rzecz zostaje kupującemu wydana, zastrzeżenie własności
powinno  być  stwierdzone  pismem.  Jest  ono  skuteczne  względem  wierzycieli
kupującego, jeżeli pismo ma datę pewną.
§ 2. (uchylony).
Art. 591. W  razie  zastrzeżenia  prawa  własności  sprzedawca  odbierając  rzecz
może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy.
Art. 592. § 1. Sprzedaż na próbę albo  z  zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez
kupującego  poczytuje  się  w  razie  wątpliwości  za  zawartą  pod  warunkiem
zawieszającym,  że  kupujący  uzna  przedmiot  sprzedaży  za  dobry.  W  braku
oznaczenia  w  umowie  terminu  próby  lub  zbadania  rzeczy  sprzedawca  może
wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin.
§ 2. Jeżeli  kupujący  rzecz  odebrał  i  nie  złożył  oświadczenia  przed  upływem
umówionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawcę terminu, uważa się,
że uznał przedmiot sprzedaży za dobry.
Rozdział III
Prawo odkupu
Art. 593. § 1. Prawo odkupu może być zastrzeżone na czas nieprzenoszący lat
pięciu; termin dłuższy ulega skróceniu do lat pięciu.
§ 2. Prawo  odkupu  wykonywa  się  przez  oświadczenie  sprzedawcy  złożone
kupującemu. Jeżeli  zawarcie  umowy  sprzedaży  wymagało zachowania szczególnej
formy, oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno być złożone w tej samej
formie.
©Kancelaria Sejmu    s. 123/232
2015-01-27
Art. 594. §  1.  Z  chwilą  wykonania  prawa  odkupu  kupujący  obowiązany  jest
przenieść z powrotem na sprzedawcę własność kupionej rzeczy za zwrotem ceny i
kosztów sprzedaży oraz za zwrotem nakładów; jednakże zwrot nakładów, które nie
stanowiły  nakładów  koniecznych,  należy  się  kupującemu  tylko  w  granicach
istniejącego zwiększenia wartości rzeczy.
§ 2. Jeżeli określona w umowie sprzedaży cena odkupu przenosi cenę i koszty
sprzedaży,  sprzedawca  może  żądać  obniżenia  ceny  odkupu  do  wartości  rzeczy  w
chwili  wykonania  prawa  odkupu,  jednakże  nie  niżej  sumy  obliczonej  według
paragrafu poprzedzającego.
Art. 595. § 1. Prawo odkupu jest niezbywalne i niepodzielne.
§ 2. Jeżeli  jest  kilku  uprawnionych  do  odkupu,  a  niektórzy  z  nich  nie
wykonywają tego prawa, pozostali mogą je wykonać w całości.
Rozdział IV
Prawo pierwokupu
Art. 596. Jeżeli  ustawa  lub  czynność  prawna  zastrzega  dla  jednej  ze  stron
pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedała
rzecz  osobie  trzeciej  (prawo  pierwokupu),  stosuje  się  w  braku  przepisów
szczególnych przepisy niniejszego rozdziału.
Art. 597. § 1. Rzecz, której dotyczy  prawo  pierwokupu, może być sprzedana
osobie  trzeciej  tylko  pod  warunkiem,  że  uprawniony  do  pierwokupu  swego  prawa
nie wykona.
§ 2. Prawo  pierwokupu  wykonywa  się  przez  oświadczenie  złożone
zobowiązanemu.  Jeżeli  zawarcie  umowy  sprzedaży  rzeczy,  której  dotyczy  prawo
pierwokupu,  wymaga  zachowania  szczególnej  formy,  oświadczenie  o  wykonaniu
prawa pierwokupu powinno być złożone w tej samej formie.
Art. 598. § 1. Zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu powinien niezwłocznie
zawiadomić uprawnionego o treści umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią.
§ 2. Prawo pierwokupu co do nieruchomości można wykonać w ciągu miesiąca,
a co do innych rzeczy – w ciągu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży,
chyba że zostały zastrzeżone inne terminy.
©Kancelaria Sejmu    s. 124/232
2015-01-27
Art. 599. § 1. Jeżeli  zobowiązany  z  tytułu  prawa  pierwokupu  sprzedał  rzecz
osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży
lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z
rzeczywistością, ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę.
§ 2. Jednakże  jeżeli  prawo  pierwokupu  przysługuje  z  mocy  ustawy  Skarbowi
Państwa  lub  jednostce  samorządu  terytorialnego,  współwłaścicielowi  albo
dzierżawcy, sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna.
Art. 600. § 1. Przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku między
zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta
przez zobowiązanego z osobą trzecią, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Jednakże postanowienia umowy z osobą trzecią, mające na celu udaremnienie prawa
pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne.
§ 2. Jeżeli  umowa  sprzedaży  zawarta  z  osobą  trzecią  przewiduje  świadczenia
dodatkowe, których  uprawniony do  pierwokupu  nie  mógłby spełnić, może on swe
prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń. Jednakże gdy prawo pierwokupu
przysługuje  Skarbowi  Państwa  lub  jednostce  samorządu  terytorialnego  z  mocy
ustawy, takie świadczenie dodatkowe uważa się za niezastrzeżone.
Art. 601. Jeżeli według umowy sprzedaży zawartej z osobą trzecią cena ma być
zapłacona w terminie późniejszym, uprawniony do pierwokupu może z tego terminu
skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapłatę ceny. Przepisu tego nie stosuje się,
gdy uprawnionym jest państwowa jednostka organizacyjna.
Art. 602. § 1. Prawo  pierwokupu  jest  niezbywalne.  Jest  ono  niepodzielne,
chyba że przepisy szczególne zezwalają na częściowe wykonanie tego prawa.
§ 2. Jeżeli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonywają prawa
pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości.
TYTUŁ XII
Zamiana
Art. 603. Przez  umowę  zamiany  każda  ze  stron  zobowiązuje się przenieść na
drugą  stronę  własność  rzeczy  w  zamian  za  zobowiązanie  się  do  przeniesienia
własności innej rzeczy.
Art. 604. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.
©Kancelaria Sejmu    s. 125/232
2015-01-27
TYTUŁ XIII
Dostawa
Art. 605. Przez  umowę  dostawy  dostawca  zobowiązuje  się  do  wytworzenia
rzeczy  oznaczonych  tylko  co  do  gatunku  oraz  do  ich  dostarczania  częściami  albo
periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia
ceny.
Art. 605
1
. (uchylony).
Art. 606. Umowa dostawy powinna być stwierdzona pismem.
Art. 607. Jeżeli  surowce  lub  materiały  niezbędne  do  wykonania  przedmiotu
dostawy a dostarczane przez odbiorcę są nieprzydatne do prawidłowego wykonania
przedmiotu  dostawy,  dostawca  obowiązany  jest  niezwłocznie  zawiadomić  o  tym
odbiorcę.
Art. 608. §  1. Jeżeli  w  umowie  zastrzeżono,  że  wytworzenie  zamówionych
rzeczy  ma  nastąpić  z surowców  określonego  gatunku  lub  pochodzenia,  dostawca
powinien zawiadomić odbiorcę o ich przygotowaniu do produkcji i jest obowiązany
zezwolić odbiorcy na sprawdzenie ich jakości.
§ 2. Jeżeli  w  umowie  zastrzeżono,  że  wytworzenie  zamówionych  rzeczy  ma
nastąpić  w określony  sposób,  dostawca  jest  obowiązany  zezwolić  odbiorcy  na
sprawdzenie procesu produkcji.
Art. 609. Dostawca  ponosi  odpowiedzialność  z  tytułu  rękojmi  za  wady
fizyczne  dostarczonych  rzeczy  także  w  tym  wypadku,  gdy  wytworzenie  rzeczy
nastąpiło  w sposób określony przez odbiorcę  lub  według  dostarczonej przez niego
dokumentacji  technologicznej,  chyba  że  dostawca,  mimo  zachowania  należytej
staranności,  nie  mógł  wykryć  wadliwości  sposobu  produkcji  lub  dokumentacji
technologicznej  albo  że  odbiorca,  mimo  zwrócenia  przez  dostawcę  uwagi  na
powyższe wadliwości, obstawał przy podanym przez siebie sposobie produkcji lub
dokumentacji technologicznej.
Art. 610. Jeżeli dostawca opóźnia się z rozpoczęciem wytwarzania przedmiotu
dostawy lub poszczególnych jego części tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby
zdołał je dostarczyć w czasie umówionym, odbiorca może nie wyznaczając terminu
©Kancelaria Sejmu    s. 126/232
2015-01-27
dodatkowego  od  umowy  odstąpić  jeszcze  przed  upływem  terminu  do  dostarczenia
przedmiotu dostawy.
Art. 611. Jeżeli  w  toku  wytwarzania  przedmiotu  dostawy  okaże  się,  że
dostawca  wykonywa  ten  przedmiot  w  sposób  wadliwy  albo  sprzeczny  z  umową,
odbiorca  może  wezwać  dostawcę  do  zmiany  sposobu  wykonania  wyznaczając
dostawcy  w  tym  celu  odpowiedni  termin,  a  po  bezskutecznym  upływie
wyznaczonego terminu od umowy odstąpić.
Art. 612. W przedmiotach nieuregulowanych przepisami niniejszego tytułu, do
praw  i  obowiązków  dostawcy  i  odbiorcy  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
sprzedaży.
TYTUŁ XIV
Kontraktacja
Art. 613. §  1.  Przez  umowę  kontraktacji  producent  rolny  zobowiązuje  się
wytworzyć  i  dostarczyć  kontraktującemu  oznaczoną  ilość  produktów  rolnych
określonego  rodzaju,  a kontraktujący  zobowiązuje  się  te  produkty  odebrać  w
terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie
dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia
takiego świadczenia.
§ 2. Ilość  produktów  rolnych  może  być  w  umowie  oznaczona  także  według
obszaru, z którego produkty te mają być zebrane.
§ 3. Przepisy  dotyczące  sprzedaży  według  cen  sztywnych,  maksymalnych,
minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio.
§ 4. Przez producenta rolnego rozumie się również grupę producentów rolnych
lub ich związek.
Art. 614. Jeżeli  przedmiot  kontraktacji  ma  być  wytworzony  w  gospodarstwie
prowadzonym  przez  kilka  osób  wspólnie,  odpowiedzialność  tych  osób  względem
kontraktującego jest solidarna.
Art. 615. Świadczeniami dodatkowymi ze strony kontraktującego mogą być w
szczególności:
1)  zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków produkcji i
uzyskania pomocy finansowej;
©Kancelaria Sejmu    s. 127/232
2015-01-27
2)  pomoc agrotechniczna i zootechniczna;
3)  premie pieniężne;
4)  premie rzeczowe.
Art. 616. Umowa kontraktacyjna powinna być zawarta na piśmie.
Art. 617. Kontraktujący  jest  uprawniony  do  nadzoru  i  kontroli  nad
wykonywaniem umowy kontraktacji przez producenta.
Art. 618. Świadczenie  producenta  powinno  być  spełnione  w  miejscu
wytworzenia zakontraktowanych produktów, chyba że co innego wynika z umowy.
Art. 619. (uchylony).
Art. 620. Jeżeli przedmiot kontraktacji jest podzielny, kontraktujący nie może
odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chyba że inaczej zastrzeżono.
Art. 621. Do rękojmi za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji oraz
środków  produkcji  dostarczonych  producentowi  przez  kontraktującego  stosuje  się
odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży z tą zmianą, że prawo odstąpienia od
umowy  z  powodu  wad  fizycznych  przedmiotu  kontraktacji  przysługuje
kontraktującemu tylko wtedy, gdy wady są istotne.
Art. 622. §  1.  Jeżeli  wskutek  okoliczności,  za  które  żadna  ze  stron
odpowiedzialności  nie  ponosi,  producent  nie  może  dostarczyć  przedmiotu
kontraktacji,  obowiązany  jest  on  tylko  do  zwrotu  pobranych  zaliczek  i  kredytów
bankowych.
§ 2. W  umowie  strony  mogą  zastrzec  warunki  zwrotu  zaliczek  i  kredytu
korzystniejsze dla producenta.
Art. 623. Jeżeli  umowa  kontraktacji  wkłada  na  producenta  obowiązek
zgłoszenia w określonym terminie niemożności dostarczenia przedmiotu kontraktacji
wskutek  okoliczności,  za  które  producent  odpowiedzialności  nie  ponosi,
niedopełnienie tego  obowiązku  z  winy producenta wyłącza  możność  powoływania
się  na  te  okoliczności.  Nie  dotyczy  to  jednak  wypadku,  gdy  kontraktujący  o
powyższych okolicznościach wiedział albo gdy były one powszechnie znane.
Art. 624. § 1. Wzajemne roszczenia producenta i kontraktującego przedawniają
się z upływem lat dwóch od dnia spełnienia świadczenia przez producenta, a jeżeli
©Kancelaria Sejmu    s. 128/232
2015-01-27
świadczenie producenta nie zostało spełnione – od dnia, w którym powinno było być
spełnione.
§ 2. Jeżeli  świadczenie  producenta  było  spełniane  częściami,  przedawnienie
biegnie od dnia, w którym zostało spełnione ostatnie świadczenie częściowe.
Art. 625. Jeżeli  po  zawarciu  umowy  kontraktacji  gospodarstwo  producenta
przeszło  w  posiadanie  innej  osoby,  prawa  i  obowiązki  z  tej  umowy  wynikające
przechodzą na nowego  posiadacza. Nie dotyczy  to  jednak  wypadku, gdy przejście
posiadania  było  następstwem  odpłatnego  nabycia  gospodarstwa,  a  nabywca  nie
wiedział  i  mimo  zachowania  należytej  staranności  nie  mógł  się  dowiedzieć  o
istnieniu umowy kontraktacji.
Art. 626. §  1.  Jeżeli  po  zawarciu  umowy  kontraktacji  producent  wniósł
posiadane  gospodarstwo  jako  wkład  do  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej,
spółdzielnia ta wstępuje w prawa i obowiązki producenta, chyba że stan wniesionego
gospodarstwa stoi temu na przeszkodzie.
§ 2. Jeżeli  stan  gospodarstwa  producenta  w  chwili  jego  przystąpienia  do
spółdzielni  nie  pozwala  na  wykonanie  umowy  kontraktacji  przez  spółdzielnię,
umowa  wygasa,  a producent  obowiązany  jest  zwrócić  pobrane  zaliczki  i  kredyty
bankowe; inne korzyści wynikające z tej umowy obowiązany jest zwrócić w takim
zakresie, w jakim ich nie zużył w celu wykonania umowy.
§ 3. Jeżeli producent po przystąpieniu do spółdzielni dokonywa indywidualnie
sprzętu  zakontraktowanych  zbiorów,  ponosi  on  wyłączną  odpowiedzialność  za
wykonanie umowy kontraktacji.
TYTUŁ XV
Umowa o dzieło
Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do
wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Art. 627
1
. (uchylony).
Art. 628. § 1. Wysokość  wynagrodzenia  za  wykonanie  dzieła  można  określić
przez  wskazanie  podstaw  do  jego  ustalenia.  Jeżeli  strony  nie  określiły  wysokości
wynagrodzenia  ani  nie  wskazały  podstaw  do  jego  ustalenia,  poczytuje  się  w  razie
wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.
©Kancelaria Sejmu    s. 129/232
2015-01-27
Jeżeli  także  w  ten  sposób  nie  da  się  ustalić  wysokości  wynagrodzenia,  należy  się
wynagrodzenie  odpowiadające  uzasadnionemu  nakładowi  pracy  oraz  innym
nakładom przyjmującego zamówienie.
§ 2. Przepisy  dotyczące  sprzedaży  według  cen  sztywnych,  maksymalnych,
minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio.
Art. 629. Jeżeli  strony  określiły  wynagrodzenie  na  podstawie  zestawienia
planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w
toku  wykonywania  dzieła  zarządzenie  właściwego  organu  państwowego  zmieniło
wysokość  cen  lub  stawek  obowiązujących  dotychczas  w  obliczeniach
kosztorysowych,  każda  ze  stron  może  żądać  odpowiedniej  zmiany  umówionego
wynagrodzenia.  Nie  dotyczy  to  jednak  należności  uiszczonej  za  materiały  lub
robociznę przed zmianą cen lub stawek.
Art. 630. §  1.  Jeżeli  w  toku  wykonywania  dzieła  zajdzie  konieczność
przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych
będących  podstawą  obliczenia  wynagrodzenia  kosztorysowego,  a  zestawienie
sporządził  zamawiający,  przyjmujący  zamówienie  może  żądać  odpowiedniego
podwyższenia  umówionego  wynagrodzenia.  Jeżeli  zestawienie  planowanych  prac
sporządził  przyjmujący  zamówienie,  może  on  żądać  podwyższenia  wynagrodzenia
tylko  wtedy,  gdy  mimo  zachowania  należytej  staranności  nie  mógł  przewidzieć
konieczności prac dodatkowych.
§ 2. Przyjmujący  zamówienie  nie  może  żądać  podwyższenia  wynagrodzenia,
jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
Art. 631. Gdyby  w  wypadkach  przewidzianych  w  dwóch  artykułach
poprzedzających  zaszła  konieczność  znacznego  podwyższenia  wynagrodzenia
kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to
niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego
wynagrodzenia.
Art. 632. §  1.  Jeżeli  strony  umówiły  się  o  wynagrodzenie  ryczałtowe,
przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby
w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.
©Kancelaria Sejmu    s. 130/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli  jednak  wskutek  zmiany  stosunków,  której  nie  można  było
przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą,
sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.
Art. 633. Jeżeli  materiałów  na  wykonanie  dzieła  dostarcza  zamawiający,
przyjmujący  zamówienie  powinien  ich  użyć  w  sposób  odpowiedni  oraz  złożyć
rachunek i zwrócić niezużytą część.
Art. 634. Jeżeli  materiał  dostarczony  przez  zamawiającego  nie  nadaje  się  do
prawidłowego  wykonania  dzieła  albo  jeżeli  zajdą  inne  okoliczności,  które  mogą
przeszkodzić  prawidłowemu  wykonaniu,  przyjmujący  zamówienie  powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.
Art. 635. Jeżeli  przyjmujący  zamówienie  opóźnia  się  z  rozpoczęciem  lub
wykończeniem  dzieła  tak  dalece,  że  nie  jest  prawdopodobne,  żeby  zdołał  je
ukończyć  w  czasie  umówionym,  zamawiający  może  bez  wyznaczenia  terminu
dodatkowego  od  umowy  odstąpić  jeszcze  przed  upływem  terminu  do  wykonania
dzieła.
Art. 636. §  1.  Jeżeli  przyjmujący  zamówienie  wykonywa  dzieło  w  sposób
wadliwy  albo  sprzeczny  z umową,  zamawiający  może  wezwać  go  do  zmiany
sposobu  wykonania  i  wyznaczyć  mu  w  tym  celu  odpowiedni  termin.  Po
bezskutecznym  upływie  wyznaczonego  terminu  zamawiający  może  od  umowy
odstąpić  albo  powierzyć  poprawienie  lub  dalsze  wykonanie  dzieła  innej  osobie  na
koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
§ 2. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia
od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i
wydania rozpoczętego dzieła.
Art. 636
1
. Jeżeli konsument zamówił dzieło będące rzeczą ruchomą, stosuje się
przepisy art. 543 1 , art. 546 1  i art. 548.
Art. 637. (uchylony).
Art. 638. §  1.  Do  odpowiedzialności  za  wady  dzieła  stosuje  się  odpowiednio
przepisy  o  rękojmi  przy  sprzedaży.  Odpowiedzialność  przyjmującego  zamówienie
jest  wyłączona,  jeżeli  wada  dzieła  powstała  z  przyczyny  tkwiącej  w  materiale
dostarczonym przez zamawiającego.
©Kancelaria Sejmu    s. 131/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli zamawiającemu udzielono gwarancji na wykonane dzieło, przepisy
o gwarancji przy sprzedaży stosuje się odpowiednio.
Art. 639. Zamawiający  nie  może  odmówić  zapłaty  wynagrodzenia  mimo
niewykonania  dzieła,  jeżeli  przyjmujący  zamówienie  był  gotów  je  wykonać,  lecz
doznał  przeszkody  z  przyczyn  dotyczących  zamawiającego.  Jednakże  w  wypadku
takim  zamawiający  może  odliczyć  to,  co  przyjmujący  zamówienie  oszczędził  z
powodu niewykonania dzieła.
Art. 640. Jeżeli  do  wykonania  dzieła  potrzebne  jest  współdziałanie
zamawiającego,  a  tego  współdziałania  brak,  przyjmujący  zamówienie  może
wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym
upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
Art. 641. §  1. Niebezpieczeństwo  przypadkowej  utraty  lub  uszkodzenia
materiału na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył.
§ 2. Gdy  dzieło  uległo  zniszczeniu  lub  uszkodzeniu  wskutek  wadliwości
materiału  dostarczonego  przez  zamawiającego  albo  wskutek  wykonania  dzieła
według jego wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę
umówionego  wynagrodzenia  lub  jego  odpowiedniej  części,  jeżeli  uprzedził
zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.
Art. 642. § 1. W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy
się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.
§ 2. Jeżeli  dzieło  ma  być  oddawane  częściami,  a  wynagrodzenie  zostało
obliczone  za  każdą  część  z  osobna,  wynagrodzenie  należy  się  z  chwilą  spełnienia
każdego ze świadczeń częściowych.
Art. 643. Zamawiający  obowiązany  jest  odebrać  dzieło,  które  przyjmujący
zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.
Art. 644. Dopóki  dzieło  nie  zostało  ukończone,  zamawiający  może  w  każdej
chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku
takim  zamawiający  może  odliczyć  to,  co  przyjmujący  zamówienie  oszczędził  z
powodu niewykonania dzieła.
©Kancelaria Sejmu    s. 132/232
2015-01-27
Art. 645. §  1.  Umowa  o  dzieło,  którego  wykonanie  zależy  od  osobistych
przymiotów  przyjmującego  zamówienie,  rozwiązuje  się  wskutek  jego  śmierci  lub
niezdolności do pracy.
§ 2. Jeżeli  materiał  był  własnością  przyjmującego  zamówienie,  a  dzieło
częściowo wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla
zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, ażeby
zamawiający  odebrał  materiał  w  stanie,  w  jakim  się  znajduje,  za  zapłatą  jego
wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia.
Art. 646. Roszczenia  wynikające  z  umowy  o  dzieło  przedawniają  się  z
upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od
dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
TYTUŁ XVI
Umowa o roboty budowlane
Art. 647. Przez  umowę  o  roboty  budowlane  wykonawca  zobowiązuje  się  do
oddania  przewidzianego  w umowie  obiektu,  wykonanego  zgodnie  z  projektem  i  z
zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych
przez  właściwe  przepisy  czynności  związanych  z  przygotowaniem  robót,  w
szczególności  do  przekazania  terenu  budowy  i  dostarczenia  projektu,  oraz  do
odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Art. 647
1
. § 1. W  umowie  o  roboty  budowlane,  o  której  mowa  w  art.  647,
zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają
zakres  robót,  które  wykonawca  będzie  wykonywał  osobiście  lub  za  pomocą
podwykonawców.
§ 2. Do  zawarcia  przez  wykonawcę  umowy  o  roboty  budowlane  z
podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni
od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu,
wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub
projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę
na zawarcie umowy.
§ 3. Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest
wymagana  zgoda  inwestora  i  wykonawcy.  Przepis  §  2  zdanie  drugie  stosuje  się
odpowiednio.
©Kancelaria Sejmu    s. 133/232
2015-01-27
§ 4. Umowy,  o  których  mowa  w  §  2  i  3,  powinny  być  dokonane  w  formie
pisemnej pod rygorem nieważności.
§ 5. Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą
solidarną  odpowiedzialność  za  zapłatę  wynagrodzenia  za  roboty  budowlane
wykonane przez podwykonawcę.
§ 6. Odmienne postanowienia umów, o których mowa w niniejszym artykule,
są nieważne.
Art. 648. § 1. Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem.
§ 2. Wymagana przez właściwe przepisy dokumentacja stanowi część składową
umowy.
§ 3. (uchylony).
Art. 649. W  razie  wątpliwości  poczytuje  się,  iż  wykonawca  podjął  się
wszystkich robót objętych projektem stanowiącym część składową umowy.
Art. 649
1
. § 1.  Gwarancji  zapłaty  za  roboty  budowlane,  zwanej  dalej
„gwarancją  zapłaty”,  inwestor  udziela  wykonawcy  (generalnemu  wykonawcy)  w
celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie
robót budowlanych.
§ 2. Gwarancją zapłaty jest  gwarancja  bankowa  lub ubezpieczeniowa, a także
akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora.
§ 3. Strony  ponoszą  w  równych  częściach  udokumentowane  koszty
zabezpieczenia wierzytelności.
Art. 649
2
. § 1. Nie  można  przez  czynność  prawną  wyłączyć  ani  ograniczyć
prawa  wykonawcy  (generalnego  wykonawcy)  do  żądania  od  inwestora  gwarancji
zapłaty.
§ 2. Odstąpienie  inwestora  od  umowy  spowodowane  żądaniem  wykonawcy
(generalnego wykonawcy) przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne.
Art. 649
3
. § 1. Wykonawca (generalny wykonawca) robót budowlanych może
w każdym czasie żądać od inwestora gwarancji zapłaty do wysokości ewentualnego
roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót dodatkowych
lub koniecznych do wykonania umowy, zaakceptowanych na piśmie przez inwestora.
§ 2. Udzielenie  gwarancji  zapłaty  nie  stoi  na  przeszkodzie  żądaniu  gwarancji
zapłaty do łącznej wysokości określonej w § 1.
©Kancelaria Sejmu    s. 134/232
2015-01-27
Art. 649
4
. § 1.  Jeżeli  wykonawca  (generalny  wykonawca)  nie  uzyska  żądanej
gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez  siebie  terminie,  nie krótszym niż 45 dni,
uprawniony jest do odstąpienia od umowy z winy inwestora ze skutkiem na dzień
odstąpienia.
§ 2. Brak  żądanej  gwarancji  zapłaty  stanowi  przeszkodę  w  wykonaniu  robót
budowlanych z przyczyn dotyczących inwestora.
§ 3. Inwestor  nie  może  odmówić  zapłaty  wynagrodzenia  mimo  niewykonania
robót  budowlanych,  jeżeli  wykonawca  (generalny  wykonawca)  był  gotów  je
wykonać,  lecz  doznał  przeszkody  z  przyczyn  dotyczących  inwestora.  Jednakże  w
wypadku takim inwestor może odliczyć to, co wykonawca (generalny wykonawca)
oszczędził z powodu niewykonania robót budowlanych.
Art. 649
5
. Przepisy  art.  649 1 –649 4   stosuje  się  do  umów  zawartych  między
wykonawcą  (generalnym  wykonawcą)  a  dalszymi  wykonawcami
(podwykonawcami).
Art. 650. (uchylony).
Art. 651. Jeżeli  dostarczona  przez  inwestora  dokumentacja,  teren  budowy,
maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli
zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót,
wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora.
Art. 652. Jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy,
ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za
szkody wynikłe na tym terenie.
Art. 653. (uchylony).
Art. 654. W  braku  odmiennego  postanowienia  umowy  inwestor  obowiązany
jest na żądanie wykonawcy przyjmować wykonane roboty częściowo, w miarę ich
ukończenia, za zapłatą odpowiedniej części wynagrodzenia.
Art. 655. Gdyby wykonany obiekt uległ zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek
wadliwości  dostarczonych  przez  inwestora  materiałów,  maszyn  lub  urządzeń  albo
wskutek  wykonania  robót  według  wskazówek  inwestora,  wykonawca  może  żądać
umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził inwestora
o  niebezpieczeństwie  zniszczenia  lub  uszkodzenia  obiektu  albo  jeżeli  mimo
©Kancelaria Sejmu    s. 135/232
2015-01-27
zachowania  należytej  staranności  nie  mógł  stwierdzić  wadliwości  dostarczonych
przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń.
Art. 656. § 1. Do  skutków  opóźnienia  się  przez  wykonawcę  z  rozpoczęciem
robót  lub  wykończeniem  obiektu  albo  wykonywania  przez  wykonawcę  robót  w
sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu,
jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem
obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło.
§ 2. (uchylony).
Art. 657. Uprawnienie do odstąpienia od umowy przez wykonawcę lub przez
inwestora może być ograniczone lub wyłączone przez przepisy szczególne.
Art. 658. Przepisy  niniejszego  tytułu  stosuje  się  odpowiednio  do  umowy  o
wykonanie remontu budynku lub budowli.
TYTUŁ XVII
Najem i dzierżawa
DZIAŁ I
Najem
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 659. §  1.  Przez  umowę  najmu  wynajmujący  zobowiązuje  się  oddać
najemcy  rzecz  do  używania  przez  czas  oznaczony  lub  nieoznaczony,  a  najemca
zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz może być oznaczony  w  pieniądzach lub w świadczeniach innego
rodzaju.
Art. 660. Umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż
rok powinna być zawarta na piśmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje się
umowę za zawartą na czas nieoznaczony.
Art. 661. § 1. Najem zawarty na czas dłuższy niż lat dziesięć poczytuje się po
upływie tego terminu za zawarty na czas nieoznaczony.
©Kancelaria Sejmu    s. 136/232
2015-01-27
§ 2. Najem zawarty między przedsiębiorcami na czas dłuższy niż lat trzydzieści
poczytuje się po upływie tego terminu za zawarty na czas nieoznaczony.
Art. 662. §  1.  Wynajmujący  powinien  wydać  najemcy  rzecz  w  stanie
przydatnym  do  umówionego  użytku  i  utrzymywać  ją  w  takim  stanie  przez  czas
trwania najmu.
§ 2. Drobne  nakłady  połączone  ze  zwykłym  używaniem  rzeczy  obciążają
najemcę.
§ 3. Jeżeli  rzecz  najęta  uległa  zniszczeniu  z  powodu  okoliczności,  za  które
wynajmujący  odpowiedzialności  nie  ponosi,  wynajmujący  nie  ma  obowiązku
przywrócenia stanu poprzedniego.
Art. 663. Jeżeli w czasie trwania najmu rzecz wymaga napraw, które obciążają
wynajmującego,  a  bez  których  rzecz  nie  jest  przydatna  do  umówionego  użytku,
najemca  może  wyznaczyć  wynajmującemu  odpowiedni  termin  do  wykonania
napraw. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu najemca może dokonać
koniecznych napraw na koszt wynajmującego.
Art. 664. § 1. Jeżeli rzecz najęta ma wady, które ograniczają jej przydatność do
umówionego użytku, najemca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas
trwania wad.
§ 2. Jeżeli w chwili wydania najemcy rzecz miała wady, które uniemożliwiają
przewidziane w umowie używanie rzeczy, albo jeżeli wady takie powstały później,
a wynajmujący  mimo  otrzymanego  zawiadomienia  nie  usunął  ich  w  czasie
odpowiednim, albo jeżeli wady usunąć się nie dadzą, najemca może wypowiedzieć
najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
§ 3. Roszczenie o obniżenie czynszu z powodu wad rzeczy najętej, jak również
uprawnienie  do  niezwłocznego  wypowiedzenia  najmu  nie  przysługuje  najemcy,
jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach.
Art. 665. Jeżeli  osoba  trzecia  dochodzi  przeciwko  najemcy  roszczeń
dotyczących  rzeczy  najętej,  najemca  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  o  tym
wynajmującego.
Art. 666. § 1. Najemca  powinien  przez  czas  trwania  najmu  używać  rzeczy
najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa nie określa sposobu używania –
w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.
©Kancelaria Sejmu    s. 137/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli w czasie trwania najmu okaże się potrzeba napraw, które obciążają
wynajmującego, najemca powinien zawiadomić go o tym niezwłocznie.
Art. 667. § 1. Bez  zgody  wynajmującego  najemca  nie  może  czynić  w  rzeczy
najętej zmian sprzecznych z umową lub z przeznaczeniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli  najemca  używa  rzeczy  w  sposób  sprzeczny  z  umową  lub  z
przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób
albo  gdy  rzecz  zaniedbuje  do  tego  stopnia,  że  zostaje  ona  narażona  na  utratę  lub
uszkodzenie,  wynajmujący  może  wypowiedzieć  najem  bez  zachowania  terminów
wypowiedzenia.
Art. 668. §  1.  Najemca  może  rzecz  najętą  oddać  w  całości  lub  części  osobie
trzeciej  do  bezpłatnego  używania  albo  w  podnajem,  jeżeli  umowa  mu  tego  nie
zabrania.  W  razie  oddania  rzeczy  osobie  trzeciej  zarówno  najemca,  jak  i  osoba
trzecia  są  odpowiedzialni  względem  wynajmującego  za  to,  że  rzecz  najęta  będzie
używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy najmu.
§ 2. Stosunek  wynikający  z  zawartej  przez  najemcę  umowy  o  bezpłatne
używanie  lub  podnajem  rozwiązuje  się  najpóźniej  z  chwilą  zakończenia  stosunku
najmu.
Art. 669. §  1.  Najemca  obowiązany  jest  uiszczać  czynsz  w  terminie
umówionym.
§ 2. Jeżeli  termin  płatności  czynszu  nie  jest  w  umowie  określony,  czynsz
powinien  być  płacony  z  góry,  a  mianowicie:  gdy  najem  ma  trwać  nie  dłużej  niż
miesiąc –  za  cały  czas  najmu,  a  gdy  najem  ma  trwać dłużej niż miesiąc albo gdy
umowa  była  zawarta  na  czas  nieoznaczony  –  miesięcznie,  do  dziesiątego  dnia
miesiąca.
Art. 670. §  1.  Dla  zabezpieczenia  czynszu  oraz  świadczeń  dodatkowych,  z
którymi najemca zalega  nie dłużej niż rok, przysługuje wynajmującemu ustawowe
prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu,
chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu.
§ 2. (uchylony).
Art. 671. § 1. Przysługujące  wynajmującemu  ustawowe  prawo  zastawu
wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z przedmiotu najmu usunięte.
©Kancelaria Sejmu    s. 138/232
2015-01-27
§ 2. Wynajmujący może się sprzeciwić usunięciu rzeczy obciążonych zastawem
i zatrzymać  je  na  własne  niebezpieczeństwo,  dopóki  zaległy  czynsz  nie  będzie
zapłacony lub zabezpieczony.
§ 3. W  wypadku  gdy  rzeczy  obciążone  zastawem  zostaną  usunięte  na  mocy
zarządzenia  organu  państwowego,  wynajmujący  zachowuje  ustawowe  prawo
zastawu,  jeżeli  przed  upływem  trzech  dni  zgłosi  je  organowi,  który  zarządził
usunięcie.
Art. 672. Jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za
dwa  pełne  okresy  płatności,  wynajmujący  może  najem  wypowiedzieć  bez
zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 673. § 1.  Jeżeli  czas  trwania  najmu  nie  jest  oznaczony,  zarówno
wynajmujący,  jak  i  najemca  mogą  wypowiedzieć  najem  z  zachowaniem  terminów
umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych.
§ 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu są następujące: gdy czynsz jest
płatny  w odstępach  czasu  dłuższych  niż  miesiąc,  najem  można  wypowiedzieć
najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego; gdy czynsz
jest  płatny  miesięcznie  –  na  miesiąc  naprzód  na  koniec  miesiąca  kalendarzowego;
gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu – na trzy dni naprzód; gdy najem
jest dzienny – na jeden dzień naprzód.
§ 3. Jeżeli  czas  trwania  najmu  jest  oznaczony,  zarówno  wynajmujący,  jak  i
najemca mogą wypowiedzieć najem w wypadkach określonych w umowie.
Art. 674. Jeżeli  po  upływie  terminu  oznaczonego  w  umowie  albo  w
wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się
w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.
Art. 675. § 1. Po zakończeniu najmu najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w
stanie  niepogorszonym;  jednakże  nie  ponosi  odpowiedzialności  za  zużycie  rzeczy
będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli  najemca  oddał  innej  osobie  rzecz  do  bezpłatnego  używania  lub  w
podnajem, obowiązek powyższy ciąży także na tej osobie.
§ 3. Domniemywa  się,  że  rzecz  była  wydana  najemcy  w  stanie  dobrym  i
przydatnym do umówionego użytku.
©Kancelaria Sejmu    s. 139/232
2015-01-27
Art. 676. Jeżeli  najemca  ulepszył  rzecz  najętą,  wynajmujący,  w  braku
odmiennej  umowy,  może  według  swego  wyboru  albo  zatrzymać  ulepszenia  za
zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości w chwili zwrotu, albo żądać przywrócenia
stanu poprzedniego.
Art. 677. Roszczenia  wynajmującego  przeciwko  najemcy  o  naprawienie
szkody  z  powodu  uszkodzenia  lub  pogorszenia  rzeczy,  jak  również  roszczenia
najemcy  przeciwko  wynajmującemu  o  zwrot  nakładów  na  rzecz  albo  o  zwrot
nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.
Art. 678. § 1. W razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca
wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z
zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia.
§ 2. Powyższe uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przysługuje nabywcy,
jeżeli umowa najmu była zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej
i z datą pewną, a rzecz została najemcy wydana.
Art. 679. § 1. Jeżeli  wskutek  wypowiedzenia  najmu  przez  nabywcę  rzeczy
najętej najemca jest zmuszony zwrócić rzecz wcześniej, aniżeli byłby zobowiązany
według umowy najmu, może on żądać od zbywcy naprawienia szkody.
§ 2. Najemca  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  zbywcę  o  przedwczesnym
wypowiedzeniu przez nabywcę; w przeciwnym razie przysługują zbywcy przeciwko
najemcy  wszelkie  zarzuty,  których  najemca  nie  podniósł,  a  których  podniesienie
pociągnęłoby za sobą bezskuteczność wypowiedzenia ze strony nabywcy.
Rozdział II
Najem lokalu
Art. 680. Do  najmu  lokalu  stosuje  się  przepisy  rozdziału  poprzedzającego,  z
zachowaniem przepisów poniższych.
Art. 680
1
. §  1.  Małżonkowie  są  najemcami  lokalu  bez  względu  na  istniejące
między nimi stosunki majątkowe, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego
służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło
w czasie  trwania  małżeństwa.  Jeżeli  między  małżonkami  istnieje  rozdzielność
majątkowa albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków do wspólności
najmu stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej.
©Kancelaria Sejmu    s. 140/232
2015-01-27
§ 2. Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie powoduje
ustania  wspólności  najmu  lokalu  mającego  służyć  zaspokojeniu  potrzeb
mieszkaniowych  rodziny.  Sąd,  stosując  odpowiednio  przepisy  o  ustanowieniu  w
wyroku rozdzielności majątkowej, może z ważnych powodów na żądanie jednego z
małżonków znieść wspólność najmu lokalu.
Art. 681. Do  drobnych  nakładów,  które  obciążają  najemcę  lokalu,  należą  w
szczególności: drobne naprawy podłóg, drzwi i okien, malowanie ścian, podłóg oraz
wewnętrznej  strony  drzwi  wejściowych,  jak  również  drobne  naprawy  instalacji  i
urządzeń  technicznych,  zapewniających  korzystanie  ze  światła,  ogrzewania  lokalu,
dopływu i odpływu wody.
Art. 682. Jeżeli  wady  najętego  lokalu  są  tego  rodzaju,  że  zagrażają  zdrowiu
najemcy  lub  jego  domowników  albo  osób  u  niego  zatrudnionych,  najemca  może
wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby w chwili
zawarcia umowy wiedział o wadach.
Art. 683. Najemca lokalu powinien stosować się do porządku domowego, o ile
ten nie jest sprzeczny  z uprawnieniami wynikającymi z umowy; powinien również
liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów.
Art. 684. Najemca  może  założyć  w  najętym  lokalu  oświetlenie  elektryczne,
gaz,  telefon,  radio  i  inne  podobne  urządzenia,  chyba  że  sposób  ich  założenia
sprzeciwia  się  obowiązującym  przepisom  albo  zagraża  bezpieczeństwu
nieruchomości.  Jeżeli  do  założenia  urządzeń  potrzebne  jest  współdziałanie
wynajmującego,  najemca  może  domagać  się  tego  współdziałania  za  zwrotem
wynikłych stąd kosztów.
Art. 685. Jeżeli  najemca  lokalu  wykracza  w  sposób  rażący  lub  uporczywy
przeciwko obowiązującemu  porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe
zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku uciążliwym, wynajmujący
może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 685
1
. Wynajmujący  lokal  może  podwyższyć  czynsz,  wypowiadając
dotychczasową  wysokość  czynszu  najpóźniej  na  miesiąc  naprzód,  na  koniec
miesiąca kalendarzowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 141/232
2015-01-27
Art. 686. Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal mieszkalny rozciąga
się także na wniesione do lokalu ruchomości członków rodziny najemcy razem z nim
mieszkających.
Art. 687. Jeżeli  najemca  lokalu  dopuszcza  się  zwłoki  z  zapłatą  czynszu  co
najmniej  za  dwa  pełne  okresy  płatności,  a  wynajmujący  zamierza  najem
wypowiedzieć  bez  zachowania  terminów  wypowiedzenia,  powinien  on  uprzedzić
najemcę  na  piśmie,  udzielając  mu  dodatkowego  terminu  miesięcznego  do  zapłaty
zaległego czynszu.
Art. 688. Jeżeli  czas  trwania  najmu  lokalu  nie  jest  oznaczony,  a  czynsz  jest
płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód
na koniec miesiąca kalendarzowego.
Art. 688
1
. §  1.  Za  zapłatę  czynszu  i  innych  należnych  opłat  odpowiadają
solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.
§ 2. Odpowiedzialność  osób,  o  których  mowa  w  §  1,  ogranicza  się  do
wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania.
Art. 688
2
. Bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego
części  do  bezpłatnego  używania  ani  go  podnająć.  Zgoda  wynajmującego  nie  jest
wymagana  co  do  osoby,  względem  której  najemca  jest  obciążony  obowiązkiem
alimentacyjnym.
Art. 689. (uchylony).
Art. 690. Do  ochrony  praw  najemcy  do  używania  lokalu  stosuje  się
odpowiednio przepisy o ochronie własności.
Art. 691. § 1. W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu
lokalu  wstępują:  małżonek  niebędący  współnajemcą  lokalu,  dzieci  najemcy  i  jego
współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń
alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z
najemcą.
§ 2. Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego,
jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.
§ 3. W  razie  braku  osób  wymienionych  w  §  1  stosunek  najmu  lokalu
mieszkalnego wygasa.
©Kancelaria Sejmu    s. 142/232
2015-01-27
§ 4. Osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego na podstawie
§  1,  mogą  go  wypowiedzieć  z  zachowaniem  terminów  ustawowych,  chociażby
umowa  najmu  była  zawarta  na  czas  oznaczony.  W  razie  wypowiedzenia  stosunku
najmu  przez  niektóre  z  tych  osób  stosunek  ten  wygasa  względem  osób,  które  go
wypowiedziały.
§ 5. Przepisów § 1–4 nie stosuje się w razie śmierci jednego ze współnajemców
lokalu mieszkalnego.
Art. 692. Przepisów o wypowiedzeniu najmu przez nabywcę rzeczy najętej nie
stosuje się do najmu lokali mieszkalnych, chyba że najemca nie objął jeszcze lokalu.
DZIAŁ II
Dzierżawa
Art. 693. § 1.  Przez  umowę  dzierżawy  wydzierżawiający  zobowiązuje  się
oddać dzierżawcy rzecz  do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony
lub  nieoznaczony,  a dzierżawca  zobowiązuje  się  płacić  wydzierżawiającemu
umówiony czynsz.
§ 2. Czynsz  może  być  zastrzeżony  w  pieniądzach  lub  świadczeniach  innego
rodzaju. Może być również oznaczony w ułamkowej części pożytków.
Art. 694. Do  dzierżawy  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  najmie  z
zachowaniem przepisów poniższych.
Art. 695. § 1. Dzierżawę zawartą na czas dłuższy niż lat trzydzieści poczytuje
się po upływie tego terminu za zawartą na czas nieoznaczony.
§ 2. (uchylony).
Art. 696. Dzierżawca  powinien  wykonywać  swoje  prawo  zgodnie  z
wymaganiami  prawidłowej  gospodarki  i  nie  może  zmieniać  przeznaczenia
przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego.
Art. 697. Dzierżawca  ma  obowiązek  dokonywania  napraw  niezbędnych  do
zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie niepogorszonym.
Art. 698. § 1.  Bez  zgody  wydzierżawiającego  dzierżawca  nie  może  oddawać
przedmiotu  dzierżawy  osobie  trzeciej  do  bezpłatnego  używania  ani  go
poddzierżawiać.
©Kancelaria Sejmu    s. 143/232
2015-01-27
§ 2. W  razie  naruszenia  powyższego  obowiązku  wydzierżawiający  może
dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia.
Art. 699. Jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie oznaczony, czynsz
jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w braku takiego zwyczaju –
półrocznie z dołu.
Art. 700. Jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności
nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy
uległ  znacznemu  zmniejszeniu,  dzierżawca  może  żądać  obniżenia  czynszu
przypadającego za dany okres gospodarczy.
Art. 701. Do  rzeczy  ruchomych  objętych  ustawowym  prawem  zastawu
wydzierżawiającego należą także rzeczy służące do prowadzenia gospodarstwa lub
przedsiębiorstwa, jeżeli znajdują się w obrębie przedmiotu dzierżawy.
Art. 702. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że oprócz czynszu dzierżawca będzie
obowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z własnością lub z posiadaniem
przedmiotu  dzierżawy  oraz  ponosić  koszty  jego  ubezpieczenia,  ustawowe  prawo
zastawu  przysługujące  wydzierżawiającemu  zabezpiecza  również  roszczenie
wydzierżawiającego  względem  dzierżawcy  o  zwrot  sum,  które  z  powyższych
tytułów zapłacił.
Art. 703. Jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej
za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli
dopuszcza  się  zwłoki  z  zapłatą  ponad  trzy  miesiące,  wydzierżawiający  może
dzierżawę  wypowiedzieć  bez  zachowania  terminu  wypowiedzenia.  Jednakże
wydzierżawiający  powinien  uprzedzić  dzierżawcę  udzielając  mu  dodatkowego
trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu.
Art. 704. W  braku  odmiennej  umowy  dzierżawę  gruntu  rolnego  można
wypowiedzieć  na  jeden  rok  naprzód  na  koniec  roku  dzierżawnego,  inną  zaś
dzierżawę na sześć miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego.
Art. 705. Po  zakończeniu  dzierżawy  dzierżawca  obowiązany  jest,  w  braku
odmiennej umowy, zwrócić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien
się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu dzierżawy.
©Kancelaria Sejmu    s. 144/232
2015-01-27
Art. 706. Jeżeli  przy  zakończeniu  dzierżawy  dzierżawca  gruntu  rolnego
pozostawia  zgodnie  ze  swym  obowiązkiem  zasiewy,  może  on  żądać  zwrotu
poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej
gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy.
Art. 707. Jeżeli  dzierżawa  kończy  się  przed  upływem  roku  dzierżawnego,
dzierżawca  obowiązany  jest  zapłacić  czynsz  w  takim  stosunku,  w  jakim  pożytki,
które  w  tym  roku  pobrał  lub  mógł  pobrać,  pozostają  do  pożytków  z  całego  roku
dzierżawnego.
Art. 708. Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy
osoba  biorąca  nieruchomość  rolną  do  używania  i  pobierania  pożytków  nie  jest
obowiązana  do  uiszczania  czynszu,  lecz  tylko  do  ponoszenia  podatków  i  innych
ciężarów związanych z własnością lub z posiadaniem gruntu.
Art. 709. Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje się odpowiednio do dzierżawy
praw.
TYTUŁ XVII 1 
Umowa leasingu
Art. 709
1
. Przez  umowę  leasingu  finansujący  zobowiązuje  się,  w  zakresie
działalności  swego  przedsiębiorstwa,  nabyć  rzecz  od  oznaczonego  zbywcy  na
warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania
albo  używania  i  pobierania  pożytków  przez  czas  oznaczony,  a  korzystający
zobowiązuje  się  zapłacić  finansującemu  w  uzgodnionych  ratach  wynagrodzenie
pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez
finansującego.
Art. 709
2
. Umowa  leasingu  powinna  być  zawarta  na  piśmie  pod  rygorem
nieważności.
Art. 709
3
. Jeżeli  rzecz  nie  zostanie  wydana  korzystającemu  w  ustalonym
terminie  na  skutek  okoliczności,  za  które  ponosi  on  odpowiedzialność,  umówione
terminy płatności rat pozostają niezmienione.
Art. 709
4
. § 1. Finansujący  powinien  wydać  korzystającemu  rzecz  w  takim
stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania finansującemu przez zbywcę.
©Kancelaria Sejmu    s. 145/232
2015-01-27
§ 2. Finansujący  nie  odpowiada  wobec  korzystającego  za  przydatność  rzeczy
do umówionego użytku.
§ 3. Finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis
umowy  ze  zbywcą  lub  odpisy  innych  posiadanych  dokumentów  dotyczących  tej
umowy,  w szczególności  odpis  dokumentu  gwarancyjnego  co  do  jakości  rzeczy,
otrzymanego od zbywcy lub producenta.
Art. 709
5
. §  1.  Jeżeli  po  wydaniu  korzystającemu  rzecz  została  utracona  z
powodu  okoliczności,  za  które  finansujący  nie  ponosi  odpowiedzialności,  umowa
leasingu wygasa.
§ 2. Korzystający  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  finansującego  o  utracie
rzeczy.
§ 3. Jeżeli umowa leasingu wygasła z przyczyn określonych w § 1, finansujący
może  żądać  od  korzystającego  natychmiastowego  zapłacenia  wszystkich
przewidzianych w umowie a niezapłaconych  rat,  pomniejszonych o korzyści, jakie
finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia
umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.
Art. 709
6
. Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany
jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w
braku  odmiennego  postanowienia  umownego,  koszty  te  obejmują  składkę  z  tytułu
ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.
Art. 709
7
. § 1. Korzystający obowiązany  jest  utrzymywać rzecz w należytym
stanie,  w  szczególności  dokonywać  jej  konserwacji  i  napraw  niezbędnych  do
zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek
prawidłowego  używania,  oraz  ponosić  ciężary  związane  z  własnością  lub
posiadaniem rzeczy.
§ 2. Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw
rzeczy  dokonuje  osoba  mająca  określone  kwalifikacje,  korzystający  powinien
niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy
rzeczy.
§ 3. Korzystający  obowiązany  jest  umożliwić  finansującemu  sprawdzenie
rzeczy w zakresie określonym w § 1 i 2.
©Kancelaria Sejmu    s. 146/232
2015-01-27
Art. 709
8
. §  1.  Finansujący  nie  odpowiada  wobec  korzystającego  za  wady
rzeczy,  chyba  że  wady  te  powstały  na  skutek  okoliczności,  za  które  finansujący
ponosi  odpowiedzialność.  Postanowienia  umowne  mniej  korzystne  dla
korzystającego są nieważne.
§ 2. Z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy
przechodzą  na  korzystającego  uprawnienia  z  tytułu  wad  rzeczy  przysługujące
finansującemu  względem  zbywcy,  z  wyjątkiem  uprawnienia  odstąpienia  przez
finansującego od umowy ze zbywcą.
§ 3. Wykonanie przez korzystającego uprawnień określonych w § 2 nie wpływa
na jego obowiązki wynikające z umowy leasingu, chyba że finansujący odstąpi od
umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.
§ 4. Korzystający  może  żądać  odstąpienia  przez  finansującego  od  umowy  ze
zbywcą  z powodu  wad  rzeczy,  jeżeli  uprawnienie  finansującego  do  odstąpienia
wynika  z przepisów  prawa  lub  umowy  ze  zbywcą.  Bez  zgłoszenia  żądania  przez
korzystającego finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad
rzeczy.
§ 5. W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu
wad  rzeczy,  umowa  leasingu  wygasa.  Finansujący  może  żądać  od  korzystającego
natychmiastowego  zapłacenia  wszystkich  przewidzianych  w  umowie
a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek
ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy
ze zbywcą.
Art. 709
9
. Korzystający  powinien  używać  rzeczy  i  pobierać  jej  pożytki  w
sposób  określony  w  umowie  leasingu,  a  gdy  umowa  tego  nie  określa  –  w  sposób
odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.
Art. 709
10
. Bez  zgody  finansującego  korzystający  nie  może  czynić  w  rzeczy
zmian, chyba że wynikają one z przeznaczenia rzeczy.
Art. 709
11
. Jeżeli mimo upomnienia na piśmie przez finansującego korzystający
narusza obowiązki określone w art. 709 7  § 1 lub w art. 709 9  albo nie usunie zmian w
rzeczy  dokonanych  z  naruszeniem  art.  709 10 ,  finansujący  może  wypowiedzieć
umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin
wypowiedzenia.
©Kancelaria Sejmu    s. 147/232
2015-01-27
Art. 709
12
. § 1. Bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy
do używania osobie trzeciej.
§ 2. W  razie  naruszenia  obowiązku  określonego  w  §  1,  finansujący  może
wypowiedzieć  umowę  leasingu  ze  skutkiem  natychmiastowym,  chyba  że  strony
uzgodniły termin wypowiedzenia.
Art. 709
13
. §  1.  Korzystający  obowiązany  jest  płacić  raty  w  terminach
umówionych.
§ 2. Jeżeli korzystający dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty,
finansujący  powinien  wyznaczyć  na  piśmie  korzystającemu  odpowiedni  termin
dodatkowy  do  zapłacenia  zaległości  z  zagrożeniem,  że  w  razie  bezskutecznego
upływu  wyznaczonego  terminu  może  wypowiedzieć  umowę  leasingu  ze  skutkiem
natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Postanowienia
umowne mniej korzystne dla korzystającego są nieważne.
Art. 709
14
. § 1. W razie zbycia rzeczy przez finansującego nabywca wstępuje w
stosunek leasingu na miejsce finansującego.
§ 2. Finansujący  powinien  niezwłocznie  zawiadomić  korzystającego  o  zbyciu
rzeczy.
Art. 709
15
. W  razie  wypowiedzenia  przez  finansującego  umowy  leasingu  na
skutek  okoliczności,  za  które  korzystający  ponosi  odpowiedzialność,  finansujący
może  żądać  od  korzystającego  natychmiastowego  zapłacenia  wszystkich
przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie
finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania
umowy leasingu.
Art. 709
16
. Jeżeli  finansujący  zobowiązał  się,  bez  dodatkowego  świadczenia,
przenieść  na  korzystającego  własność  rzeczy  po  upływie  oznaczonego  w  umowie
czasu trwania leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w
terminie miesiąca od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.
Art. 709
17
. Do  odpowiedzialności  finansującego  za  wady  rzeczy  powstałe  na
skutek  okoliczności,  za  które  finansujący  ponosi  odpowiedzialność,  uprawnień  i
obowiązków  stron  w  razie  dochodzenia  przez  osobę  trzecią  przeciwko
korzystającemu  roszczeń  dotyczących  rzeczy,  odpowiedzialności  korzystającego  i
osoby  trzeciej  wobec  finansującego  w  razie  oddania  rzeczy  tej  osobie  przez
©Kancelaria Sejmu    s. 148/232
2015-01-27
korzystającego do używania, zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych
korzystającego, zwrotu rzeczy przez korzystającego po zakończeniu leasingu oraz do
ulepszenia rzeczy przez korzystającego stosuje się odpowiednio przepisy o najmie, a
do  zapłaty  przez  korzystającego  rat  przed  terminem  płatności  stosuje  się
odpowiednio przepisy o sprzedaży na raty.
Art. 709
18
. Do  umowy,  przez  którą  jedna  strona  zobowiązuje  się  oddać  rzecz
stanowiącą  jej  własność  do  używania  albo  do  używania  i  pobierania  pożytków
drugiej  stronie,  a  druga  strona  zobowiązuje  się  zapłacić  właścicielowi  rzeczy  w
umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wartości rzeczy w
chwili zawarcia tej umowy, stosuje się odpowiednio przepisy niniejszego tytułu.
TYTUŁ XVIII
Użyczenie
Art. 710. Przez  umowę  użyczenia  użyczający  zobowiązuje  się  zezwolić
biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej
mu w tym celu rzeczy.
Art. 711. Jeżeli  rzecz  użyczona  ma  wady,  użyczający  obowiązany  jest  do
naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie
zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy biorący mógł wadę z
łatwością zauważyć.
Art. 712. § 1. Jeżeli  umowa  nie  określa  sposobu  używania  rzeczy,  biorący
może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu.
§ 2. Bez zgody użyczającego biorący nie może oddać rzeczy użyczonej osobie
trzeciej do używania.
Art. 713. Biorący  do  używania  ponosi  zwykłe  koszty  utrzymania  rzeczy
użyczonej.  Jeżeli  poczynił  inne  wydatki  lub  nakłady  na  rzecz,  stosuje  się
odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 714. Biorący do używania jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub
uszkodzenie  rzeczy,  jeżeli  jej  używa  w  sposób  sprzeczny  z  umową  albo  z
właściwościami  lub  z  przeznaczeniem  rzeczy,  albo  gdy  nie  będąc  do  tego
upoważniony przez umowę  ani  zmuszony przez  okoliczności  powierza rzecz  innej
©Kancelaria Sejmu    s. 149/232
2015-01-27
osobie, a rzecz nie byłaby uległa utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób
właściwy albo gdyby ją zachował u siebie.
Art. 715. Jeżeli  umowa  użyczenia  została  zawarta  na  czas  nieoznaczony,
użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie
albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić.
Art. 716. Jeżeli  biorący  używa  rzeczy  w  sposób  sprzeczny  z  umową  albo  z
właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie
będąc  do  tego  upoważniony  przez  umowę  ani  zmuszony  przez  okoliczności,  albo
jeżeli  rzecz  stanie  się  potrzebna  użyczającemu  z  powodów  nieprzewidzianych  w
chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa
była zawarta na czas oznaczony.
Art. 717. Jeżeli  kilka  osób  wspólnie  wzięło  rzecz  do  używania,  ich
odpowiedzialność jest solidarna.
Art. 718. § 1. Po zakończeniu użyczenia biorący do używania obowiązany jest
zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym; jednakże biorący nie ponosi
odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
§ 2. Jeżeli  biorący  do  używania  powierzył  rzecz  innej  osobie,  obowiązek
powyższy ciąży także na tej osobie.
Art. 719. Roszczenie  użyczającego  przeciwko  biorącemu  do  używania  o
naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia
biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o
naprawienie  szkody  poniesionej  wskutek  wad  rzeczy  przedawniają  się  z  upływem
roku od dnia zwrotu rzeczy.
TYTUŁ XIX
Pożyczka
Art. 720. § 1.  Przez  umowę  pożyczki  dający  pożyczkę  zobowiązuje  się
przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo
tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa  pożyczki,  której  wartość  przenosi  pięćset  złotych,  powinna  być
stwierdzona pismem.
©Kancelaria Sejmu    s. 150/232
2015-01-27
Art. 721. Dający  pożyczkę  może  odstąpić  od  umowy  i  odmówić  wydania
przedmiotu  pożyczki,  jeżeli  zwrot  pożyczki  jest  wątpliwy  z  powodu  złego  stanu
majątkowego  drugiej  strony.  Uprawnienie  to  nie  przysługuje  dającemu  pożyczkę,
jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział
lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Art. 722. Roszczenie  biorącego  pożyczkę  o  wydanie  przedmiotu  pożyczki
przedawnia  się  z  upływem  sześciu  miesięcy  od  chwili,  gdy  przedmiot  miał  być
wydany.
Art. 723. Jeżeli  termin  zwrotu  pożyczki  nie  jest  oznaczony,  dłużnik
obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez
dającego pożyczkę.
Art. 724. Jeżeli rzeczy otrzymane przez biorącego pożyczkę mają wady, dający
pożyczkę obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez
to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje
się w wypadku, gdy biorący mógł z łatwością wadę zauważyć.
TYTUŁ XX
Umowa rachunku bankowego
Art. 725. Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem
posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego
środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego
zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Art. 726. Bank może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na
rachunku  bankowym  z obowiązkiem  ich  zwrotu  w  całości  lub  w  części  na  każde
żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia.
Art. 727. Bank  może  odmówić  wykonania  zlecenia  posiadacza  rachunku
bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych.
Art. 728. § 1. Przy  umowie  zawartej  na  czas  nieoznaczony  bank  jest
obowiązany  informować  posiadacza  rachunku,  w  sposób  określony  w  umowie,
o każdej zmianie stanu rachunku bankowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 151/232
2015-01-27
§ 2. Bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu
bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem
salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o
zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda.
§ 3. Posiadacz  rachunku  bankowego  jest  obowiązany  zgłosić  bankowi
niezgodność  zmian  stanu  rachunku  lub  salda  w  ciągu  czternastu  dni  od  dnia
otrzymania wyciągu z rachunku.
Art. 729. Posiadacz  imiennego  rachunku  bankowego  obowiązany  jest
zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub siedziby.
Art. 730. Rozwiązanie  umowy  rachunku  bankowego  zawartej  na  czas
nieoznaczony  może  nastąpić  w każdym  czasie  wskutek  wypowiedzenia  przez
którąkolwiek  ze  stron;  jednakże  bank  może  wypowiedzieć  taką  umowę  tylko  z
ważnych powodów.
Art. 731. Roszczenia  wynikające  ze  stosunku  rachunku  bankowego
przedawniają się z upływem lat dwóch. Nie dotyczy to roszczeń o zwrot wkładów
oszczędnościowych.
Art. 732. Przepisy  niniejszego  tytułu  stosuje  się  odpowiednio  również  do
rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe.
Art. 733. Przepisy niniejszego tytułu nie uchybiają przepisom o rozliczeniach
pieniężnych.
TYTUŁ XXI
Zlecenie
Art. 734. § 1. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do
dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
§ 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania
czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie
pełnomocnictwa.
Art. 735. §  1.  Jeżeli  ani  z  umowy,  ani  z  okoliczności  nie  wynika,  że
przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie
zlecenia należy się wynagrodzenie.
©Kancelaria Sejmu    s. 152/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli  nie  ma  obowiązującej  taryfy,  a  nie  umówiono  się  o  wysokość
wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
Art. 736. Kto  zawodowo  trudni  się  załatwianiem  czynności  dla  drugich,
powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego
zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie oświadczyła
gotowość załatwiania czynności danego rodzaju.
Art. 737. Przyjmujący zlecenie  może  bez  uprzedniej zgody dającego zlecenie
odstąpić  od  wskazanego  przez  niego  sposobu  wykonania  zlecenia,  jeżeli  nie  ma
możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia,
że  dający  zlecenie  zgodziłby  się  na  zmianę,  gdyby  wiedział  o  istniejącym  stanie
rzeczy.
Art. 738. § 1. Przyjmujący  zlecenie  może  powierzyć  wykonanie  zlecenia
osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest
do  tego  zmuszony  przez  okoliczności.  W  wypadku  takim  obowiązany  jest
zawiadomić  niezwłocznie  dającego  zlecenie  o  osobie  i  o  miejscu  zamieszkania
swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej
staranności w wyborze zastępcy.
§ 2. Zastępca  odpowiedzialny  jest  za  wykonanie  zlecenia  także  względem
dającego  zlecenie.  Jeżeli  przyjmujący  zlecenie  ponosi  odpowiedzialność  za
czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest
solidarna.
Art. 739. W wypadku gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia
innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie
uległa  przy  wykonywaniu  zlecenia  utracie  lub  uszkodzeniu,  przyjmujący  zlecenie
jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno
lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.
Art. 740. Przyjmujący  zlecenie  powinien  udzielać  dającemu  zlecenie
potrzebnych  wiadomości  o  przebiegu  sprawy,  a  po  wykonaniu  zlecenia  lub  po
wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać
wszystko,  co  przy  wykonaniu  zlecenia  dla  niego  uzyskał,  chociażby  w  imieniu
własnym.
©Kancelaria Sejmu    s. 153/232
2015-01-27
Art. 741. Przyjmującemu  zlecenie  nie  wolno  używać  we  własnym  interesie
rzeczy  i  pieniędzy  dającego  zlecenie.  Od  sum  pieniężnych  zatrzymanych  ponad
potrzebę  wynikającą  z  wykonywania  zlecenia  powinien  płacić  dającemu  zlecenie
odsetki ustawowe.
Art. 742. Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki,
które  ten  poczynił  w celu  należytego  wykonania  zlecenia,  wraz  z  odsetkami
ustawowymi;  powinien  również  zwolnić  przyjmującego  zlecenie  od  zobowiązań,
które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.
Art. 743. Jeżeli  wykonanie  zlecenia  wymaga  wydatków,  dający  zlecenie
powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.
Art. 744. W  razie  odpłatnego  zlecenia  wynagrodzenie  należy  się
przyjmującemu  dopiero  po  wykonaniu  zlecenia,  chyba  że  co  innego  wynika  z
umowy lub z przepisów szczególnych.
Art. 745. Jeżeli  kilka  osób  dało  lub  przyjęło  zlecenie  wspólnie,  ich
odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.
Art. 746. § 1.  Dający  zlecenie  może  je  wypowiedzieć  w  każdym  czasie.
Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu
należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić
przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym
czynnościom,  a  jeżeli  wypowiedzenie  nastąpiło  bez  ważnego  powodu,  powinien
także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący zlecenie  może  je  wypowiedzieć w każdym czasie.  Jednakże
gdy  zlecenie  jest  odpłatne,  a  wypowiedzenie  nastąpiło  bez  ważnego  powodu,
przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
§ 3. Nie  można  zrzec  się  z  góry  uprawnienia  do  wypowiedzenia  zlecenia  z
ważnych powodów.
Art. 747. W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci
dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych.
Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien,
gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić
©Kancelaria Sejmu    s. 154/232
2015-01-27
te  czynności  nadal,  dopóki  spadkobierca  albo  przedstawiciel  ustawowy  dającego
zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.
Art. 748. W  braku  odmiennej  umowy  zlecenie  wygasa  wskutek  śmierci
przyjmującego  zlecenie  albo  wskutek  utraty  przez  niego  pełnej  zdolności  do
czynności prawnych.
Art. 749. Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść
przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.
Art. 750. Do  umów  o  świadczenie  usług,  które  nie  są  uregulowane  innymi
przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Art. 751. Z upływem lat dwóch przedawniają się:
1)  roszczenia  o  wynagrodzenie  za  spełnione  czynności  i  o  zwrot  poniesionych
wydatków  przysługujące  osobom,  które  stale  lub  w  zakresie  działalności
przedsiębiorstwa  trudnią  się  czynnościami  danego  rodzaju;  to  samo  dotyczy
roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2)  roszczenia  z  tytułu  utrzymania,  pielęgnowania,  wychowania  lub  nauki,  jeżeli
przysługują  osobom  trudniącym  się  zawodowo  takimi  czynnościami  albo
osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
TYTUŁ XXII
Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia
Art. 752. Kto  bez  zlecenia  prowadzi  cudzą  sprawę,  powinien  działać  z
korzyścią  osoby,  której  sprawę  prowadzi,  i  zgodnie  z  jej  prawdopodobną  wolą,  a
przy prowadzeniu sprawy obowiązany jest zachowywać należytą staranność.
Art. 753. § 1. Prowadzący  cudzą  sprawę  bez  zlecenia  powinien  w  miarę
możności  zawiadomić  o tym  osobę,  której  sprawę  prowadzi,  i  stosownie  do
okoliczności albo oczekiwać jej zleceń, albo prowadzić sprawę dopóty, dopóki osoba
ta nie będzie mogła sama się nią zająć.
§ 2. Z  czynności  swych  prowadzący  cudzą  sprawę  powinien  złożyć  rachunek
oraz wydać wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę
prowadzi.  Jeżeli  działał  zgodnie  ze  swoimi  obowiązkami,  może  żądać  zwrotu
uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia
od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu sprawy.
©Kancelaria Sejmu    s. 155/232
2015-01-27
Art. 754. Kto prowadzi cudzą sprawę wbrew wiadomej mu woli osoby, której
sprawę prowadzi, nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków i odpowiedzialny
jest  za  szkodę,  chyba  że  wola  tej  osoby  sprzeciwia  się  ustawie  lub  zasadom
współżycia społecznego.
Art. 755. Jeżeli  prowadzący  cudzą  sprawę  dokonał  zmian  w  mieniu  osoby,
której sprawę prowadzi, bez wyraźnej potrzeby lub korzyści tej osoby albo wbrew
wiadomej mu jej woli, obowiązany jest przywrócić stan poprzedni, a gdyby to nie
było  możliwe, naprawić  szkodę.  Nakłady może  zabrać  z powrotem,  o  ile  może  to
uczynić bez uszkodzenia rzeczy.
Art. 756. Potwierdzenie  osoby,  której  sprawa  była  prowadzona,  nadaje
prowadzeniu sprawy skutki zlecenia.
Art. 757. Kto w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego drugiemu ratuje
jego dobro, może żądać od niego zwrotu uzasadnionych wydatków, chociażby jego
działanie  nie  odniosło  skutku,  i jest  odpowiedzialny  tylko  za  winę  umyślną  lub
rażące niedbalstwo.
TYTUŁ XXIII
Umowa agencyjna
Art. 758. § 1.  Przez  umowę  agencyjną  przyjmujący  zlecenie  (agent)
zobowiązuje  się,  w  zakresie  działalności  swego  przedsiębiorstwa,  do  stałego
pośredniczenia,  za  wynagrodzeniem,  przy  zawieraniu  z  klientami  umów  na  rzecz
dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.
§ 2. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla
niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie.
Art. 758
1
. § 1.  Jeżeli  sposób  wynagrodzenia  nie  został  w  umowie  określony,
agentowi należy się prowizja.
§ 2. Prowizją  jest  wynagrodzenie,  którego  wysokość  zależy  od  liczby  lub
wartości zawartych umów.
§ 3. Jeżeli wysokość prowizji nie została w umowie określona, należy się ona w
wysokości  zwyczajowo  przyjętej  w  stosunkach  danego  rodzaju,  w  miejscu
działalności prowadzonej przez agenta, a w razie niemożności ustalenia prowizji w
ten  sposób,  agentowi  należy  się  prowizja  w  odpowiedniej  wysokości,
©Kancelaria Sejmu    s. 156/232
2015-01-27
uwzględniającej  wszystkie  okoliczności  bezpośrednio  związane  z  wykonaniem
zleconych mu czynności.
Art. 758
2
. Każda  ze  stron  może  żądać  od  drugiej  pisemnego  potwierdzenia
treści umowy oraz postanowień ją zmieniających lub uzupełniających. Zrzeczenie się
tego uprawnienia jest nieważne.
Art. 759. W  razie  wątpliwości  poczytuje  się,  że  agent  jest  upoważniony  do
przyjmowania  dla  dającego  zlecenie  zapłaty  za  świadczenie,  które  spełnia  za
dającego  zlecenie,  oraz  do  przyjmowania  dla  niego  świadczeń,  za  które  płaci,  jak
również  do  odbierania  zawiadomień  o  wadach  oraz  oświadczeń  dotyczących
wykonania umowy, którą zawarł w imieniu dającego zlecenie.
Art. 760. Każda  ze  stron  obowiązana  jest  do  zachowania  lojalności  wobec
drugiej.
Art. 760
1
. § 1. Agent obowiązany jest w szczególności przekazywać wszelkie
informacje  mające  znaczenie  dla  dającego  zlecenie  oraz  przestrzegać  jego
wskazówek  uzasadnionych  w danych  okolicznościach,  a  także  podejmować,  w
zakresie  prowadzonych  spraw,  czynności  potrzebne  do  ochrony  praw  dającego
zlecenie.
§ 2. Postanowienia umowy sprzeczne z treścią § 1 są nieważne.
Art. 760
2
. § 1.  Dający  zlecenie  obowiązany  jest  przekazywać  agentowi
dokumenty i informacje potrzebne do prawidłowego wykonania umowy.
§ 2. Dający zlecenie obowiązany jest w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o
przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy,
przy  której  zawarciu  agent  pośredniczył  lub  którą  zawarł  w  imieniu  dającego
zlecenie.
§ 3. Dający zlecenie obowiązany jest zawiadomić w rozsądnym czasie agenta o
tym,  że  liczba  umów,  których  zawarcie  przewiduje,  lub  wartość  ich  przedmiotu
będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać.
§ 4. Postanowienia umowy sprzeczne z treścią § 1–3 są nieważne.
Art. 760
3
. W razie gdy agent zawierający umowę w imieniu dającego zlecenie
nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, umowę uważa się za potwierdzoną,
©Kancelaria Sejmu    s. 157/232
2015-01-27
jeżeli dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o zawarciu umowy
nie oświadczy klientowi, że umowy nie potwierdza.
Art. 761. § 1. Agent może żądać prowizji od umów zawartych w czasie trwania
umowy  agencyjnej,  jeżeli  do  ich  zawarcia  doszło  w  wyniku  jego  działalności  lub
jeżeli  zostały  one  zawarte  z  klientami  pozyskanymi  przez  agenta  poprzednio  dla
umów tego samego rodzaju.
§ 2. Jeżeli  agentowi  zostało  przyznane  prawo  wyłączności  w  odniesieniu  do
oznaczonej grupy klientów lub obszaru geograficznego, a w czasie trwania umowy
agencyjnej  została  bez  udziału  agenta  zawarta  umowa  z  klientem  z  tej  grupy  lub
obszaru, agent może żądać prowizji od tej umowy. Dający zlecenie obowiązany jest
w rozsądnym czasie zawiadomić agenta o zawarciu takiej umowy.
Art. 761
1
. § 1. Agent może żądać prowizji od umowy zawartej po rozwiązaniu
umowy  agencyjnej,  jeżeli  –  przy  spełnieniu  przesłanek  z  art.  761  –  propozycję
zawarcia umowy dający zlecenie lub agent otrzymał od klienta przed rozwiązaniem
umowy agencyjnej.
§ 2. Agent  może  żądać  prowizji  od  umowy  zawartej  po  rozwiązaniu  umowy
agencyjnej  także  wtedy,  gdy  do  jej  zawarcia  doszło  w  przeważającej  mierze  w
wyniku  jego  działalności  w  okresie  trwania  umowy  agencyjnej,  a  zarazem  w
rozsądnym czasie od jej rozwiązania.
Art. 761
2
. Agent  nie  może  żądać  prowizji,  o  której  mowa  w  art.  761,  jeżeli
prowizja  ta  należy  się  zgodnie  z  art.  761 1   poprzedniemu  agentowi,  chyba  że  z
okoliczności  wynika,  że  względy  słuszności  przemawiają  za  podziałem  prowizji
między obu agentów.
Art. 761
3
. § 1. W  braku  odmiennego  postanowienia  umowy  agencyjnej  agent
nabywa prawo do prowizji z chwilą, w której dający zlecenie powinien był, zgodnie
z umową z klientem, spełnić świadczenie albo faktycznie je spełnił, albo też swoje
świadczenie spełnił klient. Jednakże strony nie mogą umówić się, że agent nabywa
prawo  do  prowizji  później  niż  w  chwili,  w  której  klient  spełnił  świadczenie  albo
powinien był je spełnić, gdyby dający zlecenie spełnił świadczenie.
§ 2. Jeżeli  umowa  zawarta  pomiędzy  dającym  zlecenie  i  klientem  ma  być
wykonywana częściami, agent nabywa prawo do prowizji w miarę wykonywania tej
umowy.
©Kancelaria Sejmu    s. 158/232
2015-01-27
§ 3. Roszczenie o zapłatę prowizji staje się wymagalne z upływem ostatniego
dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji.
Postanowienie umowy mniej korzystne dla agenta jest nieważne.
Art. 761
4
. Agent  nie  może  żądać  prowizji,  gdy  oczywiste  jest,  że  umowa  z
klientem nie zostanie wykonana na skutek okoliczności, za które dający zlecenie nie
ponosi  odpowiedzialności,  jeżeli  zaś  prowizja  została  już  agentowi  wypłacona,
podlega ona zwrotowi. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta
jest nieważne.
Art. 761
5
. § 1. Dający zlecenie obowiązany jest złożyć agentowi oświadczenie
zawierające dane o należnej mu prowizji nie później niż w ostatnim dniu miesiąca
następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji. Oświadczenie
to  powinno  wskazywać  wszystkie  dane  stanowiące  podstawę  do  obliczenia
wysokości należnej prowizji. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla
agenta jest nieważne.
§ 2. Agent  może  domagać  się  udostępnienia  informacji  potrzebnych  do
ustalenia,  czy  wysokość  należnej  mu  prowizji  została  prawidłowo  obliczona,  w
szczególności może domagać się  wyciągów z ksiąg handlowych dającego zlecenie
albo  żądać,  aby  wgląd  i wyciąg  z  tych  ksiąg  został  zapewniony  biegłemu
rewidentowi  wybranemu  przez  strony.  Postanowienie  umowy  agencyjnej  mniej
korzystne dla agenta jest nieważne.
§ 3. W  razie  nieudostępnienia  agentowi  informacji,  o  których  mowa  w  §  2,
agent  może  domagać  się  ich  udostępnienia  w  drodze  powództwa  wytoczonego  w
okresie sześciu miesięcy od dnia zgłoszenia żądania dającemu zlecenie.
§ 4. W razie nieosiągnięcia przez strony porozumienia co do wyboru biegłego
rewidenta, o którym  mowa w § 2,  agent  może  domagać się, w drodze powództwa
wytoczonego  w okresie  sześciu  miesięcy  od  dnia  zgłoszenia  żądania  dającemu
zlecenie, dokonania wglądu i wyciągu z ksiąg przez biegłego wskazanego przez sąd.
Art. 761
6
. Przepisy  art.  761–761 5   stosuje  się  w  razie  gdy  prowizja  stanowi
całość  lub  część  wynagrodzenia,  chyba  że  strony  uzgodniły  stosowanie  tych
przepisów do innego rodzaju wynagrodzenia.
Art. 761
7
. § 1. W  umowie  agencyjnej  zawartej  w  formie  pisemnej  można
zastrzec,  że  agent  za  odrębnym  wynagrodzeniem  (prowizja  del  credere),  w
©Kancelaria Sejmu    s. 159/232
2015-01-27
uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowiązania przez klienta. Jeżeli
umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spełni świadczenie. W
razie niezachowania formy pisemnej poczytuje się umowę agencyjną za zawartą bez
tego zastrzeżenia.
§ 2. Odpowiedzialność  agenta  może  dotyczyć  tylko  oznaczonej  umowy  lub
umów z oznaczonym klientem, przy których zawarciu pośredniczył albo które zawarł
w imieniu dającego zlecenie.
Art. 762. W braku odmiennego postanowienia umowy agent może domagać się
zwrotu  wydatków  związanych  z  wykonaniem  zlecenia  tylko  o  tyle,  o  ile  były
uzasadnione i o ile ich wysokość przekracza zwykłą w danych stosunkach miarę.
Art. 763. Dla  zabezpieczenia  roszczenia  o  wynagrodzenie  oraz  o  zwrot
wydatków i zaliczek udzielonych dającemu zlecenie agentowi przysługuje ustawowe
prawo  zastawu  na  rzeczach  i  papierach  wartościowych  dającego  zlecenie,
otrzymanych w związku z umową  agencyjną, dopóki przedmioty te znajdują się u
niego  lub  osoby,  która  je  dzierży  w  jego  imieniu,  albo  dopóki  może  nimi
rozporządzać za pomocą dokumentów.
Art. 764. Umowę zawartą na czas oznaczony, a wykonywaną przez strony po
upływie  terminu,  na  jaki  została  zawarta,  poczytuje  się  za  zawartą  na  czas
nieoznaczony.
Art. 764
1
. § 1. Umowa zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana
na miesiąc naprzód w pierwszym roku, na dwa miesiące naprzód w drugim roku oraz
na trzy miesiące naprzód w trzecim i następnych latach trwania umowy. Ustawowe
terminy wypowiedzenia nie mogą być skracane.
§ 2. Ustawowe terminy  wypowiedzenia  mogą  zostać  umownie  przedłużone, z
tym  że  termin  ustalony  dla  dającego  zlecenie  nie  może  być  krótszy  niż  termin
ustalony  dla  agenta.  Przedłużenie  terminu  dla  agenta  powoduje  takie  samo
przedłużenie dla dającego zlecenie.
§ 3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia upływa z końcem
miesiąca kalendarzowego.
§ 4. Przepisy § 1–3 mają zastosowanie do umowy zawartej na czas oznaczony,
a przekształconej z mocy art. 764 w umowę zawartą na czas nieoznaczony. Okres, na
©Kancelaria Sejmu    s. 160/232
2015-01-27
jaki umowa na czas oznaczony była zawarta, uwzględnia się przy ustalaniu terminu
wypowiedzenia.
Art. 764
2
. § 1. Umowa agencyjna, chociażby była zawarta na czas oznaczony,
może  być  wypowiedziana  bez  zachowania  terminów  wypowiedzenia  z  powodu
niewykonania  obowiązków  przez  jedną  ze  stron  w  całości  lub  znacznej  części,  a
także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności.
§ 2. Jeżeli  wypowiedzenia  dokonano  na  skutek  okoliczności,  za  które  ponosi
odpowiedzialność  druga  strona,  jest  ona  zobowiązana  do  naprawienia  szkody
poniesionej przez wypowiadającego w następstwie rozwiązania umowy.
Art. 764
3
. § 1. Po  rozwiązaniu  umowy  agencyjnej  agent  może  żądać  od
dającego  zlecenie  świadczenia  wyrównawczego,  jeżeli  w  czasie  trwania  umowy
agencyjnej pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów
z  dotychczasowymi  klientami,  a  dający  zlecenie  czerpie  nadal  znaczne  korzyści  z
umów  z  tymi  klientami.  Roszczenie  to  przysługuje  agentowi,  jeżeli,  biorąc  pod
uwagę  wszystkie  okoliczności,  a  zwłaszcza  utratę  przez  agenta  prowizji  od  umów
zawartych przez dającego  zlecenie  z  tymi klientami, przemawiają za tym względy
słuszności.
§ 2. Świadczenie  wyrównawcze  nie  może  przekroczyć  wysokości
wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie średniego rocznego
wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pięciu lat. Jeżeli umowa agencyjna
trwała krócej niż pięć lat, wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem średniej z
całego okresu jej trwania.
§ 3. Uzyskanie  świadczenia  wyrównawczego  nie  pozbawia  agenta  możności
dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych.
§ 4. W razie śmierci agenta, świadczenia wyrównawczego, o którym mowa w §
1, mogą żądać jego spadkobiercy.
§ 5. Możliwość dochodzenia roszczenia o świadczenie wyrównawcze zależy od
zgłoszenia  przez  agenta  lub  jego  spadkobierców  odpowiedniego  żądania  wobec
dającego zlecenie przed upływem roku od rozwiązania umowy.
©Kancelaria Sejmu    s. 161/232
2015-01-27
Art. 764
4
. Świadczenie wyrównawcze nie przysługuje agentowi, jeżeli:
1)  dający  zlecenie  wypowiedział  umowę  na  skutek  okoliczności,  za  które
odpowiedzialność ponosi agent, usprawiedliwiających wypowiedzenie umowy
bez zachowania terminów wypowiedzenia;
2)  agent  wypowiedział  umowę,  chyba  że  wypowiedzenie  jest  uzasadnione
okolicznościami,  za  które  odpowiada  dający  zlecenie,  albo  jest
usprawiedliwione  wiekiem,  ułomnością  lub  chorobą  agenta,  a  względy
słuszności  nie  pozwalają  domagać  się  od  niego  dalszego  wykonywania
czynności agenta;
3)  agent  za  zgodą  dającego  zlecenie  przeniósł  na  inną  osobę  swoje  prawa  i
obowiązki wynikające z umowy.
Art. 764
5
. Do czasu rozwiązania umowy strony nie mogą umówić się w sposób
odbiegający na niekorzyść agenta od postanowień art. 764 3  i art. 764 4 .
Art. 764
6
. § 1.  Strony  mogą,  w  formie  pisemnej  pod  rygorem  nieważności,
ograniczyć  działalność  agenta  mającą  charakter  konkurencyjny  na  okres  po
rozwiązaniu  umowy  agencyjnej  (ograniczenie  działalności  konkurencyjnej).
Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientów lub obszaru geograficznego,
objętych  działalnością  agenta,  oraz  rodzaju  towarów  lub  usług  stanowiących
przedmiot umowy.
§ 2. Ograniczenie  działalności  konkurencyjnej  nie  może  być  zastrzeżone  na
okres dłuższy niż dwa lata od rozwiązania umowy.
§ 3. Dający  zlecenie  obowiązany  jest  do  wypłacania  agentowi  odpowiedniej
sumy pieniężnej za ograniczenie działalności konkurencyjnej w czasie jego trwania,
chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna została rozwiązana
na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność.
§ 4. Jeżeli  wysokość  sumy,  o  której  mowa  w  §  3,  nie  została  w  umowie
określona,  należy  się  suma  w  wysokości  odpowiedniej  do  korzyści  osiągniętych
przez  dającego  zlecenie  na  skutek  ograniczenia  działalności  konkurencyjnej  oraz
utraconych z tego powodu możliwości zarobkowych agenta.
Art. 764
7
. Dający  zlecenie  może  do  dnia  rozwiązania  umowy  odwołać
ograniczenie  działalności  konkurencyjnej  z takim skutkiem, że po upływie sześciu
miesięcy od chwili odwołania jest on zwolniony z obowiązku wypłacania sumy, o
©Kancelaria Sejmu    s. 162/232
2015-01-27
której mowa w art. 764 6  § 3 i 4. Odwołanie ograniczenia działalności konkurencyjnej
wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Art. 764
8
. Jeżeli agent wypowiedział umowę na skutek okoliczności, za które
odpowiedzialność  ponosi  dający  zlecenie,  może  on  zwolnić  się  z  obowiązku
przestrzegania  ograniczenia  działalności  konkurencyjnej  przez  złożenie  dającemu
zlecenie oświadczenia na piśmie przed upływem miesiąca od dnia wypowiedzenia.
Art. 764
9
. Do  umowy  o  treści  określonej  w  art.  758  §  1,  zawartej  z  agentem
przez  osobę  niebędącą  przedsiębiorcą,  stosuje  się  przepisy  niniejszego  tytułu,  z
wyłączeniem art. 761–761 2 , art. 761 5  oraz art. 764 3 –764 8 .
TYTUŁ XXIV
Umowa komisu
Art. 765. Przez  umowę  komisu  przyjmujący  zlecenie  (komisant) zobowiązuje
się za  wynagrodzeniem  (prowizja)  w  zakresie działalności swego przedsiębiorstwa
do  kupna  lub  sprzedaży  rzeczy  ruchomych  na  rachunek  dającego  zlecenie
(komitenta), lecz w imieniu własnym.
Art. 766. Komisant  powinien  wydać  komitentowi  wszystko,  co  przy
wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, w szczególności powinien przelać na niego
wierzytelności, które  nabył  na  jego  rachunek.  Powyższe uprawnienia  komitenta  są
skuteczne także względem wierzycieli komisanta.
Art. 767. Jeżeli  komisant  zawarł  umowę  na  warunkach  korzystniejszych  od
warunków oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzyść należy się komitentowi.
Art. 768. § 1. Jeżeli komisant sprzedał oddaną mu do sprzedaży rzecz za cenę
niższą od ceny oznaczonej przez komitenta, obowiązany jest zapłacić komitentowi
różnicę.
§ 2. Jeżeli  komisant  nabył  rzecz  za  cenę  wyższą  od  ceny  oznaczonej  przez
komitenta, komitent może niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu
zlecenia oświadczyć, że  nie uznaje  czynności za dokonaną na jego rachunek; brak
takiego oświadczenia jest jednoznaczny z wyrażeniem zgody na wyższą cenę.
§ 3. Komitent nie może żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na
wyższą  cenę,  jeżeli  zlecenie  nie  mogło  być  wykonane  po  cenie  oznaczonej,  a
zawarcie umowy uchroniło komitenta od szkody.
©Kancelaria Sejmu    s. 163/232
2015-01-27
Art. 769. § 1.  Jeżeli  rzecz  jest  narażona  na  zepsucie,  a  nie  można  czekać  na
zarządzenie  komitenta,  komisant  jest  uprawniony,  a  gdy  tego  interes  komitenta
wymaga  –  zobowiązany  sprzedać  rzecz  z  zachowaniem  należytej  staranności.  O
dokonaniu sprzedaży obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie komitenta.
§ 2. Jeżeli  komitent  dopuścił  się  zwłoki  z  odebraniem  rzeczy,  stosuje  się
odpowiednio  przepisy  o  skutkach  zwłoki  kupującego  z  odebraniem  rzeczy
sprzedanej.
Art. 770. § 1. Komisant nie ponosi odpowiedzialności za ukryte wady fizyczne
rzeczy, jak również za jej wady prawne, jeżeli przed zawarciem umowy podał to do
wiadomości  kupującego.  Jednakże  wyłączenie  odpowiedzialności  nie  dotyczy  wad
rzeczy, o których komisant wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli kupującym jest konsument.
Art. 770
1
. (uchylony).
Art. 771. Komisant, który bez upoważnienia komitenta udzielił osobie trzeciej
kredytu lub zaliczki, działa na własne niebezpieczeństwo.
Art. 772. §  1.  Komisant  nabywa  roszczenie  o  zapłatę  prowizji  z  chwilą,  gdy
komitent otrzymał rzecz albo cenę. Jeżeli umowa ma być wykonywana częściami,
komisant nabywa roszczenie o prowizję w miarę wykonywania umowy.
§ 2. Komisant  może  żądać  prowizji  także  wtedy,  gdy  umowa  nie  została
wykonana z przyczyn dotyczących komitenta.
Art. 773. § 1.  Dla  zabezpieczenia  roszczeń  o  prowizję  oraz  roszczeń  o  zwrot
wydatków  i  zaliczek  udzielonych  komitentowi,  jak  również  dla  zabezpieczenia
wszelkich  innych  należności  wynikłych  ze  zleceń  komisowych  przysługuje
komisantowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowiących przedmiot komisu,
dopóki rzeczy te znajdują się u niego lub u osoby która je dzierży w jego imieniu,
albo dopóki może nimi rozporządzać za pomocą dokumentów.
§ 2. Wymienione należności mogą być zaspokojone z wierzytelności nabytych
przez  komisanta  na  rachunek  komitenta,  z  pierwszeństwem  przed  wierzycielami
komitenta.
§ 3. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 164/232
2015-01-27
TYTUŁ XXV
Umowa przewozu
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 774. Przez  umowę  przewozu  przewoźnik  zobowiązuje  się  w  zakresie
działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub
rzeczy.
Art. 775. Przepisy  tytułu  niniejszego  stosuje  się  do  przewozu  w  zakresie
poszczególnych  rodzajów  transportu  tylko  o  tyle,  o  ile  przewóz  ten  nie  jest
uregulowany odrębnymi przepisami.
DZIAŁ II
Przewóz osób
Art. 776. Przewoźnik  obowiązany  jest  do  zapewnienia  podróżnym
odpowiadających  rodzajowi  transportu  warunków  bezpieczeństwa  i  higieny  oraz
takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne.
Art. 777. § 1. Za bagaż, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi
odpowiedzialność tylko  wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa przewoźnika.
§ 2. Za bagaż powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi odpowiedzialność
według zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy.
Art. 778. Roszczenia  z  umowy  przewozu  osób  przedawniają  się  z  upływem
roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia,
kiedy miał być wykonany.
DZIAŁ III
Przewóz rzeczy
Art. 779. Wysyłający  powinien  podać  przewoźnikowi  swój  adres  oraz  adres
odbiorcy,  miejsce  przeznaczenia,  oznaczenie  przesyłki  według  rodzaju,  ilości  oraz
sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych.
©Kancelaria Sejmu    s. 165/232
2015-01-27
Art. 780. §  1.  Na  żądanie  przewoźnika  wysyłający  powinien  wystawić  list
przewozowy zawierający dane wymienione w artykule poprzedzającym, a ponadto
wszelkie  inne  istotne  postanowienia  umowy.  Wysyłający  ponosi  skutki
niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia.
§ 2. Wysyłający  może  żądać  od  przewoźnika  wydania  mu  odpisu  listu
przewozowego albo innego poświadczenia przyjęcia przesyłki do przewozu.
Art. 781. §  1.  Jeżeli  stan  zewnętrzny  przesyłki  lub  jej  opakowanie  nie  są
odpowiednie dla danego rodzaju przewozu, przewoźnik może żądać, aby wysyłający
złożył pisemne oświadczenie co do stanu przesyłki, a w wypadku rażących braków
odmówić przewozu.
§ 2. Jeżeli przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że
znajdowała się w należytym stanie.
Art. 782. Wysyłający  powinien  dać  przewoźnikowi  wszelkie  dokumenty
potrzebne ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne.
Art. 783. Jeżeli  rozpoczęcie  lub  dokonanie  przewozu  dozna  czasowej
przeszkody  wskutek  okoliczności  dotyczącej  przewoźnika,  wysyłający  może  od
umowy odstąpić, powinien jednak dać przewoźnikowi odpowiednie wynagrodzenie
za dokonaną część przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczędził.
Nie wyłącza to roszczenia o naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda była następstwem
okoliczności, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność.
Art. 784. Przewoźnik powinien zawiadomić niezwłocznie odbiorcę o nadejściu
przesyłki do miejsca przeznaczenia.
Art. 785. Po  nadejściu  przesyłki  do  miejsca  przeznaczenia  odbiorca  może  w
imieniu  własnym  wykonać  wszelkie  prawa  wynikające  z  umowy  przewozu,  w
szczególności  może  żądać  wydania  przesyłki  i  listu  przewozowego,  jeżeli
jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.
Art. 786. Przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje
się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika.
Art. 787. § 1. Jeżeli odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki albo jeżeli z innych
przyczyn  nie  można  mu  jej  doręczyć,  przewoźnik  powinien  niezwłocznie
zawiadomić  o  tym  wysyłającego.  Jeżeli  wysyłający  nie  nadeśle  w  odpowiednim
©Kancelaria Sejmu    s. 166/232
2015-01-27
czasie  wskazówek,  przewoźnik  powinien  oddać  przesyłkę  na  przechowanie  lub
inaczej ją zabezpieczyć, zawiadamiając o tym wysyłającego i odbiorcę.
§ 2. Jeżeli  przesyłka  jest  narażona  na  zepsucie  albo  jeżeli  jej  przechowanie
wymaga  kosztów,  na  które  nie  ma  pokrycia,  przewoźnik  może  ją  sprzedać  przy
odpowiednim zastosowaniu przepisów o skutkach zwłoki kupującego z odebraniem
rzeczy sprzedanej.
Art. 788. §  1.  Odszkodowanie  za  utratę,  ubytek  lub  uszkodzenie  przesyłki  w
czasie od jej przyjęcia do przewozu aż do wydania odbiorcy nie może przewyższać
zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa przewoźnika.
§ 2. Przewoźnik  nie  ponosi  odpowiedzialności  za  ubytek  nieprzekraczający
granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów – granic
zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny).
§ 3. Za  utratę,  ubytek  lub  uszkodzenie  pieniędzy,  kosztowności,  papierów
wartościowych  albo  rzeczy  szczególnie  cennych  przewoźnik  ponosi
odpowiedzialność  jedynie  wtedy,  gdy  właściwości  przesyłki  były  podane  przy
zawarciu  umowy,  chyba  że  szkoda  wynikła  z  winy  umyślnej  lub  rażącego
niedbalstwa przewoźnika.
Art. 789. § 1. Przewoźnik  może  oddać  przesyłkę  do  przewozu  innemu
przewoźnikowi  na  całą  przestrzeń  przewozu  lub  jej  część,  jednakże  ponosi
odpowiedzialność  za  czynności  dalszych  przewoźników  jak  za  swoje  własne
czynności.
§ 2. Każdy przewoźnik,  który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego
listu  przewozowego,  ponosi  solidarną  odpowiedzialność  za  cały  przewóz  według
treści listu.
§ 3. Przewoźnik,  który  z  tytułu  swej  solidarnej  odpowiedzialności  za  cały
przewóz  zapłacił  odszkodowanie,  ma  zwrotne  roszczenie  do  przewoźnika
ponoszącego  odpowiedzialność  za  okoliczności,  z  których  szkoda  wynikła.  Jeżeli
okoliczności  tych  ustalić  nie  można,  odpowiedzialność  ponoszą  wszyscy
przewoźnicy  w  stosunku  do  przypadającego  im  przewoźnego.  Wolny  od
odpowiedzialności  jest  przewoźnik,  który  udowodni,  że  szkoda  nie  powstała  na
przestrzeni, przez którą przewoził.
©Kancelaria Sejmu    s. 167/232
2015-01-27
Art. 790. § 1. Dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu,
w szczególności: przewoźnego, składowego, opłat celnych i innych wydatków, jak
również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom
i przewoźnikom, przysługuje przewoźnikowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce,
dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu,
albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.
§ 2. (uchylony).
Art. 791. § 1. Wskutek  zapłaty  należności  przewoźnika  i  przyjęcia  przesyłki
bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia przeciwko przewoźnikowi wynikające
z  umowy  przewozu.  Nie  dotyczy  to  jednak  roszczeń  z  tytułu  niewidocznych
uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki
zawiadomił o nich przewoźnika.
§ 2. Przepisu powyższego nie stosuje się, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej
lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Art. 792. Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem
roku  od  dnia  dostarczenia  przesyłki,  a  w  razie  całkowitej  utraty  przesyłki  lub  jej
dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
Art. 793. Roszczenia  przysługujące  przewoźnikowi  przeciwko  innym
przewoźnikom,  którzy  uczestniczyli  w  przewozie  przesyłki,  przedawniają  się  z
upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od
dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
TYTUŁ XXVI
Umowa spedycji
Art. 794. § 1. Przez  umowę  spedycji  spedytor  zobowiązuje  się  za
wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub
odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
§ 2. Spedytor może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego
zlecenie.
Art. 795. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się do spedycji tylko o tyle, o ile
nie jest ona uregulowana odrębnymi przepisami.
©Kancelaria Sejmu    s. 168/232
2015-01-27
Art. 796. Jeżeli  przepisy  tytułu  niniejszego  albo  przepisy  szczególne  nie
stanowią  inaczej,  do  umowy  spedycji  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  umowie
zlecenia.
Art. 797. Spedytor  obowiązany  jest  do  podejmowania  czynności  potrzebnych
do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych
należności związanych z przewozem przesyłki.
Art. 798. Spedytor  obowiązany  jest  do  podjęcia  czynności  potrzebnych  do
zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem
przewoźnika albo innego spedytora.
Art. 799. Spedytor  jest  odpowiedzialny  za  przewoźników  i  dalszych
spedytorów,  którymi  posługuje  się  przy  wykonaniu  zlecenia,  chyba  że  nie  ponosi
winy w wyborze.
Art. 800. Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma
jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika.
Art. 801. §  1.  Odszkodowanie  za  utratę,  ubytek  lub  uszkodzenie  przesyłki  w
czasie  od  jej  przyjęcia  aż  do  wydania  przewoźnikowi,  dalszemu  spedytorowi,
dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwykłej
wartości  przesyłki,  chyba  że  szkoda  wynikła  z  winy  umyślnej  lub  rażącego
niedbalstwa spedytora.
§ 2. Spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nieprzekraczający granic
ustalonych  we  właściwych  przepisach,  a  w  braku  takich  przepisów  –  granic
zwyczajowo przyjętych.
§ 3. Za  utratę,  ubytek  lub  uszkodzenie  pieniędzy,  kosztowności,  papierów
wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialność
jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy, chyba
że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.
Art. 802. § 1. Dla  zabezpieczenia  roszczeń  o  przewoźne  oraz  roszczeń  o
prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych,
jak  również  dla  zabezpieczenia  takich  roszczeń  przysługujących  poprzednim
spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na
©Kancelaria Sejmu    s. 169/232
2015-01-27
przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego
imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.
§ 2. (uchylony).
Art. 803. § 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniają się z upływem roku.
§ 2. Termin  przedawnienia  zaczyna  biec:  w  wypadku  roszczeń  z  tytułu
uszkodzenia  lub  ubytku  przesyłki  –  od  dnia  dostarczenia  przesyłki;  w  wypadku
całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, w którym
przesyłka  miała  być  dostarczona;  we  wszystkich  innych  wypadkach  –  od  dnia
wykonania zlecenia.
Art. 804. Roszczenia  przysługujące  spedytorowi  przeciwko  przewoźnikom  i
dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają
się z  upływem sześciu  miesięcy  od  dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od
dnia,  kiedy  wytoczono  przeciwko  niemu  powództwo.  Przepis  ten  stosuje  się
odpowiednio  do  wymienionych  roszczeń  między  osobami,  którymi  spedytor
posługiwał się przy przewozie przesyłki.
TYTUŁ XXVII
Umowa ubezpieczenia
DZIAŁ I
Przepisy ogólne
Art. 805. § 1. Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w
zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie
zajścia  przewidzianego  w  umowie  wypadku,  a  ubezpieczający  zobowiązuje  się
zapłacić składkę.
§ 2. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1)  przy  ubezpieczeniu  majątkowym  –  określonego  odszkodowania  za  szkodę
powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2)  przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego
świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby
ubezpieczonej.
§ 3. Do  renty  z  umowy  ubezpieczenia  nie  stosuje  się  przepisów  kodeksu
niniejszego o rencie.
©Kancelaria Sejmu    s. 170/232
2015-01-27
§ 4. Przepisy  art.  385 1 –385 3   stosuje  się  odpowiednio,  jeżeli  ubezpieczającym
jest  osoba  fizyczna  zawierająca  umowę  związaną  bezpośrednio  z  jej  działalnością
gospodarczą lub zawodową.
Art. 806. §  1.  Umowa  ubezpieczenia  jest  nieważna,  jeżeli  zajście
przewidzianego w umowie wypadku nie jest możliwe.
§ 2. Objęcie  ubezpieczeniem  okresu  poprzedzającego  zawarcie  umowy  jest
bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub
przy  zachowaniu  należytej  staranności  mogła  się  dowiedzieć,  że  wypadek  zaszedł
lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie.
Art. 807. § 1. Postanowienia  ogólnych  warunków  ubezpieczenia  lub
postanowienia  umowy  ubezpieczenia  sprzeczne  z  przepisami  niniejszego  tytułu  są
nieważne, chyba że dalsze przepisy przewidują wyjątki.
§ 2. (uchylony).
Art. 808. §  1.  Ubezpieczający  może  zawrzeć  umowę  ubezpieczenia  na  cudzy
rachunek. Ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest
to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia.
§ 2. Roszczenie  o  zapłatę  składki  przysługuje  ubezpieczycielowi  wyłącznie
przeciwko  ubezpieczającemu.  Zarzut  mający  wpływ  na  odpowiedzialność
ubezpieczyciela może on podnieść również przeciwko ubezpieczonemu.
§ 3. Ubezpieczony  jest  uprawniony  do  żądania  należnego  świadczenia
bezpośrednio  od  ubezpieczyciela,  chyba  że  strony  uzgodniły  inaczej;  jednakże
uzgodnienie takie nie może zostać dokonane, jeżeli wypadek już zaszedł.
§ 4. Ubezpieczony  może  żądać  by  ubezpieczyciel  udzielił  mu  informacji  o
postanowieniach  zawartej  umowy  oraz  ogólnych  warunków  ubezpieczenia  w
zakresie, w jakim dotyczą praw i obowiązków ubezpieczonego.
§ 5. Jeżeli  umowa  ubezpieczenia  nie  wiąże  się  bezpośrednio  z  działalnością
gospodarczą lub zawodową ubezpieczonej osoby fizycznej, art. 385 1 –385 3  stosuje się
odpowiednio  w zakresie,  w  jakim  umowa  dotyczy  praw  i  obowiązków
ubezpieczonego.
Art. 809. § 1.  Ubezpieczyciel  zobowiązany  jest  potwierdzić  zawarcie  umowy
dokumentem ubezpieczenia.
©Kancelaria Sejmu    s. 171/232
2015-01-27
§ 2. Z zastrzeżeniem wyjątku przewidzianego w art. 811, w razie wątpliwości
umowę  uważa  się  za  zawartą  z  chwilą  doręczenia  ubezpieczającemu  dokumentu
ubezpieczenia.
Art. 810. (uchylony).
Art. 811. §  1.  Jeżeli  w  odpowiedzi  na  złożoną  ofertę  ubezpieczyciel  doręcza
ubezpieczającemu  dokument  ubezpieczenia  zawierający  postanowienia,  które
odbiegają  na  niekorzyść  ubezpieczającego  od  treści  złożonej  przez  niego  oferty,
ubezpieczyciel  obowiązany  jest  zwrócić  ubezpieczającemu  na  to  uwagę  na  piśmie
przy doręczeniu tego dokumentu, wyznaczając mu co najmniej 7-dniowy termin do
zgłoszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego obowiązku zmiany dokonane na
niekorzyść  ubezpieczającego  nie  są  skuteczne,  a  umowa  jest  zawarta  zgodnie  z
warunkami oferty.
§ 2. W  braku  sprzeciwu  umowa  dochodzi  do  skutku  zgodnie  z treścią
dokumentu  ubezpieczenia  następnego  dnia  po  upływie  terminu  wyznaczonego  do
złożenia sprzeciwu.
Art. 812. § 1. (uchylony).
§ 2. (uchylony).
§ 3. (uchylony).
§ 4. Jeżeli  umowa  ubezpieczenia  jest  zawarta  na  okres  dłuższy  niż  sześć
miesięcy ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia, w terminie
30 dni, a w przypadku gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą w terminie 7 dni, od
dnia  zawarcia  umowy.  Odstąpienie  od  umowy  ubezpieczenia  nie  zwalnia
ubezpieczającego z obowiązku zapłacenia składki za okres, w jakim ubezpieczyciel
udzielał ochrony ubezpieczeniowej.
§ 5. Jeżeli  umowa  zawarta  jest  na  czas  określony,  ubezpieczyciel  może  ją
wypowiedzieć  jedynie  w  przypadkach  wskazanych  w ustawie,  a  także  z  ważnych
powodów określonych w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia.
§ 6. (uchylony).
§ 7. (uchylony).
§ 8. Różnicę  między  treścią  umowy  a  ogólnymi  warunkami  ubezpieczenia
ubezpieczyciel zobowiązany jest przedstawić ubezpieczającemu w formie pisemnej
przed zawarciem umowy. W razie niedopełnienia tego obowiązku ubezpieczyciel nie
©Kancelaria Sejmu    s. 172/232
2015-01-27
może  powoływać  się  na  różnicę  niekorzystną  dla  ubezpieczającego.  Przepisu  nie
stosuje się do umów ubezpieczenia zawieranych w drodze negocjacji.
§ 9. Przepisy  §  5  i  8  stosuje  się  odpowiednio  w  razie  zmiany  ogólnych
warunków  ubezpieczenia  w  czasie  trwania  stosunku  umownego.  Nie  uchybia  to
stosowaniu w takim przypadku przepisu art. 384 1 .
Art. 813. §  1.  Składkę  oblicza  się  za  czas  trwania  odpowiedzialności
ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem
okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki
za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.
§ 2. Jeżeli  nie  umówiono  się  inaczej,  składka  powinna  być  zapłacona
jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa doszła do skutku
przed  doręczeniem  dokumentu  ubezpieczenia  –  w  ciągu  czternastu  dni  od  jego
doręczenia.
Art. 814. §  1.  Jeżeli  nie  umówiono  się  inaczej,  odpowiedzialność
ubezpieczyciela  rozpoczyna  się  od  dnia  następującego  po  zawarciu  umowy,  nie
wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty.
§ 2. Jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem
składki lub jej pierwszej raty, a składka lub jej pierwsza rata nie została zapłacona w
terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym
i  żądać  zapłaty  składki  za  okres,  przez  który  ponosił  odpowiedzialność.  W  braku
wypowiedzenia  umowy  wygasa  ona  z  końcem  okresu,  za  który  przypadała
niezapłacona składka.
§ 3. W razie opłacania składki w ratach niezapłacenie w terminie kolejnej raty
składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela, tylko wtedy,
gdy  skutek  taki  przewidywała  umowa  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia,  a
ubezpieczyciel  po  upływie  terminu  wezwał  ubezpieczającego  do  zapłaty  z
zagrożeniem,  że  brak  zapłaty  w  terminie  7  dni  od  dnia  otrzymania  wezwania
spowoduje ustanie odpowiedzialności.
Art. 815. §  1.  Ubezpieczający  obowiązany  jest  podać  do  wiadomości
ubezpieczyciela  wszystkie  znane  sobie  okoliczności,  o  które  ubezpieczyciel
zapytywał  w  formularzu  oferty  albo  przed  zawarciem  umowy  w  innych  pismach.
Jeżeli  ubezpieczający  zawiera  umowę  przez  przedstawiciela,  obowiązek  ten  ciąży
©Kancelaria Sejmu    s. 173/232
2015-01-27
również  na  przedstawicielu  i  obejmuje  ponadto  okoliczności  jemu  znane.  W  razie
zawarcia  przez  ubezpieczyciela  umowy  ubezpieczenia  mimo  braku  odpowiedzi  na
poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne.
§ 2. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy
zgłaszać  zmiany  okoliczności  wymienionych  w  paragrafie  poprzedzającym,
ubezpieczający  obowiązany  jest  zawiadamiać  o  tych  zmianach  ubezpieczyciela
niezwłocznie  po  otrzymaniu  o  nich  wiadomości.  Przepisu  tego  nie  stosuje  się  do
ubezpieczeń na życie.
§ 2 1 . W  razie  zawarcia  umowy  ubezpieczenia  na  cudzy  rachunek  obowiązki
określone w paragrafach poprzedzających spoczywają zarówno na ubezpieczającym,
jak i na ubezpieczonym, chyba że ubezpieczony nie wiedział o zawarciu umowy na
jego rachunek.
§ 3. Ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności za skutki okoliczności, które
z naruszeniem paragrafów poprzedzających nie zostały podane do jego wiadomości.
Jeżeli do naruszenia paragrafów poprzedzających doszło z winy umyślnej, w razie
wątpliwości  przyjmuje  się,  że  wypadek  przewidziany  umową  i  jego  następstwa  są
skutkiem okoliczności, o których mowa w zdaniu poprzedzającym.
Art. 816. W  razie  ujawnienia  okoliczności,  która  pociąga  za  sobą  istotną
zmianę  prawdopodobieństwa  wypadku,  każda  ze  stron  może  żądać  odpowiedniej
zmiany wysokości składki, poczynając od chwili, w której zaszła ta okoliczność, nie
wcześniej  jednak  niż  od  początku  bieżącego  okresu  ubezpieczenia.  W  razie
zgłoszenia  takiego  żądania  druga  strona  może  w  terminie  14  dni  wypowiedzieć
umowę ze skutkiem natychmiastowym. Przepisu tego nie stosuje się do ubezpieczeń
na życie.
Art. 817. § 1. Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie
trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.
§ 2. Gdyby  wyjaśnienie  w  powyższym  terminie  okoliczności  koniecznych  do
ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się
niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym
przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe.
Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie
przewidzianym w § 1.
©Kancelaria Sejmu    s. 174/232
2015-01-27
§ 3. Umowa  ubezpieczenia  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia  mogą  zawierać
postanowienia  korzystniejsze  dla  uprawnionego  niż  określone  w  paragrafach
poprzedzających.
Art. 818. § 1. Umowa  ubezpieczenia  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia  mogą
przewidywać, że ubezpieczający ma obowiązek w określonym terminie powiadomić
ubezpieczyciela o wypadku.
§ 2. W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek obowiązkiem
określonym  w paragrafie  poprzedzającym  można  obciążyć  zarówno
ubezpieczającego, jak i ubezpieczonego, chyba że ubezpieczony nie wie o zawarciu
umowy na jego rachunek.
§ 3. W razie naruszenia z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa obowiązków
określonych  w  paragrafach  poprzedzających  ubezpieczyciel  może  odpowiednio
zmniejszyć świadczenie, jeżeli naruszenie przyczyniło się do zwiększenia szkody lub
uniemożliwiło ubezpieczycielowi ustalenie okoliczności i skutków wypadku.
§ 4. Skutki  braku  zawiadomienia  ubezpieczyciela  o  wypadku  nie  następują,
jeżeli  ubezpieczyciel  w  terminie  wyznaczonym  do  zawiadomienia  otrzymał
wiadomość o okolicznościach, które należało podać do jego wiadomości.
Art. 819. § 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem
lat trzech.
§ 2. (uchylony).
§ 3. W  wypadku  ubezpieczenia  odpowiedzialności  cywilnej  roszczenie
poszkodowanego  do  ubezpieczyciela o  odszkodowanie  lub  zadośćuczynienie
przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach
o odpowiedzialności  za  szkodę  wyrządzoną  czynem  niedozwolonym  lub  wynikłą
z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
§ 4. Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa
się  także  przez  zgłoszenie  ubezpieczycielowi  tego  roszczenia  lub  przez  zgłoszenie
zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od
dnia,  w  którym  zgłaszający  roszczenie  lub  zdarzenie  otrzymał  na  piśmie
oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
Art. 820. Przepisów tytułu niniejszego nie stosuje się do ubezpieczeń morskich
oraz do ubezpieczeń pośrednich (reasekuracji).
©Kancelaria Sejmu    s. 175/232
2015-01-27
DZIAŁ II
Ubezpieczenia majątkowe
Art. 821. Przedmiotem  ubezpieczenia  majątkowego  może  być  każdy  interes
majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu.
Art. 822. §  1.  Przez  umowę  ubezpieczenia  odpowiedzialności  cywilnej
ubezpieczyciel  zobowiązuje  się  do  zapłacenia  określonego  w  umowie
odszkodowania  za  szkody  wyrządzone  osobom  trzecim,  wobec  których
odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.
§ 2. Jeżeli  strony  nie  umówiły  się  inaczej,  umowa  ubezpieczenia
odpowiedzialności  cywilnej  obejmuje  szkody,  o  jakich  mowa  w  §  1,  będące
następstwem  przewidzianego  w umowie  zdarzenia,  które  miało  miejsce  w  okresie
ubezpieczenia.
§ 3. Strony mogą postanowić, że umowa będzie obejmować szkody powstałe,
ujawnione lub zgłoszone w okresie ubezpieczenia.
§ 4. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową
ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio
od ubezpieczyciela.
§ 5. Ubezpieczyciel  nie  może  przeciwko  uprawnionemu  do  odszkodowania
podnieść  zarzutu  naruszenia  obowiązków  wynikających  z  umowy  lub  ogólnych
warunków  ubezpieczenia  przez  ubezpieczającego  lub  ubezpieczonego,  jeżeli
nastąpiło ono po zajściu wypadku.
Art. 823. §  1. W  razie  zbycia  przedmiotu  ubezpieczenia  prawa  z  umowy
ubezpieczenia  mogą  być  przeniesione  na  nabywcę  przedmiotu  ubezpieczenia.
Przeniesienie  tych  praw  wymaga  zgody  ubezpieczyciela,  chyba  że  umowa
ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia stanowią inaczej.
§ 2. W  razie  przeniesienia  praw,  o  których  mowa  w  §  1,  na  nabywcę
przedmiotu przechodzą także obowiązki, które ciążyły na zbywcy, chyba że strony
za zgodą ubezpieczyciela umówiły się inaczej. Pomimo tego przejścia obowiązków
zbywca odpowiada solidarnie z nabywcą za zapłatę składki przypadającej za czas do
chwili przejścia przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę.
©Kancelaria Sejmu    s. 176/232
2015-01-27
§ 3. Jeżeli prawa, o których mowa w § 1, nie zostały przeniesione na nabywcę
przedmiotu  ubezpieczenia,  stosunek  ubezpieczenia  wygasa  z  chwilą  przejścia
przedmiotu ubezpieczenia na nabywcę.
§ 4. Przepisów  §  1–3  nie  stosuje  się  przy  przenoszeniu  wierzytelności,  jakie
powstały lub mogą powstać wskutek zajścia przewidzianego w umowie wypadku.
Art. 824. § 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w
umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela.
§ 2. Jeżeli  po  zawarciu  umowy  wartość  ubezpieczonego  mienia  uległa
zmniejszeniu,  ubezpieczający  może  żądać  odpowiedniego  zmniejszenia  sumy
ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny
dokonać  jednostronnie  ubezpieczyciel,  zawiadamiając  o  tym  jednocześnie
ubezpieczającego.
§ 3. Zmniejszenie  sumy  ubezpieczenia  pociąga  za  sobą  odpowiednie
zmniejszenie  składki  począwszy  od  dnia  pierwszego  tego  miesiąca,  w  którym
ubezpieczający  zażądał  zmniejszenia  sumy  ubezpieczenia  lub  w  którym
ubezpieczyciel  zawiadomił  ubezpieczającego  o  jednostronnym  zmniejszeniu  tej
sumy.
Art. 824
1
. §  1.  O  ile  nie  umówiono  się  inaczej,  suma  pieniężna  wypłacona
przez ubezpieczycielaBłąd! Nie zdefiniowano zakładki. z tytułu ubezpieczenia nie
może być wyższa od poniesionej szkody.
§ 2. Jeżeli  ten  sam  przedmiot  ubezpieczenia  w  tym  samym  czasie  jest
ubezpieczony od tego samego ryzyka u dwóch lub więcej ubezpieczycieli na sumy,
które łącznie przewyższają jego wartość ubezpieczeniową, ubezpieczający nie może
żądać  świadczenia  przenoszącego  wysokość  szkody.  Między  ubezpieczycielami
każdy  z  nich  odpowiada  w  takim  stosunku,  w  jakim  przyjęta  przez  niego  suma
ubezpieczenia  pozostaje  do  łącznych  sum  wynikających  z  podwójnego  lub
wielokrotnego ubezpieczenia.
§ 3. Jeżeli  w  którejkolwiek  z  umów  ubezpieczenia,  o  jakich  mowa  w  §  2,
uzgodniono, że suma wypłacona przez ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia może
być  wyższa  od  poniesionej  szkody,  zapłaty  świadczenia  w  części  przenoszącej
wysokość  szkody  ubezpieczający  może  żądać  tylko  od  tego  ubezpieczyciela.  W
takim przypadku dla określenia odpowiedzialności między ubezpieczycielami należy
©Kancelaria Sejmu    s. 177/232
2015-01-27
przyjąć,  że  w  ubezpieczeniu,  o  którym  mowa  w  niniejszym  paragrafie,  suma
ubezpieczenia równa jest wartości ubezpieczeniowej.
Art. 825. (uchylony).
Art. 826. § 1. W razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć
dostępnych  mu  środków  w  celu  ratowania  przedmiotu  ubezpieczenia  oraz
zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.
§ 2. Umowa  ubezpieczenia  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia  mogą
przewidywać,  że  w razie  zajścia  wypadku  ubezpieczający  obowiązany  jest
zabezpieczyć  możność  dochodzenia  roszczeń  odszkodowawczych  wobec  osób
odpowiedzialnych za szkodę.
§ 3. Jeżeli  ubezpieczający  umyślnie  lub  wskutek  rażącego  niedbalstwa  nie
zastosował  środków  określonych  w  §  1,  ubezpieczyciel  jest  wolny  od
odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu.
§ 4. Ubezpieczyciel obowiązany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwrócić
koszty wynikłe z zastosowania środków, o których mowa w § 1, jeżeli środki te były
celowe,  chociażby  okazały  się  bezskuteczne.  Umowa  lub  ogólne  warunki
ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczającego.
§ 5. W  razie  ubezpieczenia  na  cudzy  rachunek  przepisy  paragrafów
poprzedzających stosuje się również do ubezpieczonego.
Art. 827. § 1. Ubezpieczyciel  jest  wolny  od  odpowiedzialności,  jeżeli
ubezpieczający  wyrządził  szkodę  umyślnie;  w  razie  rażącego  niedbalstwa
odszkodowanie nie należy się, chyba że umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia
stanowią  inaczej lub  zapłata  odszkodowania odpowiada w  danych okolicznościach
względom słuszności.
§ 2. W  ubezpieczeniu  odpowiedzialności  cywilnej  można  ustalić  inne  zasady
odpowiedzialności ubezpieczyciela niż określone w § 1.
§ 3. Jeżeli  nie  umówiono  się  inaczej,  ubezpieczyciel  nie  ponosi
odpowiedzialności  za  szkodę  wyrządzoną  umyślnie  przez  osobę,  z  którą
ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.
§ 4. W  razie  zawarcia  umowy  ubezpieczenia  na  cudzy  rachunek  zasady
określone  w  paragrafach  poprzedzających  stosuje  się  odpowiednio  do
ubezpieczonego.
©Kancelaria Sejmu    s. 178/232
2015-01-27
Art. 828. § 1. Jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania
przez  ubezpieczyciela  roszczenie  ubezpieczającego  przeciwko  osobie  trzeciej
odpowiedzialnej  za  szkodę  przechodzi  z  mocy  prawa  na  ubezpieczyciela  do
wysokości  zapłaconego  odszkodowania.  Jeżeli  zakład  pokrył  tylko  część  szkody,
ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia
przed roszczeniem ubezpieczyciela.
§ 2. Nie przechodzą na ubezpieczyciela roszczenia ubezpieczającego przeciwko
osobom,  z  którymi  ubezpieczający  pozostaje  we  wspólnym  gospodarstwie
domowym, chyba że sprawca wyrządził szkodę umyślnie.
§ 3. Zasady wynikające z paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio
w razie zawarcia umowy na cudzy rachunek.
DZIAŁ III
Ubezpieczenia osobowe
Art. 829. § 1. Ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć:
1)  przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez
nią oznaczonego wieku;
2)  przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała,
rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.
§ 2. W  umowie  ubezpieczenia  na  życie  zawartej  na  cudzy  rachunek,
odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się nie wcześniej niż następnego dnia
po  tym,  gdy  ubezpieczony  oświadczył  stronie  wskazanej  w  umowie,  że  chce
skorzystać  z zastrzeżenia  na  jego  rzecz  ochrony  ubezpieczeniowej.  Oświadczenie
powinno  obejmować  także  wysokość  sumy  ubezpieczenia.  Zmiana  umowy  na
niekorzyść  ubezpieczonego  lub  osoby  uprawnionej  do  otrzymania  sumy
ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego wymaga zgody tego ubezpieczonego.
Art. 830. §  1.  Przy  ubezpieczeniu  osobowym  ubezpieczający  może
wypowiedzieć  umowę  w  każdym  czasie  z  zachowaniem  terminu  określonego  w
umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia, a w razie jego braku – ze skutkiem
natychmiastowym.
§ 2. W  braku  odmiennego  zastrzeżenia  umowę  uważa  się  za  wypowiedzianą
przez ubezpieczającego, jeżeli składka lub jej rata nie została zapłacona w terminie
określonym  w umowie  lub  ogólnych  warunkach  ubezpieczenia  mimo  uprzedniego
©Kancelaria Sejmu    s. 179/232
2015-01-27
wezwania do  zapłaty  w  dodatkowym  terminie określonym w ogólnych  warunkach
ubezpieczenia; w wezwaniu powinny być podane do wiadomości ubezpieczającego
skutki niezapłacenia składki.
§ 3. Ubezpieczyciel  może  wypowiedzieć  umowę  ubezpieczenia  na  życie
jedynie w wypadkach wskazanych w ustawie.
§ 4. Przepisy  §  3  oraz  art.  812  §  8  stosuje  się  odpowiednio  w  razie  zmiany
ogólnych warunków ubezpieczenia na życie w czasie trwania stosunku umownego.
Nie uchybia to stosowaniu w takim przypadku przepisu art. 384 1 .
Art. 831. §  1.  Ubezpieczający  może  wskazać  jedną  lub  więcej  osób
uprawnionych  do  otrzymania  sumy  ubezpieczenia  w  razie  śmierci  osoby
ubezpieczonej;  może  również  zawrzeć  umowę  ubezpieczenia  na  okaziciela.
Ubezpieczający  może  każde  z  tych  zastrzeżeń  zmienić  lub  odwołać  w  każdym
czasie.
§ 1 1 . W  razie  zawarcia  umowy  ubezpieczenia  na  cudzy  rachunek  do
wykonywania uprawnień, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, konieczna
jest  uprzednia  zgoda  ubezpieczonego;  umowa  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia
mogą  przewidywać,  że  uprawnienia  te  ubezpieczony  może  wykonywać
samodzielnie.
§ 2. Jeżeli  wskazano  kilka  osób  uprawnionych  do  otrzymania  sumy
ubezpieczenia,  a  nie  oznaczono  udziału  każdej  z  nich  w  tej  sumie,  ich  udziały  są
równe.
§ 3. Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po
ubezpieczonym.
Art. 832. § 1. Wskazanie  uprawnionego  do  otrzymania  sumy  ubezpieczenia
staje się bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmarł przed śmiercią ubezpieczonego albo
jeżeli umyślnie przyczynił się do jego śmierci.
§ 2. Jeżeli  w  chwili  śmierci  ubezpieczonego  nie  ma  osoby  uprawnionej  do
otrzymania  sumy  ubezpieczenia,  suma  ta  przypada  najbliższej  rodzinie
ubezpieczonego w kolejności ustalonej w ogólnych warunkach ubezpieczenia, chyba
że umówiono się inaczej.
Art. 833. Przy  ubezpieczeniu  na  życie  samobójstwo  ubezpieczonego  nie
zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po
©Kancelaria Sejmu    s. 180/232
2015-01-27
upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki
ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy.
Art. 834. Jeżeli do wypadku doszło po upływie lat trzech od zawarcia umowy
ubezpieczenia  na  życie,  ubezpieczyciel  nie  może  podnieść  zarzutu,  że  przy
zawieraniu umowy podano wiadomości nieprawdziwe, w szczególności że zatajona
została  choroba  osoby  ubezpieczonej.  Umowa  lub  ogólne  warunki  ubezpieczenia
mogą skrócić powyższy termin.
TYTUŁ XXVIII
Przechowanie
Art. 835. Przez  umowę  przechowania  przechowawca  zobowiązuje  się
zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.
Art. 836. Jeżeli wysokość wynagrodzenia za przechowanie nie jest określona w
umowie  albo  w  taryfie,  przechowawcy  należy  się  wynagrodzenie  w  danych
stosunkach przyjęte, chyba że z umowy lub z okoliczności wynika, iż zobowiązał się
przechować rzecz bez wynagrodzenia.
Art. 837. Przechowawca  powinien  przechowywać  rzecz  w  taki  sposób,  do
jakiego  się  zobowiązał,  a w braku  umowy  w  tym  względzie,  w  taki  sposób,  jaki
wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności.
Art. 838. Przechowawca  jest  uprawniony,  a  nawet  obowiązany  zmienić
określone  w  umowie  miejsce  i sposób  przechowania  rzeczy,  jeżeli  okaże  się  to
konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem. Jeżeli uprzednie uzyskanie
zgody  składającego  jest  możliwe,  przechowawca  powinien  ją  uzyskać  przed
dokonaniem zmiany.
Art. 839. Przechowawcy  nie  wolno  używać  rzeczy  bez  zgody  składającego,
chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie niepogorszonym.
Art. 840. §  1.  Przechowawca  nie  może  oddać  rzeczy  na  przechowanie  innej
osobie,  chyba  że  jest  do  tego  zmuszony  przez  okoliczności.  W  wypadku  takim
obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie składającego, gdzie i u kogo rzecz złożył,
i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w
wyborze zastępcy.
©Kancelaria Sejmu    s. 181/232
2015-01-27
§ 2. Zastępca  odpowiedzialny  jest  także  względem  składającego.  Jeżeli
przechowawca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje
własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Art. 841. Jeżeli  przechowawca,  bez  zgody  składającego  i  bez  koniecznej
potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo
jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za
przypadkową  utratę  lub  uszkodzenie  rzeczy,  które  by  w  przeciwnym  razie  nie
nastąpiło.
Art. 842. Składający  powinien  zwrócić  przechowawcy  wydatki,  które  ten
poniósł w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz
zwolnić przechowawcę od zobowiązań zaciągniętych przez niego w powyższym celu
w imieniu własnym.
Art. 843. Jeżeli  kilka  osób  wspólnie  przyjęło  lub  oddało  rzecz  na
przechowanie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.
Art. 844. § 1. Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej
na przechowanie.
§ 2. Przechowawca  może  żądać  odebrania  rzeczy  przed  upływem  terminu
oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć,
nie może bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w
taki  sposób,  do  jakiego  jest  zobowiązany.  Jeżeli  czas  przechowania  nie  był
oznaczony  albo  jeżeli  rzecz  była  przyjęta  na  przechowanie  bez  wynagrodzenia,
przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie
nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego.
§ 3. Zwrot  rzeczy  powinien  nastąpić  w  miejscu,  gdzie  miała  być
przechowywana.
Art. 845. Jeżeli  z  przepisów  szczególnych  albo  z  umowy  lub  okoliczności
wynika,  że  przechowawca  może  rozporządzać  oddanymi  na  przechowanie
pieniędzmi  lub  innymi  rzeczami  oznaczonymi  tylko  co  do  gatunku,  stosuje  się
odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu
określają przepisy o przechowaniu.
©Kancelaria Sejmu    s. 182/232
2015-01-27
TYTUŁ XXIX
Odpowiedzialność, prawo zastawu i przedawnienie roszczeń utrzymujących
hotele i podobne zakłady
Art. 846. §  1.  Utrzymujący  zarobkowo  hotel  lub  podobny  zakład  jest
odpowiedzialny  za  utratę  lub  uszkodzenie  rzeczy  wniesionych  przez  osobę
korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu, zwaną dalej „gościem”, chyba że
szkoda wynikła z właściwości rzeczy wniesionej lub wskutek siły wyższej albo że
powstała wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była
u niego zatrudniona albo go odwiedzała.
§ 2. Rzeczą  wniesioną  w  rozumieniu  przepisów  tytułu  niniejszego  jest  rzecz,
która  w czasie  korzystania  przez  gościa  z  usług  hotelu  lub  podobnego  zakładu
znajduje  się  w  tym  hotelu  lub  podobnym  zakładzie  albo  znajduje  się  poza  nim,  a
została powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osobie
u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten
cel przeznaczonym.
§ 3. Rzeczą  wniesioną  jest  również  rzecz,  która  w  krótkim,  zwyczajowo
przyjętym okresie poprzedzającym lub następującym po tym, kiedy gość korzystał z
usług hotelu lub podobnego zakładu, została powierzona utrzymującemu zarobkowo
hotel  lub  podobny  zakład  lub  osobie  u  niego  zatrudnionej  albo  umieszczona  w
miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym.
§ 4. Pojazdów  mechanicznych  i  rzeczy  w  nich  pozostawionych  oraz  żywych
zwierząt  nie  uważa  się  za  rzeczy  wniesione.  Utrzymujący  zarobkowo  hotel  lub
podobny zakład może za nie odpowiadać jako przechowawca, jeżeli została zawarta
umowa przechowania.
§ 5. Wyłączenie  lub  ograniczenie  odpowiedzialności,  o  której  mowa  w § 1,
przez umowę lub ogłoszenie nie ma skutku prawnego.
Art. 847. Roszczenie o  naprawienie  szkody  z  powodu utraty lub uszkodzenia
rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu wygasa, jeżeli poszkodowany
po  otrzymaniu  wiadomości  o szkodzie  nie  zawiadomił  o  niej  niezwłocznie
utrzymującego  zakład.  Przepisu  tego  nie  stosuje  się,  gdy  szkodę  wyrządził
utrzymujący  zarobkowo  hotel  lub  podobny  zakład  albo  gdy  przyjął  rzecz  na
przechowanie.
©Kancelaria Sejmu    s. 183/232
2015-01-27
Art. 848. Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia
rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zakładu przedawniają się z upływem
sześciu miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a w
każdym razie z upływem roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z
usług hotelu lub podobnego zakładu.
Art. 849. § 1.  Zakres  obowiązku  naprawienia  szkody  przez  utrzymującego
zarobkowo  hotel  lub  podobny  zakład  w  wypadku  utraty  lub  uszkodzenia  rzeczy
wniesionych  ogranicza  się,  względem  jednego  gościa,  do  wysokości  stokrotnej
należności  za  dostarczone  mu  mieszkanie,  liczonej  za  jedną  dobę.  Jednakże
odpowiedzialność  za  każdą  rzecz  nie  może  przekraczać  pięćdziesięciokrotnej
wysokości tej należności.
§ 2. Ograniczenia  zakresu  obowiązku  naprawienia  szkody  nie  dotyczą
wypadku, gdy utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład przyjął rzeczy na
przechowanie  albo  odmówił  ich  przyjęcia  na  przechowanie,  mimo  że  obowiązany
był  je  przyjąć,  jak  również  wypadku,  gdy  szkoda  wynikła  z  winy  umyślnej  lub
rażącego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej.
§ 3. Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest obowiązany przyjąć
na  przechowanie  pieniądze,  papiery  wartościowe  i  cenne  przedmioty,  w
szczególności kosztowności i przedmioty mające wartość naukową lub artystyczną.
Może  odmówić  przyjęcia  tych  rzeczy  tylko  wówczas,  jeżeli  zagrażają  one
bezpieczeństwu  albo  jeżeli  w stosunku  do  wielkości  lub  standardu  hotelu  albo
podobnego zakładu mają zbyt dużą wartość lub gdy zajmują zbyt dużo miejsca.
Art. 850. Dla  zabezpieczenia  należności  za  mieszkanie,  utrzymanie  i  usługi
dostarczone osobie korzystającej z usług hotelu lub podobnego zakładu, jak również
dla  zabezpieczenia  roszczenia  o zwrot  wydatków  dla  tej  osoby  poniesionych
przysługuje utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład ustawowe prawo
zastawu na rzeczach wniesionych. Prawo to podlega przepisom o ustawowym prawie
zastawu wynajmującego.
Art. 851. Roszczenia  powstałe  w  zakresie  działalności  przedsiębiorstw
hotelowych z tytułu należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi oraz z
tytułu  wydatków  poniesionych  na  rzecz  osób,  które  korzystają  z  usług  takich
©Kancelaria Sejmu    s. 184/232
2015-01-27
przedsiębiorstw,  przedawniają  się  z  upływem  lat  dwóch.  Przepis  ten  stosuje  się
odpowiednio do przedsiębiorstw gastronomicznych.
Art. 852. Przepisy  o  odpowiedzialności  i  ustawowym  prawie  zastawu
utrzymującego  zarobkowo  hotel  lub  podobny  zakład  stosuje  się  odpowiednio  do
zakładów  kąpielowych.  Jednakże  co  się  tyczy  przedmiotów,  które  zazwyczaj  nie
bywają  wnoszone  przez  osoby  korzystające  z  usług  tych  zakładów,
odpowiedzialność prowadzącego zakład ogranicza się do wypadku, gdy przyjął taki
przedmiot na przechowanie albo gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego
niedbalstwa jego albo osoby u niego zatrudnionej.
TYTUŁ XXX
Umowa składu
Art. 853. § 1. Przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do
przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.
§ 2. Przedsiębiorca  składowy  jest  obowiązany  wydać  składającemu
pokwitowanie,  które  powinno  wymieniać  rodzaj,  ilość,  oznaczenie  oraz  sposób
opakowania rzeczy, jak też inne istotne postanowienia umowy.
Art. 854. Przepisów  tytułu  niniejszego  nie  stosuje  się  w  przypadkach,  gdy
przedsiębiorca  składowy  nabywa  własność  złożonych  rzeczy  i  jest  obowiązany
zwrócić tylko taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku i takiej samej jakości.
Art. 855. § 1. Przedsiębiorca składowy odpowiada za szkodę wynikłą z utraty,
ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyjęcia jej na skład do wydania osobie
uprawnionej do odbioru, chyba że udowodni, że nie mógł zapobiec szkodzie, mimo
dołożenia należytej staranności.
§ 2. Przedsiębiorca  składowy  jest  obowiązany  dokonywać  odpowiednich
czynności konserwacyjnych. Przeciwne postanowienie umowy jest nieważne.
§ 3. Przedsiębiorca  składowy  nie  ponosi  odpowiedzialności  za  ubytek
nieprzekraczający granic określonych właściwymi przepisami, a w razie braku takich
przepisów – granic zwyczajowo przyjętych.
§ 4. Odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy, chyba że
szkoda  wynika  z  winy  umyślnej  albo  rażącego  niedbalstwa  przedsiębiorcy
składowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 185/232
2015-01-27
Art. 856. Przedsiębiorca  składowy  jest  obowiązany  do  ubezpieczenia  rzeczy
jedynie wtedy, gdy otrzymał takie zlecenie.
Art. 857. Jeżeli  stan  rzeczy  nadesłanych  przedsiębiorcy  składowemu  nasuwa
podejrzenie,  że  ma  miejsce  brak,  ubytek,  zepsucie  albo  uszkodzenie  rzeczy,
przedsiębiorca  składowy  powinien  dokonać  czynności  niezbędnych  do
zabezpieczenia mienia i praw składającego.
Art. 858. Przedsiębiorca  składowy  powinien  zawiadamiać  składającego  o
zdarzeniach  ważnych  ze  względu  na  ochronę  praw  składającego  lub  dotyczących
stanu rzeczy oddanych na skład, chyba że zawiadomienie nie jest możliwe.
Art. 859. Jeżeli  rzecz  narażona  jest  na  zepsucie,  a  nie  można  czekać  na
zarządzenie składającego, przedsiębiorca składowy ma prawo, a gdy wymaga tego
interes  składającego  –  także  obowiązek,  sprzedać  rzecz  z  zachowaniem  należytej
staranności.
Art. 859
1
. Przedsiębiorca  składowy  powinien  umożliwić  składającemu
obejrzenie  rzeczy, dzielenie  ich  lub  łączenie, pobieranie próbek oraz dokonywanie
innych czynności w celu zachowania rzeczy w należytym stanie.
Art. 859
2
. § 1. Przedsiębiorca  składowy  może  łączyć  rzeczy  zamienne  tego
samego gatunku i tej samej jakości, należące do kilku składających, za ich pisemną
zgodą.
§ 2. Wydanie  składającemu  przypadającej  mu  części  rzeczy  w  ten  sposób
połączonych nie wymaga zgody pozostałych składających.
§ 3. Podział  i  połączenie  rzeczy  powinny  być  ujawnione  w  dokumentach
przedsiębiorcy składowego.
Art. 859
3
. Przedsiębiorcy  składowemu  służy  na  zabezpieczenie  roszczeń  o
składowe  i  należności  uboczne,  o  zwrot  wydatków  i  kosztów,  w  szczególności
przewoźnego  i  opłat  celnych,  o  zwrot  udzielonych  składającemu  zaliczek  oraz
wszelkich  innych  należności  powstałych  z  tytułu  umowy  lub  umów  składu,
ustawowe  prawo  zastawu  na  rzeczach  oddanych  na  skład,  dopóki  znajdują  się  u
niego  lub  u  osoby,  która  je  dzierży  w  jego  imieniu,  albo  dopóki  może  nimi
rozporządzać za pomocą dokumentów.
©Kancelaria Sejmu    s. 186/232
2015-01-27
Art. 859
4
. Umowę składu zawartą na czas oznaczony uważa się za przedłużoną
na  czas  nieoznaczony,  jeżeli  na  14  dni  przed  upływem  terminu  przedsiębiorca
składowy nie zażądał listem poleconym odebrania rzeczy w umówionym terminie.
Art. 859
5
. Umowę  składu  zawartą  na  czas  nieoznaczony  przedsiębiorca
składowy  może  wypowiedzieć  listem  poleconym,  z  zachowaniem  terminu
miesięcznego, jednakże nie wcześniej niż po upływie 2 miesięcy od złożenia rzeczy.
Art. 859
6
. Jeżeli  składający  nie  odbiera  rzeczy  pomimo  upływu  umówionego
terminu lub terminu wypowiedzenia umowy, przedsiębiorca składowy może oddać
rzecz na przechowanie na koszt i ryzyko składającego. Może on jednak wykonać to
prawo  tylko  wtedy,  jeżeli  uprzedził  składającego  o  zamiarze  skorzystania  z
przysługującego mu prawa listem poleconym, wysłanym nie później niż na 14 dni
przed upływem umówionego terminu.
Art. 859
7
. Pomimo  zawarcia  umowy  na  czas  oznaczony  przedsiębiorca
składowy  może  z  ważnych  przyczyn,  w  każdym  czasie,  wezwać  składającego  do
odebrania rzeczy, wyznaczając jednak odpowiedni termin ich odebrania.
Art. 859
8
. § 1. Przez  odebranie  rzeczy  bez  zastrzeżeń  oraz  zapłatę  wszystkich
należności  przedsiębiorcy  składowego  wygasają  wszelkie  roszczenia  do
przedsiębiorcy  składowego  z  tytułu  umowy  składu,  z  wyjątkiem  roszczeń  z  tytułu
niewidocznych uszkodzeń rzeczy, jeżeli składający, w ciągu siedmiu dni od odbioru,
zawiadomił o nich przedsiębiorcę składowego.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy powstanie uszkodzenia jest
następstwem winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa.
Art. 859
9
. Roszczenia  z  tytułu  umowy  składu  przedawniają  się  z  upływem
roku.
TYTUŁ XXXI
Spółka
Art. 860. §  1.  Przez  umowę  spółki  wspólnicy  zobowiązują  się  dążyć  do
osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w
szczególności przez wniesienie wkładów.
§ 2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.
©Kancelaria Sejmu    s. 187/232
2015-01-27
Art. 861. §  1.  Wkład  wspólnika  może  polegać  na  wniesieniu  do  spółki
własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
§ 2. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Art. 862. Jeżeli wspólnik zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do
wykonania  tego  zobowiązania,  jak  również  do  odpowiedzialności  z  tytułu  rękojmi
oraz  do  niebezpieczeństwa  utraty  lub  uszkodzenia  rzeczy  stosuje  się  odpowiednio
przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje
się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie.
Art. 863. § 1.  Wspólnik  nie  może  rozporządzać  udziałem  we  wspólnym
majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
§ 2. W  czasie  trwania  spółki  wspólnik  nie  może  domagać  się  podziału
wspólnego majątku wspólników.
§ 3. W czasie trwania spółki wierzyciel wspólnika nie może żądać zaspokojenia
z jego udziału we wspólnym majątku wspólników ani z udziału w poszczególnych
składnikach tego majątku.
Art. 864. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie.
Art. 865. § 1. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia
spraw spółki.
§ 2. Każdy  wspólnik  może  bez  uprzedniej  uchwały  wspólników  prowadzić
sprawy,  które  nie  przekraczają  zakresu  zwykłych  czynności  spółki.  Jeżeli  jednak
przed  zakończeniem  takiej  sprawy  chociażby  jeden  z  pozostałych  wspólników
sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.
§ 3. Każdy  wspólnik  może  bez  uprzedniej  uchwały  wspólników  wykonać
czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
Art. 866. W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik
jest  umocowany  do  reprezentowania  spółki  w  takich  granicach,  w  jakich  jest
uprawniony do prowadzenia jej spraw.
Art. 867. § 1. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i
w  tym  samym  stosunku  uczestniczy  w  stratach,  bez  względu  na  rodzaj  i  wartość
wkładu.  W  umowie  spółki  można  inaczej  ustalić  stosunek  udziału  wspólników  w
©Kancelaria Sejmu    s. 188/232
2015-01-27
zyskach  i  stratach.  Można  nawet  zwolnić  niektórych  wspólników  od  udziału  w
stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.
§ 2. Ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w
razie wątpliwości także do udziału w stratach.
Art. 868. §  1. Wspólnik  może  żądać  podziału  i  wypłaty  zysków  dopiero  po
rozwiązaniu spółki.
§ 2. Jednakże  gdy  spółka  została  zawarta  na  czas  dłuższy,  wspólnicy  mogą
żądać podziału i wypłaty zysków z końcem każdego roku obrachunkowego.
Art. 869. § 1. Jeżeli  spółka  została  zawarta  na  czas  nieoznaczony,  każdy
wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód
na koniec roku obrachunkowego.
§ 2. Z  ważnych  powodów  wspólnik  może  wypowiedzieć  swój  udział  bez
zachowania  terminów  wypowiedzenia,  chociażby  spółka  była  zawarta  na  czas
oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.
Art. 870. Jeżeli  w  ciągu  ostatnich  sześciu  miesięcy  została  przeprowadzona
bezskuteczna  egzekucja  z ruchomości  wspólnika,  jego  wierzyciel  osobisty,  który
uzyskał  zajęcie  praw  przysługujących  wspólnikowi  na  wypadek  wystąpienia  ze
spółki lub jej rozwiązania, może wypowiedzieć jego udział w spółce na trzy miesiące
naprzód,  chociażby  spółka  była  zawarta  na  czas  oznaczony.  Jeżeli  umowa  spółki
przewiduje  krótszy  termin  wypowiedzenia,  wierzyciel  może  z tego  terminu
skorzystać.
Art. 871. §  1. Wspólnikowi  występującemu  ze  spółki  zwraca  się  w  naturze
rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość
jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość,
którą  wkład  ten  miał  w chwili  wniesienia.  Nie  ulega  zwrotowi  wartość  wkładu
polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu przez spółkę rzeczy należących
do wspólnika.
§ 2. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część
wartości  wspólnego  majątku  pozostałego  po  odliczeniu  wartości  wkładów
wszystkich  wspólników,  jaka  odpowiada  stosunkowi,  w  którym  występujący
wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.
©Kancelaria Sejmu    s. 189/232
2015-01-27
Art. 872. Można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego
miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać spółce jedną osobę, która będzie
wykonywała  ich  prawa.  Dopóki  to  nie  nastąpi,  pozostali  wspólnicy  mogą  sami
podejmować wszelkie czynności w zakresie prowadzenia spraw spółki.
Art. 873. Jeżeli  mimo  istnienia  przewidzianych  w  umowie  powodów
rozwiązania spółki trwa ona nadal za zgodą wszystkich wspólników, poczytuje się ją
za przedłużoną na czas nieoznaczony.
Art. 874. § 1. Z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania
spółki przez sąd.
§ 2. Spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika.
Art. 875. § 1. Od  chwili  rozwiązania  spółki  stosuje  się  odpowiednio  do
wspólnego  majątku  wspólników  przepisy  o  współwłasności  w  częściach
ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych.
§ 2. Z  majątku  pozostałego  po  zapłaceniu  długów  spółki  zwraca  się
wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie
wystąpienia wspólnika ze spółki.
§ 3. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w
takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.
TYTUŁ XXXII
Poręczenie
Art. 876. § 1. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem
wierzyciela  wykonać  zobowiązanie  na  wypadek,  gdyby  dłużnik  zobowiązania  nie
wykonał.
§ 2. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone
na piśmie.
Art. 877. W razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła się zobowiązać z
powodu  braku  zdolności  do  czynności  prawnych,  poręczyciel  powinien  spełnić
świadczenie jako dłużnik główny, jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej
osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.
Art. 878. §  1. Można  poręczyć  za  dług  przyszły  do  wysokości  z  góry
oznaczonej.
©Kancelaria Sejmu    s. 190/232
2015-01-27
§ 2. Bezterminowe  poręczenie  za  dług  przyszły  może  być  przed  powstaniem
długu odwołane w każdym czasie.
Art. 879. § 1. O  zakresie  zobowiązania  poręczyciela  rozstrzyga  każdoczesny
zakres zobowiązania dłużnika.
§ 2. Jednakże  czynność  prawna  dokonana  przez  dłużnika  z  wierzycielem  po
udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.
Art. 880. Jeżeli  dłużnik  opóźnia  się  ze  spełnieniem  świadczenia,  wierzyciel
powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela.
Art. 881. W  braku  odmiennego  zastrzeżenia  poręczyciel  jest  odpowiedzialny
jak współdłużnik solidarny.
Art. 882. Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność
długu zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może po upływie sześciu miesięcy od
daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły – od daty powstania długu żądać,
aby  wierzyciel  wezwał  dłużnika  do  zapłaty  albo  z  najbliższym  terminem  dokonał
wypowiedzenia.  Jeżeli  wierzyciel  nie  uczyni  zadość  powyższemu  żądaniu,
zobowiązanie poręczyciela wygasa.
Art. 883. § 1. Poręczyciel  może  podnieść  przeciwko  wierzycielowi  wszelkie
zarzuty,  które  przysługują  dłużnikowi;  w  szczególności  poręczyciel  może  potrącić
wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela.
§ 2. Poręczyciel  nie  traci  powyższych  zarzutów,  chociażby  dłużnik  zrzekł  się
ich albo uznał roszczenie wierzyciela.
§ 3. W  razie  śmierci  dłużnika  poręczyciel  nie  może  powoływać  się  na
ograniczenie  odpowiedzialności  spadkobiercy  wynikające  z  przepisów  prawa
spadkowego.
Art. 884. § 1. Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia,
powinien  zawiadomić  niezwłocznie  dłużnika  wzywając  go  do  wzięcia  udziału  w
sprawie.
§ 2. Jeżeli  dłużnik  nie  weźmie  udziału  w  sprawie,  nie  może  on  podnieść
przeciwko  poręczycielowi  zarzutów,  które  mu  przysługiwały  przeciwko
wierzycielowi,  a  których  poręczyciel  nie  podniósł  z  tego  powodu,  że  o  nich  nie
wiedział.
©Kancelaria Sejmu    s. 191/232
2015-01-27
Art. 885. Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej
przez  siebie  zapłacie  długu,  za  który  poręczył.  Gdyby  tego  nie  uczynił,  a  dłużnik
zobowiązanie  wykonał,  nie  może  żądać  od  dłużnika  zwrotu  tego,  co  sam
wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze.
Art. 886. Jeżeli  poręczenie  udzielone  zostało  za  wiedzą  dłużnika,  dłużnik
powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu zobowiązania. Gdyby
tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika
zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze.
Art. 887. Jeżeli  wierzyciel  wyzbył  się  zabezpieczenia  wierzytelności  albo
środków  dowodowych,  ponosi  on  względem  poręczyciela  odpowiedzialność  za
wynikłą stąd szkodę.
TYTUŁ XXXIII
Darowizna
Art. 888. §  1.  Przez  umowę  darowizny  darczyńca  zobowiązuje  się  do
bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.
§ 2. (uchylony).
Art. 889. Nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:
1)  gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej
innymi przepisami kodeksu;
2)  gdy  kto  zrzeka  się  prawa,  którego  jeszcze  nie  nabył  albo  które  nabył  w  taki
sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nienabyte.
Art. 890. § 1. Oświadczenie  darczyńcy  powinno  być  złożone  w  formie  aktu
notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się
ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.
§ 2. Przepisy  powyższe  nie  uchybiają  przepisom,  które  ze  względu  na
przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu
stron.
Art. 891. § 1. Darczyńca  obowiązany  jest  do  naprawienia  szkody  wynikłej  z
niewykonania  lub  nienależytego  wykonania  zobowiązania,  jeżeli  szkoda  została
wyrządzona umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
©Kancelaria Sejmu    s. 192/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli  darczyńca  opóźnia  się  ze  spełnieniem  świadczenia  pieniężnego,
obdarowany  może  żądać  odsetek  za  opóźnienie  dopiero  od  dnia  wytoczenia
powództwa.
Art. 892. Jeżeli  rzecz  darowana  ma  wady,  darczyńca  obowiązany  jest  do
naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach
nie  zawiadomił  go  o  nich  w  czasie  właściwym.  Przepisu  tego  nie  stosuje  się,  gdy
obdarowany mógł z łatwością wadę zauważyć.
Art. 893. Darczyńca  może  włożyć  na  obdarowanego  obowiązek  oznaczonego
działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie).
Art. 894. §  1. Darczyńca,  który  wykonał  zobowiązanie  wynikające  z  umowy
darowizny, może żądać wypełnienia polecenia, chyba że ma ono wyłącznie na celu
korzyść obdarowanego.
§ 2. Po  śmierci  darczyńcy  wypełnienia  polecenia  mogą  żądać  spadkobiercy
darczyńcy,  a jeżeli polecenie ma na  względzie  interes społeczny  –  także  właściwy
organ państwowy.
Art. 895. § 1. Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to
usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.
§ 2. Jeżeli  wypełnienia  polecenia  żąda  darczyńca  lub  jego  spadkobiercy,
obdarowany  może  zwolnić  się  przez  wydanie  przedmiotu  darowizny  w  naturze  w
takim stanie, w jakim przedmiot ten się znajduje. Przepisu tego nie stosuje się, gdy
wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy.
Art. 896. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po
zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny
nie  może  nastąpić  bez  uszczerbku  dla  jego  własnego  utrzymania  odpowiednio  do
jego  usprawiedliwionych  potrzeb  albo  bez  uszczerbku  dla  ciążących  na  nim
ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Art. 897. Jeżeli  po  wykonaniu  darowizny  darczyńca  popadnie  w  niedostatek,
obdarowany  ma  obowiązek,  w  granicach  istniejącego  jeszcze  wzbogacenia,
dostarczać  darczyńcy  środków,  których  mu  brak  do  utrzymania  odpowiadającego
jego  usprawiedliwionym  potrzebom  albo  do  wypełnienia  ciążących  na  nim
©Kancelaria Sejmu    s. 193/232
2015-01-27
ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od
tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.
Art. 898. § 1. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli
obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
§ 2. Zwrot  przedmiotu  odwołanej  darowizny  powinien  nastąpić  stosownie  do
przepisów  o bezpodstawnym  wzbogaceniu.  Od  chwili  zdarzenia  uzasadniającego
odwołanie  obdarowany  ponosi  odpowiedzialność  na  równi  z  bezpodstawnie
wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
Art. 899. § 1. Darowizna nie może  być  odwołana  z  powodu niewdzięczności,
jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia darczyńca
nie  miał  zdolności  do  czynności  prawnych,  przebaczenie  jest  skuteczne,  gdy
nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
§ 2. Spadkobiercy  darczyńcy  mogą  odwołać  darowiznę  z  powodu
niewdzięczności  tylko  wtedy,  gdy  darczyńca  w  chwili  śmierci  był  uprawniony  do
odwołania albo gdy  obdarowany  umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie
wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.
§ 3. Darowizna  nie  może  być  odwołana  po  upływie  roku  od  dnia,  w  którym
uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Art. 900. Odwołanie  darowizny  następuje  przez  oświadczenie  złożone
obdarowanemu na piśmie.
Art. 901. § 1. Przedstawiciel  osoby  ubezwłasnowolnionej  może  żądać
rozwiązania  umowy  darowizny  dokonanej  przez  tę  osobę  przed
ubezwłasnowolnieniem, jeżeli darowizna ze względu na wartość świadczenia i brak
uzasadnionych pobudek jest nadmierna.
§ 2. Rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie dwóch lat od
jej wykonania.
Art. 902. Przepisów  o  odwołaniu  darowizny  nie  stosuje  się,  gdy  darowizna
czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego.
©Kancelaria Sejmu    s. 194/232
2015-01-27
TYTUŁ XXXIII 1 
Przekazanie nieruchomości
Art. 902
1
. § 1.  Przez  umowę  przekazania  nieruchomości  jej  właściciel
zobowiązuje się nieodpłatnie  przenieść na gminę albo na Skarb Państwa własność
nieruchomości.
§ 2. Skarb  Państwa  może  zawrzeć  umowę  przekazania  nieruchomości,  gdy
gmina  miejsca  położenia  całej  albo  części  nieruchomości  nie  skorzystała  z
zaproszenia do jej zawarcia w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia zaproszenia
przez właściciela nieruchomości.
Art. 902
2
. Jeżeli  strony  nie  postanowiły  inaczej  właściciel  przekazujący
nieruchomość nie ponosi odpowiedzialności za jej wady.
TYTUŁ XXXIV
Renta i dożywocie
DZIAŁ I
Renta
Art. 903. Przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej
do  określonych  świadczeń  okresowych  w  pieniądzu  lub  w  rzeczach  oznaczonych
tylko co do gatunku.
Art. 903
1
. Umowa renty powinna być stwierdzona pismem.
Art. 904. Jeżeli  nie  oznaczono  inaczej  terminów  płatności  renty,  rentę
pieniężną należy płacić miesięcznie z góry, a rentę polegającą na świadczeniach w
rzeczach  oznaczonych  tylko  co  do  gatunku  należy  uiszczać  w  terminach
wynikających z właściwości świadczenia i celu renty.
Art. 905. Jeżeli  uprawniony  dożył  dnia  płatności  renty  płatnej  z  góry,  należy
mu się całe świadczenie przypadające za dany okres. Renta płatna z dołu powinna
być zapłacona za czas do dnia, w którym obowiązek ustał.
Art. 906. § 1. Do  renty  ustanowionej  za  wynagrodzeniem  stosuje  się
odpowiednio przepisy o sprzedaży.
©Kancelaria Sejmu    s. 195/232
2015-01-27
§ 2. Do  renty  ustanowionej  bez  wynagrodzenia  stosuje  się  przepisy  o
darowiźnie.
Art. 907. § 1. Przepisy  działu  niniejszego  stosuje  się  w  braku  przepisów
szczególnych także w wypadku, gdy renta wynika ze źródeł pozaumownych.
§ 2. Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w
razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby
wysokość  renty  i  czas  jej  trwania  były  ustalone  w  orzeczeniu  sądowym  lub  w
umowie.
DZIAŁ II
Dożywocie
Art. 908. § 1. Jeżeli  w  zamian  za  przeniesienie  własności  nieruchomości
nabywca  zobowiązał  się  zapewnić  zbywcy  dożywotnie  utrzymanie  (umowa  o
dożywocie),  powinien  on,  w braku  odmiennej  umowy,  przyjąć  zbywcę  jako
domownika,  dostarczać  mu  wyżywienia,  ubrania,  mieszkania,  światła  i  opału,
zapewnić  mu  odpowiednią  pomoc  i pielęgnowanie  w  chorobie  oraz  sprawić  mu
własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
§ 2. Jeżeli  w  umowie  o  dożywocie  nabywca  nieruchomości  zobowiązał  się
obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone
do  części  nieruchomości,  służebnością  mieszkania  lub  inną  służebnością  osobistą
albo  spełniać  powtarzające  się  świadczenia  w  pieniądzach  lub  w  rzeczach
oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do
powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.
§ 3. Dożywocie  można  zastrzec  także  na  rzecz  osoby  bliskiej  zbywcy
nieruchomości.
Art. 909. (uchylony).
Art. 910. § 1. Przeniesienie  własności  nieruchomości  na  podstawie  umowy  o
dożywocie  następuje  z jednoczesnym  obciążeniem  nieruchomości  prawem
dożywocia.  Do  takiego  obciążenia  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  prawach
rzeczowych ograniczonych.
§ 2. W  razie  zbycia  nieruchomości  obciążonej  prawem  dożywocia  nabywca
ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba
©Kancelaria Sejmu    s. 196/232
2015-01-27
że  stały  się  wymagalne  w  czasie,  kiedy  nieruchomość  nie  była  jego  własnością.
Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.
Art. 911. Prawo  dożywocia  ustanowione  na  rzecz  kilku  osób  ulega  w  razie
śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.
Art. 912. Prawo dożywocia jest niezbywalne.
Art. 913. § 1. Jeżeli  z  jakichkolwiek  powodów  wytworzą  się  między
dożywotnikiem  a zobowiązanym  takie  stosunki,  że  nie  można  wymagać  od  stron,
żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z
nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na
dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
§ 2. W  wypadkach  wyjątkowych  sąd  może  na  żądanie  zobowiązanego  lub
dożywotnika,  jeżeli  dożywotnik  jest  zbywcą  nieruchomości,  rozwiązać  umowę  o
dożywocie.
Art. 914. Jeżeli  zobowiązany  z  tytułu  umowy  o  dożywocie  zbył  otrzymaną
nieruchomość,  dożywotnik  może  żądać  zamiany  prawa  dożywocia  na  dożywotnią
rentę odpowiadającą wartości tego prawa.
Art. 915. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio
do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał się, w celu zapewnienia
zbywcy  dożywotniego  utrzymania,  do  obciążenia  nieruchomości  użytkowaniem  z
ograniczeniem jego wykonywania do części nieruchomości.
Art. 916. §  1. Osoba,  względem  której  ciąży  na  dożywotniku  ustawowy
obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną
w  stosunku  do  niej,  jeżeli  wskutek  tej  umowy  dożywotnik  stał  się  niewypłacalny.
Uprawnienie  to  przysługuje  bez  względu  na  to,  czy  dożywotnik  działał  ze
świadomością  pokrzywdzenia  wierzycieli,  oraz  bez  względu  na  czas  zawarcia
umowy.
§ 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie
lat pięciu od daty tej umowy.
©Kancelaria Sejmu    s. 197/232
2015-01-27
TYTUŁ XXXV
Ugoda
Art. 917. Przez  ugodę  strony  czynią  sobie  wzajemne  ustępstwa  w  zakresie
istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co
do  roszczeń  wynikających  z  tego  stosunku  lub  zapewnić  ich  wykonanie  albo  by
uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Art. 918. § 1. Uchylenie  się  od  skutków  prawnych  ugody  zawartej  pod
wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd dotyczy stanu faktycznego,
który  według  treści  ugody  obie  strony  uważały  za  niewątpliwy,  a  spór  albo
niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o
prawdziwym stanie rzeczy.
§ 2. Nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia
dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej
wierze.
TYTUŁ XXXVI
Przyrzeczenie publiczne
Art. 919. § 1. Kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie
oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.
§ 2. Jeżeli w przyrzeczeniu nie był oznaczony termin wykonania czynności ani
nie  było  zastrzeżenia,  że  przyrzeczenie  jest  nieodwołalne,  przyrzekający  może  je
odwołać.  Odwołanie  powinno  nastąpić  przez  ogłoszenie  publiczne  w  taki  sam
sposób,  w  jaki  było  uczynione  przyrzeczenie.  Odwołanie  jest  bezskuteczne
względem osoby, która wcześniej czynność wykonała.
Art. 920. §  1.  Jeżeli  czynność  wykonało  kilka  osób  niezależnie  od  siebie,
każdej z nich należy się nagroda w pełnej wysokości, chyba że została przyrzeczona
tylko jedna nagroda.
§ 2. Jeżeli  była  przyrzeczona  tylko  jedna  nagroda,  otrzyma  ją  osoba,  która
pierwsza  się  zgłosi,  a  w  razie  jednoczesnego  zgłoszenia  się  kilku  osób  –  ta,  która
pierwsza czynność wykonała.
§ 3. Jeżeli  czynność  wykonało  kilka  osób  wspólnie,  w  razie  sporu  sąd
odpowiednio podzieli nagrodę.
©Kancelaria Sejmu    s. 198/232
2015-01-27
Art. 921. §  1.  Publiczne  przyrzeczenie  nagrody  za  najlepsze  dzieło  lub  za
najlepszą  czynność  jest  bezskuteczne,  jeśli  nie  został  w  nim  oznaczony  termin,  w
ciągu którego można ubiegać się o nagrodę.
§ 2. Ocena,  czy  i  które  dzieło  lub  czynność  zasługuje  na  nagrodę,  należy  do
przyrzekającego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeżono.
§ 3. Przyrzekający nagrodę nabywa własność nagrodzonego dzieła tylko wtedy,
gdy to zastrzegł w przyrzeczeniu. W wypadku takim nabycie własności następuje z
chwilą  wypłacenia  nagrody.  Przepis  ten  stosuje  się  również  do  nabycia  praw
autorskich albo praw wynalazczych.
TYTUŁ XXXVII
Przekaz i papiery wartościowe
DZIAŁ I
Przekaz
Art. 921
1
. Kto  przekazuje  drugiemu  (odbiorcy  przekazu)  świadczenie  osoby
trzeciej  (przekazanego),  upoważnia  tym  samym  odbiorcę  przekazu  do  przyjęcia,  a
przekazanego do spełnienia świadczenia na rachunek przekazującego.
Art. 921
2
. § 1. Jeżeli  przekazany  oświadczył  odbiorcy  przekazu,  że  przekaz
przyjmuje,  obowiązany  jest  względem  odbiorcy  do  spełnienia  świadczenia
określonego w przekazie.
§ 2. W  takim  wypadku  przekazany  może  powoływać  się tylko  na  zarzuty
wynikające  z treści  przekazu  oraz  na  zarzuty,  które  przysługują  mu  osobiście
względem odbiorcy.
§ 3. Roszczenia  odbiorcy  przeciw  przekazanemu,  wynikające  z  przyjęcia
przekazu, przedawniają się z upływem roku.
Art. 921
3
. Przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany nie przyjął
go albo nie spełnił świadczenia.
Art. 921
4
. Jeżeli  przekazany  jest  dłużnikiem  przekazującego  co  do
przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia
przekazowi.
©Kancelaria Sejmu    s. 199/232
2015-01-27
Art. 921
5
. Jeżeli  przekazujący  jest  dłużnikiem  odbiorcy  przekazu,  umorzenie
długu  następuje  dopiero  przez  spełnienie  świadczenia,  chyba  że  umówiono  się
inaczej.
DZIAŁ II
Papiery wartościowe
Art. 921
6
. Jeżeli zobowiązanie wynika z wystawionego papieru wartościowego,
dłużnik  jest  obowiązany  do  świadczenia  za  zwrotem  dokumentu  albo
udostępnieniem go dłużnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w
sposób zwyczajowo przyjęty.
Art. 921
7
. Spełnienie  świadczenia  do  rąk  posiadacza  legitymowanego  treścią
papieru wartościowego zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze.
Art. 921
8
. Papiery wartościowe imienne legitymują osobę imiennie wskazaną w
treści  dokumentu.  Przeniesienie  praw  następuje  przez  przelew  połączony  z
wydaniem dokumentu.
Art. 921
9
. § 1. Papiery wartościowe na zlecenie legitymują osobę wymienioną
w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos.
§ 2. Indos  jest  pisemnym  oświadczeniem  umieszczonym  na  papierze
wartościowym  na  zlecenie  i  zawierającym  co  najmniej  podpis  zbywcy,
oznaczającym przeniesienie praw na inną osobę.
§ 3. Do  przeniesienia  praw  z  dokumentu  potrzebne  jest  jego  wydanie  oraz
istnienie nieprzerwanego szeregu indosów.
Art. 921
10
. § 1.  Jeżeli  do  puszczenia  w  obieg  dokumentu  na  okaziciela  jest
wymagane zezwolenie właściwego organu państwowego, dokument wystawiony bez
takiego zezwolenia jest nieważny.
§ 2. Podpis  dłużnika  może  być  odbity  sposobem  mechanicznym,  chyba  że
przepisy szczególne stanowią inaczej.
Art. 921
11
. §  1.  Dłużnik  nie  ma  obowiązku  dochodzenia,  czy  okaziciel  jest
właścicielem  dokumentu.  Jednakże  w  razie  uzasadnionych  wątpliwości,  czy
okaziciel  dokumentu  jest  wierzycielem,  dłużnik  powinien  złożyć  przedmiot
świadczenia do depozytu sądowego.
©Kancelaria Sejmu    s. 200/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli  właściwy  organ  państwowy  wydał  zakaz  świadczenia,  zwolnienie
z zobowiązania  następuje  przez  złożenie  przedmiotu  świadczenia  do  depozytu
sądowego.
Art. 921
12
. Przeniesienie  praw  z  dokumentu  na  okaziciela  wymaga  wydania
tego dokumentu.
Art. 921
13
. Dłużnik może powołać się względem wierzyciela na zarzuty, które
dotyczą  ważności  dokumentu  lub  wynikają  z  jego  treści  albo  służą  mu  osobiście
przeciw wierzycielowi. Dłużnik może także powołać się na zarzuty, które mu służą
przeciw poprzedniemu wierzycielowi, jeżeli nabywca dokumentu działał świadomie
na szkodę dłużnika.
Art. 921
14
. §  1.  Umarzanie  papierów  wartościowych  regulują  przepisy
szczególne.
§ 2. Jeżeli  papier  wartościowy  został  prawomocnie  umorzony,  dłużnik  jest
obowiązany wydać osobie, na której rzecz nastąpiło umorzenie, na jej koszt nowy
dokument, a gdy wierzytelność jest wymagalna – spełnić świadczenie.
Art. 921
15
. § 1. Przepisy o papierach wartościowych stosuje się odpowiednio do
znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia.
§ 2. W  razie  utraty  znaku  legitymacyjnego  stwierdzającego  w  swej  treści
obowiązek  świadczenia  na  żądanie  wierzyciela,  dłużnik  może  uzależnić  spełnienie
świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie.
§ 3. Do znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej,
stosuje się odpowiednio przepisy o papierach wartościowych na okaziciela, chyba że
co innego wynika z przepisów szczególnych.
Art. 921
16
. Przepisy  niniejszego  działu  stosuje  się  odpowiednio  do  papierów
wartościowych opiewających na prawa inne niż wierzytelności.
©Kancelaria Sejmu    s. 201/232
2015-01-27
KSIĘGA CZWARTA
SPADKI
TYTUŁ I
Przepisy ogólne
Art. 922. §  1.  Prawa  i  obowiązki  majątkowe  zmarłego  przechodzą  z  chwilą
jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.
§ 2. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego
osobą,  jak  również  prawa,  które  z  chwilą  jego  śmierci  przechodzą  na  oznaczone
osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.
§ 3. Do  długów  spadkowych  należą  także  koszty  pogrzebu  spadkodawcy  w
takim  zakresie,  w  jakim  pogrzeb  ten  odpowiada  zwyczajom  przyjętym  w  danym
środowisku,  koszty  postępowania  spadkowego,  obowiązek  zaspokojenia  roszczeń
o zachowek  oraz  obowiązek  wykonania  zapisów  zwykłych  i  poleceń,  jak  również
inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi niniejszej.
Art. 923. § 1. Małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z
nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od
otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym.
Rozrządzenie  spadkodawcy  wyłączające  lub  ograniczające  to  uprawnienie  jest
nieważne.
§ 2. Przepisy  powyższe  nie  ograniczają  uprawnień  małżonka  i  innych  osób
bliskich spadkodawcy, które wynikają z najmu lokali lub ze spółdzielczego prawa do
lokalu.
Art. 924. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy.
Art. 925. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.
Art. 926. § 1. Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.
§ 2. Dziedziczenie  ustawowe  co  do  całości  spadku  następuje  wtedy,  gdy
spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie
chce lub nie może być spadkobiercą.
§ 3. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  w  ustawie  przewidzianych,  dziedziczenie
ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej
©Kancelaria Sejmu    s. 202/232
2015-01-27
części spadkobiercy  albo  gdy  którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości
spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą.
Art. 927. §  1.  Nie  może  być  spadkobiercą  osoba  fizyczna,  która  nie  żyje  w
chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, która w tym czasie nie istnieje.
§ 2. Jednakże  dziecko  w  chwili  otwarcia  spadku  już  poczęte  może  być
spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe.
§ 3. Fundacja  ustanowiona  w  testamencie  przez  spadkodawcę  może  być
spadkobiercą, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia
testamentu.
Art. 928. § 1. Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
1)  dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
2)  podstępem  lub  groźbą  nakłonił  spadkodawcę  do  sporządzenia  lub  odwołania
testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych
czynności;
3)  umyślnie  ukrył  lub  zniszczył  testament  spadkodawcy,  podrobił  lub  przerobił
jego  testament  albo  świadomie  skorzystał  z  testamentu  przez  inną  osobę
podrobionego lub przerobionego.
§ 2. Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie
dożył otwarcia spadku.
Art. 929. Uznania  spadkobiercy  za  niegodnego  może  żądać  każdy,  kto  ma  w
tym  interes.  Z  żądaniem  takim  może  wystąpić  w  ciągu  roku  od  dnia,  w  którym
dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat
trzech od otwarcia spadku.
Art. 930. § 1. Spadkobierca  nie  może  być  uznany  za  niegodnego,  jeżeli
spadkodawca mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności
prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
TYTUŁ II
Dziedziczenie ustawowe
Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci
spadkodawcy  oraz  jego  małżonek;  dziedziczą  oni  w  częściach  równych.  Jednakże
©Kancelaria Sejmu    s. 203/232
2015-01-27
część  przypadająca  małżonkowi  nie  może  być  mniejsza  niż  jedna  czwarta  całości
spadku.
§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy,
który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten
stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 932. § 1.  W  braku  zstępnych  spadkodawcy  powołani  są  do  spadku  z
ustawy jego małżonek i rodzice.
§ 2. Udział  spadkowy  każdego  z  rodziców,  które  dziedziczy  w  zbiegu  z
małżonkiem  spadkodawcy,  wynosi  jedną  czwartą  całości  spadku.  Jeżeli  ojcostwo
rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w
zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.
§ 3. W  braku  zstępnych  i  małżonka  spadkodawcy  cały  spadek  przypada  jego
rodzicom w częściach równych.
§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział
spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach
równych.
§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku
pozostawiając  zstępnych,  udział  spadkowy,  który  by  mu  przypadał,  przypada  jego
zstępnym.  Podział  tego  udziału  następuje  według  zasad,  które  dotyczą  podziału
między dalszych zstępnych spadkodawcy.
§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa
spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu
z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.
Art. 933. § 1.  Udział  spadkowy  małżonka,  który  dziedziczy  w  zbiegu  z
rodzicami,  rodzeństwem  i zstępnymi  rodzeństwa  spadkodawcy,  wynosi  połowę
spadku.
§ 2. W  braku  zstępnych  spadkodawcy,  jego  rodziców,  rodzeństwa  i  ich
zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy.
Art. 934. § 1. W braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych
rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą
oni w częściach równych.
©Kancelaria Sejmu    s. 204/232
2015-01-27
§ 2. Jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział
spadkowy,  który  by  mu  przypadał,  przypada  jego  zstępnym.  Podział  tego  udziału
następuje  według  zasad,  które  dotyczą  podziału  spadku  między  zstępnych
spadkodawcy.
§ 3. W  braku  zstępnych  tego  z  dziadków,  który  nie  dożył  otwarcia  spadku,
udział  spadkowy,  który  by  mu  przypadał,  przypada  pozostałym  dziadkom  w
częściach równych.
Art. 934
1
. W  braku  małżonka  spadkodawcy  i  krewnych,  powołanych  do
dziedziczenia  z  ustawy,  spadek  przypada  w  częściach  równych  tym  dzieciom
małżonka  spadkodawcy,  których  żadne  z  rodziców  nie  dożyło  chwili  otwarcia
spadku.
Art. 935. W braku  małżonka spadkodawcy,  jego krewnych i dzieci małżonka
spadkodawcy,  powołanych  do  dziedziczenia  z  ustawy,  spadek  przypada  gminie
ostatniego  miejsca  zamieszkania  spadkodawcy  jako  spadkobiercy  ustawowemu.
Jeżeli  ostatniego  miejsca  zamieszkania  spadkodawcy  w  Rzeczypospolitej  Polskiej
nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za
granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.
Art. 935
1
. Przepisów o powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje się do
małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji.
Art. 936. § 1.  Przysposobiony  dziedziczy  po  przysposabiającym  i  jego
krewnych  tak,  jakby  był  dzieckiem  przysposabiającego,  a  przysposabiający  i  jego
krewni  dziedziczą  po  przysposobionym  tak,  jakby  przysposabiający  był  rodzicem
przysposobionego.
§ 2. Przysposobiony  nie  dziedziczy  po  swoich  wstępnych  naturalnych  i  ich
krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim.
§ 3. W  wypadku  gdy  jeden  z  małżonków  przysposobił  dziecko  drugiego
małżonka, przepisu § 2 nie stosuje się względem tego małżonka i jego krewnych, a
jeżeli  takie  przysposobienie  nastąpiło  po  śmierci  drugiego  z  rodziców
przysposobionego, także względem krewnych zmarłego, których prawa i obowiązki
wynikające z pokrewieństwa zostały w orzeczeniu o przysposobieniu utrzymane.
©Kancelaria Sejmu    s. 205/232
2015-01-27
Art. 937. Jeżeli  skutki  przysposobienia  polegają  wyłącznie  na  powstaniu
stosunku  między  przysposabiającym  a  przysposobionym,  stosuje  się  przepisy
poniższe:
1)  przysposobiony dziedziczy  po  przysposabiającym na równi z jego dziećmi, a
zstępni  przysposobionego  dziedziczą  po  przysposabiającym  na  tych  samych
zasadach co dalsi zstępni spadkodawcy;
2)  przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabiającego,
a krewni  przysposabiającego  nie  dziedziczą  po  przysposobionym  i  jego
zstępnych;
3)  rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym, a zamiast nich
dziedziczy  po  przysposobionym  przysposabiający;  poza  tym  przysposobienie
nie narusza powołania do dziedziczenia wynikającego z pokrewieństwa.
Art. 938. Dziadkowie  spadkodawcy,  jeżeli  znajdują  się  w  niedostatku  i  nie
mogą  otrzymać  należnych  im  środków  utrzymania  od  osób,  na  których  ciąży
względem  nich  ustawowy  obowiązek  alimentacyjny,  mogą  żądać  od  spadkobiercy
nieobciążonego  takim  obowiązkiem  środków  utrzymania  w  stosunku  do  swoich
potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość
temu  roszczeniu  także  w  ten  sposób,  że  zapłaci  dziadkom  spadkodawcy  sumę
pieniężną  odpowiadającą  wartości  jednej  czwartej  części  swojego  udziału
spadkowego.
Art. 939. § 1.  Małżonek  dziedziczący  z  ustawy  w  zbiegu  z  innymi
spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w
chwili  jego  śmierci,  może  żądać  ze  spadku  ponad  swój  udział  spadkowy
przedmiotów  urządzenia  domowego,  z których  za  życia  spadkodawcy  korzystał
wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się
odpowiednio przepisy o zapisie zwykłym.
§ 2. Uprawnienie  powyższe  nie  przysługuje  małżonkowi,  jeżeli  wspólne
pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.
Art. 940. § 1. Małżonek  jest  wyłączony  od  dziedziczenia,  jeżeli  spadkodawca
wystąpił  o orzeczenie  rozwodu  lub  separacji  z  jego  winy,  a  żądanie  to  było
uzasadnione.
©Kancelaria Sejmu    s. 206/232
2015-01-27
§ 2. Wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu.
Wyłączenia  może  żądać  każdy  z  pozostałych  spadkobierców  ustawowych
powołanych  do  dziedziczenia  w  zbiegu  z  małżonkiem;  termin  do  wytoczenia
powództwa wynosi sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o
otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku.
TYTUŁ III
Rozrządzenia na wypadek śmierci
DZIAŁ I
Testament
Rozdział I
Przepisy ogólne
Art. 941. Rozrządzić  majątkiem  na  wypadek  śmierci  można  jedynie  przez
testament.
Art. 942. Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.
Art. 943. Spadkodawca  może  w  każdej  chwili  odwołać  zarówno  cały
testament, jak i jego poszczególne postanowienia.
Art. 944. § 1. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną
zdolność do czynności prawnych.
§ 2. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela.
Art. 945. § 1. Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1)  w  stanie  wyłączającym  świadome  albo  swobodne  powzięcie  decyzji  i
wyrażenie woli;
2)  pod wpływem błędu  uzasadniającego  przypuszczenie, że gdyby spadkodawca
nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3)  pod wpływem groźby.
§ 2. Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać
po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się
o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia
spadku.
©Kancelaria Sejmu    s. 207/232
2015-01-27
Art. 946. Odwołanie  testamentu  może  nastąpić  bądź  w  ten  sposób,  że
spadkodawca  sporządzi  nowy  testament,  bądź  też  w  ten  sposób,  że  w  zamiarze
odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność,
bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola
odwołania jego postanowień.
Art. 947. Jeżeli  spadkodawca  sporządził  nowy  testament  nie  zaznaczając  w
nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego
testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Art. 948. § 1. Testament  należy  tak  tłumaczyć,  ażeby  zapewnić  możliwie
najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli  testament  może  być  tłumaczony  rozmaicie,  należy  przyjąć  taką
wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im
rozsądną treść.
Rozdział II
Forma testamentu
Oddział 1
Testamenty zwykłe
Art. 949. § 1. Spadkodawca  może  sporządzić  testament  w  ten  sposób,  że
napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą.
§ 2. Jednakże  brak  daty  nie  pociąga  za  sobą  nieważności  testamentu
własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do
sporządzenia  testamentu,  co  do  treści  testamentu  lub  co  do  wzajemnego  stosunku
kilku testamentów.
Art. 950. Testament może być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Art. 951. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament także w ten sposób, że
w  obecności  dwóch  świadków  oświadczy  swoją  ostatnią  wolę  ustnie  wobec  wójta
(burmistrza,  prezydenta  miasta),  starosty,  marszałka  województwa,  sekretarza
powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego.
§ 2. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego
sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Protokół
©Kancelaria Sejmu    s. 208/232
2015-01-27
powinien być podpisany przez spadkodawcę, przez osobę, wobec której wola została
oświadczona,  oraz  przez  świadków.  Jeżeli  spadkodawca  nie  może  podpisać
protokołu,  należy  to  zaznaczyć  w  protokole  ze  wskazaniem  przyczyny  braku
podpisu.
§ 3. Osoby  głuche  lub  nieme  nie  mogą  sporządzić  testamentu  w  sposób
przewidziany w artykule niniejszym.
Oddział 2
Testamenty szczególne
Art. 952. § 1.  Jeżeli  istnieje  obawa  rychłej  śmierci  spadkodawcy  albo  jeżeli
wskutek  szczególnych  okoliczności  zachowanie  zwykłej  formy  testamentu  jest
niemożliwe  lub  bardzo  utrudnione,  spadkodawca  może  oświadczyć  ostatnią  wolę
ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.
§ 2. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze
świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku
od  jego  złożenia,  z  podaniem  miejsca  i  daty  oświadczenia  oraz  miejsca  i  daty
sporządzenia  pisma,  a  pismo  to  podpiszą  spadkodawca  i  dwaj  świadkowie  albo
wszyscy świadkowie.
§ 3. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób
stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić
przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego
ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody,
sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.
Art. 953. Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można
sporządzić  testament  przed  dowódcą  statku  lub  jego  zastępcą  w  ten  sposób,  że
spadkodawca  oświadcza  swą  wolę  dowódcy  statku  lub  jego  zastępcy  w  obecności
dwóch  świadków;  dowódca  statku  lub  jego  zastępca  spisuje  wolę  spadkodawcy,
podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy,
po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego
zastępca.  Jeżeli  spadkodawca  nie  może  podpisać  pisma,  należy  w  piśmie  podać
przyczynę  braku  podpisu  spadkodawcy.  Jeżeli  zachowanie  tej  formy  nie  jest
możliwe, można sporządzić testament ustny.
©Kancelaria Sejmu    s. 209/232
2015-01-27
Art. 954. Szczególną  formę  testamentów  wojskowych  określi  rozporządzenie
Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Art. 955. Testament  szczególny  traci  moc  z  upływem  sześciu  miesięcy  od
ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego,
chyba  że  spadkodawca  zmarł  przed  upływem  tego  terminu.  Bieg  terminu  ulega
zawieszeniu  przez  czas,  w  ciągu  którego  spadkodawca  nie  ma  możności
sporządzenia testamentu zwykłego.
Oddział 3
Przepisy wspólne dla testamentów zwykłych i szczególnych
Art. 956. Nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu:
1)  kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
2)  niewidomy, głuchy lub niemy;
3)  kto nie może czytać i pisać;
4)  kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament;
5)  skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.
Art. 957. § 1. Nie  może  być  świadkiem  przy  sporządzaniu  testamentu  osoba,
dla której w testamencie została  przewidziana  jakakolwiek korzyść.  Nie  mogą być
również  świadkami:  małżonek  tej  osoby,  jej  krewni  lub  powinowaci  pierwszego  i
drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
§ 2. Jeżeli  świadkiem  była  jedna  z  osób  wymienionych  w  paragrafie
poprzedzającym,  nieważne  jest  tylko  postanowienie,  które  przysparza  korzyści  tej
osobie,  jej  małżonkowi,  krewnym  lub  powinowatym  pierwszego  lub  drugiego
stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z
treści  testamentu  lub  z  okoliczności  wynika,  że  bez  nieważnego  postanowienia
spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.
Art. 958. Testament  sporządzony  z  naruszeniem  przepisów  rozdziału
niniejszego jest nieważny, chyba że przepisy te stanowią inaczej.
©Kancelaria Sejmu    s. 210/232
2015-01-27
DZIAŁ II
Powołanie spadkobiercy
Art. 959. Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub
kilka osób.
Art. 960. Jeżeli  spadkodawca  powołał  do  spadku  lub  do  oznaczonej  części
spadku  kilku  spadkobierców,  nie  określając  ich  udziałów  spadkowych,  dziedziczą
oni w częściach równych.
Art. 961. Jeżeli  spadkodawca  przeznaczył  oznaczonej  osobie  w  testamencie
poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę
poczytuje  się  w  razie  wątpliwości  nie  za  zapisobiercę,  lecz  za  spadkobiercę
powołanego  do  całego  spadku.  Jeżeli  takie  rozrządzenie  testamentowe  zostało
dokonane  na  rzecz  kilku  osób,  osoby  te  poczytuje  się  w  razie  wątpliwości  za
powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi
wartości przeznaczonych im przedmiotów.
Art. 962. Zastrzeżenie  warunku  lub  terminu,  uczynione  przy  powołaniu
spadkobiercy  testamentowego,  uważane  jest  za  nieistniejące.  Jeżeli  jednak  z  treści
testamentu lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie
zostałby  powołany,  powołanie  spadkobiercy  jest  nieważne.  Przepisów  tych  nie
stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu
nastąpiło przed otwarciem spadku.
Art. 963. Można  powołać  spadkobiercę  testamentowego  na  wypadek,  gdyby
inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub
nie mogła być spadkobiercą (podstawienie).
Art. 964. Postanowienie  testamentu,  przez  które  spadkodawca  zobowiązuje
spadkobiercę do zachowania  nabytego  spadku i  do pozostawienia go innej osobie,
ma tylko ten skutek, że ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdyby
spadkobierca  nie  chciał  lub  nie  mógł  być  spadkobiercą.  Jeżeli  jednak  z  treści
testamentu lub z okoliczności wynika, iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie
byłby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne.
Art. 965. Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a
jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział,
©Kancelaria Sejmu    s. 211/232
2015-01-27
w  braku  odmiennej  woli  spadkodawcy,  przypada  pozostałym  spadkobiercom
testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).
Art. 966. Gdy  na  mocy  testamentu  spadek  przypadł  spadkobiercy
nieobciążonemu  ustawowym  obowiązkiem  alimentacyjnym  względem  dziadków
spadkodawcy,  dziadkowie,  jeżeli  znajdują  się  w  niedostatku  i  nie  mogą  otrzymać
środków utrzymania od osób, na których ciąży ustawowy obowiązek alimentacyjny,
mogą żądać od spadkobiercy środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do
wartości  jego  udziału  spadkowego.  Spadkobierca  może  uczynić  zadość  temu
roszczeniu także w ten  sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną
odpowiadającą wartości jednej czwartej części swego udziału spadkowego.
Art. 967. § 1. Jeżeli osoba powołana jako spadkobierca testamentowy nie chce
lub  nie  może  być  spadkobiercą,  spadkobierca  ustawowy,  któremu  przypadł
przeznaczony dla tej osoby udział spadkowy, obowiązany jest, w braku odmiennej
woli  spadkodawcy,  wykonać  obciążające tę osobę zapisy  zwykłe, polecenia i inne
rozrządzenia spadkodawcy.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do spadkobiercy podstawionego
oraz do spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu.
DZIAŁ III
Zapis i polecenie
Rozdział I
Zapis zwykły
Art. 968. § 1.  Spadkodawca  może  przez  rozrządzenie  testamentowe
zobowiązać  spadkobiercę  ustawowego  lub  testamentowego  do  spełnienia
określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły).
§ 2. Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę (dalszy
zapis).
Art. 969. (uchylony).
Art. 970. W  braku  odmiennej  woli  spadkodawcy  zapisobierca  może  żądać
wykonania  zapisu  niezwłocznie  po  ogłoszeniu  testamentu.  Jednakże  zapisobierca
©Kancelaria Sejmu    s. 212/232
2015-01-27
obciążony dalszym zapisem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili
wykonania zapisu przez spadkobiercę.
Art. 971. Jeżeli  spadek  przypada  kilku  spadkobiercom,  zapis  obciąża  ich  w
stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił
inaczej. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu.
Art. 972. Przepisy o powołaniu spadkobiercy, o zdolności do dziedziczenia i o
niegodności stosuje się odpowiednio do zapisów.
Art. 973. Jeżeli osoba, na której rzecz został uczyniony zapis, nie chce lub nie
może  być  zapisobiercą,  obciążony  zapisem  zostaje  zwolniony  od  obowiązku  jego
wykonania, powinien jednak w braku odmiennej woli spadkodawcy wykonać dalsze
zapisy.
Art. 974. Zapisobierca  obciążony  obowiązkiem  wykonania  dalszego  zapisu
może zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona bezpłatnie na
rzecz  dalszego  zapisobiercy  przeniesienia  praw  otrzymanych  z  tytułu  zapisu  albo
przelewu roszczenia o jego wykonanie.
Art. 975. Zapis  może  być  uczyniony  pod  warunkiem  lub  z  zastrzeżeniem
terminu.
Art. 976. W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do
tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili
jego  otwarcia albo  jeżeli  spadkodawca  był w chwili swej śmierci zobowiązany do
zbycia tej rzeczy.
Art. 977. Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości, do
roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków
lub o zapłatę ich wartości,  jak  również do  roszczeń obciążonego zapisem o zwrot
nakładów  na  rzecz  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  roszczeniach  między
właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
Art. 978. Jeżeli  przedmiotem  zapisu  jest  rzecz  oznaczona  co  do  tożsamości,
obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy
jak darczyńca.
©Kancelaria Sejmu    s. 213/232
2015-01-27
Art. 979. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku,
obciążony  powinien  świadczyć  rzeczy  średniej  jakości,  uwzględniając  przy  tym
potrzeby zapisobiercy.
Art. 980. Jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku,
do  odpowiedzialności  obciążonego  względem  zapisobiercy  za  wady  fizyczne  i
prawne rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Jednakże
zapisobierca  może  żądać  od  obciążonego  zapisem  tylko  odszkodowania  za
nienależyte  wykonanie  zapisu  albo  dostarczenia  zamiast  rzeczy  wadliwych  rzeczy
takiego  samego  gatunku  wolnych  od  wad  oraz  naprawienia  szkody  wynikłej  z
opóźnienia.
Art. 981. Roszczenie  z tytułu  zapisu  przedawnia się z upływem lat pięciu od
dnia wymagalności zapisu.
Rozdział II
Zapis windykacyjny
Art. 981
1
. § 1. W  testamencie  sporządzonym  w  formie  aktu  notarialnego
spadkodawca  może  postanowić,  że  oznaczona  osoba  nabywa  przedmiot  zapisu
z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny).
§ 2. Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
1)  rzecz oznaczona co do tożsamości;
2)  zbywalne prawo majątkowe;
3)  przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;
4)  ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.
Art. 981
2
. Zapis  windykacyjny  jest  bezskuteczny,  jeżeli  w  chwili  otwarcia
spadku  przedmiot  zapisu  nie  należy  do  spadkodawcy  albo  spadkodawca  był
zobowiązany  do  jego  zbycia.  Jeżeli  przedmiotem  zapisu  jest  ustanowienie  dla
zapisobiercy  użytkowania  lub  służebności,  zapis  jest  bezskuteczny,  gdy  w  chwili
otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub
służebnością  nie  należy  do  spadku  albo  spadkodawca  był  zobowiązany  do  jego
zbycia.
Art. 981
3
. § 1. Zastrzeżenie warunku lub terminu uczynione przy ustanawianiu
zapisu windykacyjnego uważa się za nieistniejące. Jeżeli jednak z treści testamentu
©Kancelaria Sejmu    s. 214/232
2015-01-27
lub z okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia zapis nie zostałby uczyniony,
zapis windykacyjny jest nieważny. Przepisów tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie
się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem
spadku.
§ 2. Zapis  windykacyjny  nieważny  ze  względu  na  zastrzeżenie  warunku  lub
terminu  wywołuje  skutki  zapisu  zwykłego  uczynionego  pod  warunkiem  lub  z
zastrzeżeniem  terminu,  chyba  że  co  innego  wynika  z  treści  testamentu  lub  z
okoliczności.
Art. 981
4
. Spadkodawca  może  obciążyć  zapisem  zwykłym  osobę,  na  której
rzecz uczynił zapis windykacyjny.
Art. 981
5
. Przepisy o powołaniu spadkobiercy, przyjęciu i odrzuceniu spadku, o
zdolności  do  dziedziczenia  i  o  niegodności  stosuje  się  odpowiednio  do  zapisów
windykacyjnych.
Art. 981
6
. W  sprawach  nieuregulowanych  w  niniejszym  rozdziale  oraz  w
przepisach  szczególnych  do  zapisu  windykacyjnego  stosuje  się  odpowiednio
przepisy o zapisie zwykłym.
Rozdział III
Polecenie
Art. 982. Spadkodawca  może  w  testamencie  włożyć  na  spadkobiercę  lub  na
zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo
wierzycielem (polecenie).
Art. 983. Zapisobierca  obciążony  poleceniem  może  powstrzymać  się  z  jego
wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobiercę. Przepis ten stosuje
się odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.
Art. 984. Jeżeli  osoba, na  której rzecz  został  uczyniony  zapis z obowiązkiem
wykonania  polecenia,  nie  chce  lub  nie  może  być  zapisobiercą,  spadkobierca
zwolniony  od  obowiązku  wykonania  zapisu  powinien  w  braku  odmiennej  woli
spadkodawcy polecenie wykonać. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku,
gdy polecenie obciąża dalszego zapisobiercę.
©Kancelaria Sejmu    s. 215/232
2015-01-27
Art. 985. Wykonania  polecenia  może  żądać  każdy  ze  spadkobierców,  jak
również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść
obciążonego  poleceniem.  Jeżeli  polecenie  ma  na  względzie  interes  społeczny,
wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy.
DZIAŁ IV
Wykonawca testamentu
Art. 986. § 1.  Spadkodawca  może  w  testamencie  powołać  wykonawcę  lub
wykonawców testamentu.
§ 2. Nie  może  być  wykonawcą  testamentu,  kto  nie  ma  pełnej  zdolności  do
czynności prawnych.
Art. 986
1
. Spadkodawca  może  powołać  wykonawcę  testamentu  do
sprawowania  zarządu  spadkiem,  jego  zorganizowaną  częścią  lub  oznaczonym
składnikiem.
Art. 987. Jeżeli  osoba  powołana  jako  wykonawca  testamentu  nie  chce  tego
obowiązku przyjąć, powinna złożyć odpowiednie oświadczenie przed sądem.
Art. 988. § 1.  Jeżeli  spadkodawca  nie  postanowił  inaczej,  wykonawca
testamentu  powinien  zarządzać  majątkiem  spadkowym,  spłacić  długi  spadkowe,
w szczególności  wykonać  zapisy  zwykłe  i  polecenia,  a  następnie  wydać
spadkobiercom  majątek  spadkowy  zgodnie  z  wolą  spadkodawcy  i  z  ustawą,  a  w
każdym razie niezwłocznie po dokonaniu działu spadku.
§ 2. Wykonawca  testamentu  może  pozywać  i  być  pozywany  w  sprawach
wynikających  z zarządu  spadkiem,  jego  zorganizowaną  częścią  lub  oznaczonym
składnikiem. Może również pozywać w sprawach o prawa należące do spadku i być
pozwany w sprawach o długi spadkowe.
§ 3. Wykonawca  testamentu  powinien  wydać  osobie,  na  której  rzecz  został
uczyniony zapis windykacyjny, przedmiot tego zapisu.
Art. 989. § 1. Do  wzajemnych  roszczeń  między  spadkobiercą  a  wykonawcą
testamentu  wynikających  ze  sprawowania  zarządu  spadkiem,  jego  zorganizowaną
częścią lub oznaczonym składnikiem stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu za
wynagrodzeniem.
©Kancelaria Sejmu    s. 216/232
2015-01-27
§ 2. Koszty  zarządu  majątkiem  spadkowym,  jego  zorganizowaną  częścią  lub
oznaczonym  składnikiem  oraz  wynagrodzenie  wykonawcy  testamentu  należą  do
długów spadkowych.
Art. 990. Z ważnych powodów sąd może zwolnić wykonawcę testamentu.
Art. 990
1
. Spadkodawca  może  powołać  wykonawcę  testamentu  do
sprawowania  zarządu  przedmiotem  zapisu  windykacyjnego,  do  chwili  objęcia  we
władanie  tego  przedmiotu  przez  osobę,  na  której  rzecz  uczyniono  zapis
windykacyjny.
TYTUŁ IV
Zachowek
Art. 991. § 1. Zstępnym,  małżonkowi  oraz  rodzicom  spadkodawcy,  którzy
byliby  powołani  do  spadku  z  ustawy,  należą  się,  jeżeli  uprawniony  jest  trwale
niezdolny  do  pracy  albo  jeżeli  zstępny  uprawniony  jest  małoletni  –  dwie  trzecie
wartości  udziału  spadkowego,  który  by  mu  przypadał  przy  dziedziczeniu
ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli  uprawniony  nie  otrzymał  należnego  mu  zachowku  bądź  w  postaci
uczynionej  przez  spadkodawcę  darowizny,  bądź  w  postaci  powołania  do  spadku,
bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę
sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Art. 992. Przy  ustalaniu  udziału  spadkowego  stanowiącego  podstawę  do
obliczania  zachowku  uwzględnia  się  także  spadkobierców  niegodnych  oraz
spadkobierców,  którzy  spadek  odrzucili,  natomiast  nie  uwzględnia  się
spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.
Art. 993. Przy  obliczaniu  zachowku  nie  uwzględnia  się  zapisów  zwykłych  i
poleceń,  natomiast  dolicza  się  do  spadku,  stosownie  do  przepisów  poniższych,
darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.
Art. 994. §  1.  Przy  obliczaniu  zachowku  nie  dolicza  się  do  spadku  drobnych
darowizn,  zwyczajowo  w  danych  stosunkach  przyjętych,  ani  dokonanych  przed
więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób
niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
©Kancelaria Sejmu    s. 217/232
2015-01-27
§ 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku
darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Nie
dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta
dni przed urodzeniem się zstępnego.
§ 3. Przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku
darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.
Art. 995. § 1. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili
jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.
§ 2. Wartość  przedmiotu  zapisu  windykacyjnego  oblicza  się  według  stanu  z
chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili ustalania zachowku.
Art. 996. Zapis windykacyjny oraz darowiznę dokonane przez spadkodawcę na
rzecz  uprawnionego  do  zachowku  zalicza  się  na  należny  mu  zachowek.  Jeżeli
uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny
mu  zachowek  także  zapis  windykacyjny  oraz  darowiznę  dokonane  przez
spadkodawcę na rzecz jego wstępnego.
Art. 997. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy, zalicza
się na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz
wykształcenia ogólnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczają przeciętną miarę
przyjętą w danym środowisku.
Art. 998. § 1. Jeżeli uprawniony do zachowku jest powołany do dziedziczenia,
ponosi  on  odpowiedzialność  za  zapisy  zwykłe  i  polecenia  tylko  do  wysokości
nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do
obliczenia należnego uprawnionemu zachowku.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy zapis zwykły
na  rzecz  uprawnionego  do  zachowku  został  obciążony  dalszym  zapisem  lub
poleceniem albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu.
Art. 999. Jeżeli  spadkobierca  obowiązany  do  zapłaty  zachowku  jest  sam
uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości
nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
Art. 999
1
. § 1.  Jeżeli  uprawniony  nie  może  otrzymać  od  spadkobiercy
należnego mu zachowku, może on żądać od osoby, na której rzecz został uczyniony
©Kancelaria Sejmu    s. 218/232
2015-01-27
zapis  windykacyjny  doliczony  do  spadku,  sumy  pieniężnej  potrzebnej  do
uzupełnienia  zachowku.  Jednakże  osoba  ta  jest  obowiązana  do  zapłaty  powyższej
sumy tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego.
§ 2. Jeżeli  osoba,  na  której  rzecz  został  uczyniony  zapis  windykacyjny,  sama
jest  uprawniona  do  zachowku,  ponosi  ona  odpowiedzialność  względem  innych
uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jej własny
zachowek.
§ 3. Osoba, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może zwolnić
się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie
przedmiotu zapisu.
§ 4. Jeżeli spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne na rzecz kilku osób, ich
odpowiedzialność względem uprawnionego do zachowku jest solidarna. Jeżeli jedna
z osób,  na  których  rzecz  zostały  uczynione  zapisy  windykacyjne,  spełniła
świadczenie  uprawnionemu  do  zachowku,  może  ona  żądać  od  pozostałych  osób
części  świadczenia  proporcjonalnych  do  wartości  otrzymanych  zapisów
windykacyjnych.
Art. 1000. § 1. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku
od  spadkobiercy  lub  osoby,  na  której  rzecz  został  uczyniony  zapis  windykacyjny,
może on żądać od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do
spadku,  sumy  pieniężnej  potrzebnej  do  uzupełnienia  zachowku.  Jednakże
obdarowany  jest  obowiązany  do  zapłaty  powyższej  sumy  tylko  w  granicach
wzbogacenia będącego skutkiem darowizny.
§ 2. Jeżeli  obdarowany  sam  jest  uprawniony  do  zachowku,  ponosi  on
odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości
nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek.
§ 3. Obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do
uzupełnienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny.
Art. 1001. Spośród  kilku  obdarowanych  obdarowany  wcześniej  ponosi
odpowiedzialność  stosownie  do  przepisów  artykułu  poprzedzającego  tylko  wtedy,
gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby,
która została obdarowana później.
©Kancelaria Sejmu    s. 219/232
2015-01-27
Art. 1002. Roszczenie  z  tytułu  zachowku  przechodzi  na  spadkobiercę  osoby
uprawnionej  do  zachowku  tylko  wtedy,  gdy  spadkobierca  ten  należy  do  osób
uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy.
Art. 1003. Spadkobiercy  obowiązani  do  zaspokojenia  roszczenia  z  tytułu
zachowku mogą żądać stosunkowego zmniejszenia zapisów zwykłych i poleceń.
Art. 1004. § 1. Zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń następuje w stosunku
do ich wartości, chyba że z treści testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy.
§ 2. W razie zmniejszenia zapisu zwykłego obciążonego dalszym zapisem lub
poleceniem, dalszy zapis lub polecenie podlega stosunkowemu zmniejszeniu.
Art. 1005. § 1.  Jeżeli  spadkobierca  obowiązany  do  zaspokojenia  roszczenia  z
tytułu  zachowku  sam  jest  uprawniony  do  zachowku,  może  on  żądać  zmniejszenia
zapisów  zwykłych  i poleceń  w  takim  stopniu,  ażeby  pozostał  mu  jego  własny
zachowek.
§ 2. Jeżeli  zapisobierca  sam  jest  uprawniony  do  zachowku,  zapis  zwykły
uczyniony  na  jego  rzecz  podlega  zmniejszeniu  tylko  do  wysokości  nadwyżki
przekraczającej jego własny zachowek.
Art. 1006. Jeżeli zmniejszeniu podlega zapis zwykły, którego przedmiot nie da
się  podzielić  bez  istotnej  zmiany  lub  bez  znacznego  zmniejszenia  wartości,
zapisobierca  może  żądać  całkowitego  wykonania  zapisu,  uiszczając  odpowiednią
sumę pieniężną.
Art. 1007. § 1. Roszczenia  uprawnionego  z  tytułu  zachowku  oraz  roszczenia
spadkobierców  o zmniejszenie  zapisów  zwykłych  i  poleceń  przedawniają  się
z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.
§ 2. Roszczenie  przeciwko  osobie  obowiązanej  do  uzupełnienia  zachowku  z
tytułu  otrzymanych  od  spadkodawcy  zapisu  windykacyjnego  lub  darowizny
przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Art. 1008. Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i
rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1)  wbrew  woli  spadkodawcy  postępuje  uporczywie  w  sposób  sprzeczny  z
zasadami współżycia społecznego;
©Kancelaria Sejmu    s. 220/232
2015-01-27
2)  dopuścił  się  względem  spadkodawcy  albo  jednej  z  najbliższych  mu  osób
umyślnego  przestępstwa  przeciwko  życiu,  zdrowiu  lub  wolności  albo  rażącej
obrazy czci;
3)  uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Art. 1009. Przyczyna  wydziedziczenia  uprawnionego  do  zachowku  powinna
wynikać z treści testamentu.
Art. 1010. § 1. Spadkodawca  nie  może  wydziedziczyć  uprawnionego  do
zachowku, jeżeli mu przebaczył.
§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności
prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.
Art. 1011. Zstępni  wydziedziczonego  zstępnego  są  uprawnieni  do  zachowku,
chociażby przeżył on spadkodawcę.
TYTUŁ V
Przyjęcie i odrzucenie spadku
Art. 1012. Spadkobierca  może  bądź  przyjąć  spadek  bez  ograniczenia
odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem
tej  odpowiedzialności  (przyjęcie  z  dobrodziejstwem  inwentarza),  bądź  też  spadek
odrzucić.
Art. 1013. (uchylony).
Art. 1014. §  1.  Przyjęcie  lub  odrzucenie  udziału  spadkowego  przypadającego
spadkobiercy  z  tytułu  podstawienia  może  nastąpić  niezależnie  od  przyjęcia  lub
odrzucenia udziału spadkowego, który temu spadkobiercy przypada z innego tytułu.
§ 2. Spadkobierca  może  odrzucić  udział  spadkowy  przypadający  mu  z  tytułu
przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu.
§ 3. Poza  wypadkami  przewidzianymi  w  paragrafach  poprzedzających
spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić.
Art. 1015. § 1. Oświadczenie  o  przyjęciu  lub  o  odrzuceniu spadku może być
złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o
tytule swego powołania.
©Kancelaria Sejmu    s. 221/232
2015-01-27
§ 2. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny
z  prostym  przyjęciem  spadku.  Jednakże  gdy  spadkobiercą  jest  osoba  niemająca
pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa
do  jej  całkowitego  ubezwłasnowolnienia,  albo  osoba  prawna,  brak  oświadczenia
spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.
Art. 1016. Jeżeli  jeden  ze  spadkobierców  przyjął  spadek  z  dobrodziejstwem
inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego
oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1017. Jeżeli przed upływem terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu
lub  o  odrzuceniu  spadku  spadkobierca  zmarł  nie  złożywszy  takiego  oświadczenia,
oświadczenie  o  przyjęciu  lub  o  odrzuceniu  spadku  może  być  złożone  przez  jego
spadkobierców.  Termin  do  złożenia  tego  oświadczenia  nie  może  się  skończyć
wcześniej  aniżeli  termin  do  złożenia  oświadczenia  co  do  spadku  po  zmarłym
spadkobiercy.
Art. 1018. § 1. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod
warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne.
§ 2. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane.
§ 3. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się przed sądem
lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo
poświadczonym.  Pełnomocnictwo  do  złożenia  oświadczenia  o  przyjęciu  lub
o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym.
Art. 1019. § 1. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało
złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia
woli z następującymi zmianami:
1)  uchylenie  się  od  skutków  prawnych  oświadczenia  powinno  nastąpić  przed
sądem;
2)  spadkobierca powinien  jednocześnie  oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje,
czy też go odrzuca.
§ 2. Spadkobierca,  który  pod  wpływem  błędu  lub  groźby  nie  złożył  żadnego
oświadczenia  w  terminie,  może  w  powyższy  sposób  uchylić  się  od  skutków
prawnych niezachowania terminu.
©Kancelaria Sejmu    s. 222/232
2015-01-27
§ 3. Uchylenie  się  od  skutków  prawnych  oświadczenia  o  przyjęciu  lub  o
odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
Art. 1020. Spadkobierca,  który  spadek  odrzucił,  zostaje  wyłączony  od
dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.
Art. 1021. Jeżeli  spadkobierca  zarządzał  spadkiem,  a  potem  go  odrzucił,  do
stosunków  między  nim  a spadkobiercami,  którzy  zamiast  niego  doszli  do  spadku,
stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.
Art. 1022. Spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak
i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć
spadek jako spadkobierca ustawowy.
Art. 1023. § 1. Skarb Państwa ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który im
przypadł z mocy ustawy.
§ 2. Skarb Państwa ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a
spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza.
Art. 1024. § 1. Jeżeli  spadkobierca  odrzucił  spadek  z  pokrzywdzeniem
wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia
spadku,  może  żądać,  ażeby  odrzucenie  spadku  zostało  uznane  za  bezskuteczne  w
stosunku  do  niego  według  przepisów  o  ochronie  wierzycieli  w  razie
niewypłacalności dłużnika.
§ 2. Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu
miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż
przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
TYTUŁ VI
Stwierdzenie nabycia spadku lub przedmiotu zapisu windykacyjnego,
poświadczenie dziedziczenia i ochrona spadkobiercy
Art. 1025. § 1. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie
spadku  przez  spadkobiercę.  Notariusz  na  zasadach  określonych  w  przepisach
odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.
§ 2. Domniemywa  się,  że  osoba,  która  uzyskała  stwierdzenie  nabycia  spadku
albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.
©Kancelaria Sejmu    s. 223/232
2015-01-27
§ 3. Przeciwko  domniemaniu  wynikającemu  ze  stwierdzenia  nabycia  spadku
nie  można  powoływać  się  na  domniemanie  wynikające  z  zarejestrowanego  aktu
poświadczenia dziedziczenia.
Art. 1026. Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie
może  nastąpić  przed  upływem  sześciu  miesięcy  od  otwarcia  spadku,  chyba  że
wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku.
Art. 1027. Względem  osoby  trzeciej,  która  nie  rości  sobie  praw  do  spadku  z
tytułu  dziedziczenia,  spadkobierca  może  udowodnić  swoje  prawa  wynikające  z
dziedziczenia  tylko  stwierdzeniem  nabycia  spadku  albo  zarejestrowanym  aktem
poświadczenia dziedziczenia.
Art. 1028. Jeżeli  ten,  kto  uzyskał  stwierdzenie  nabycia  spadku  albo
poświadczenie  dziedziczenia,  lecz  spadkobiercą  nie  jest,  rozporządza  prawem
należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie
następuje,  nabywa  prawo  lub  zostaje  zwolniona  od obowiązku,  chyba  że  działa  w
złej wierze.
Art. 1029. § 1. Spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem
jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy
poszczególnych przedmiotów należących do spadku.
§ 2. Do roszczeń spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów
należących do spadku, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również o
naprawienie  szkody  z  powodu  zużycia,  pogorszenia  lub  utraty  tych  przedmiotów
oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów stosuje się odpowiednio
przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy żąda wydania
swego  majątku  osoba,  co  do  której  zostało  uchylone  orzeczenie  o  uznaniu  jej  za
zmarłą.
Art. 1029
1
. Przepisy niniejszego tytułu stosuje się odpowiednio do stwierdzenia
nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego.
©Kancelaria Sejmu    s. 224/232
2015-01-27
TYTUŁ VII
Odpowiedzialność za długi spadkowe
Art. 1030. Do chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialność
za  długi  spadkowe  tylko  ze  spadku.  Od  chwili  przyjęcia  spadku  ponosi
odpowiedzialność za te długi z całego swego majątku.
Art. 1031. §  1.  W  razie  prostego  przyjęcia  spadku  spadkobierca  ponosi
odpowiedzialność za długi spadkowe bez ograniczenia.
§ 2. W  razie  przyjęcia  spadku  z  dobrodziejstwem  inwentarza  spadkobierca
ponosi  odpowiedzialność  za  długi  spadkowe  tylko  do  wartości  ustalonego  w
inwentarzu  stanu  czynnego  spadku.  Powyższe  ograniczenie  odpowiedzialności
odpada,  jeżeli  spadkobierca  podstępnie  nie  podał  do  inwentarza  przedmiotów
należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi.
Art. 1032. § 1. Jeżeli  spadkobierca,  który  przyjął  spadek  z  dobrodziejstwem
inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe nie wiedząc o istnieniu innych długów,
ponosi  on  odpowiedzialność  za  niespłacone  długi  tylko  do  wysokości  różnicy
między  wartością  ustalonego  w  inwentarzu  stanu  czynnego  spadku  a  wartością
świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił.
§ 2. Jeżeli  spadkobierca,  który  przyjął  spadek  z  dobrodziejstwem  inwentarza,
spłacając niektóre długi spadkowe wiedział o istnieniu innych długów spadkowych,
ponosi  on  odpowiedzialność  za  te  długi  ponad  wartość  stanu  czynnego  spadku,
jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je zaspokoić, gdyby
spłacał należycie wszystkie długi spadkowe.
Art. 1033. Odpowiedzialność  spadkobiercy  z  tytułu  zapisów  zwykłych  i
poleceń ogranicza się do wartości stanu czynnego spadku.
Art. 1034. §  1.  Do  chwili  działu  spadku  spadkobiercy  ponoszą  solidarną
odpowiedzialność  za  długi  spadkowe.  Jeżeli  jeden  ze  spadkobierców  spełnił
świadczenie,  może  on  żądać  zwrotu  od  pozostałych  spadkobierców  w  częściach,
które odpowiadają wielkości ich udziałów.
§ 2. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi
spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.
©Kancelaria Sejmu    s. 225/232
2015-01-27
Art. 1034
1
. § 1.  Do  chwili  działu  spadku  wraz  ze  spadkobiercami  solidarną
odpowiedzialność  za  długi  spadkowe  ponoszą  także  osoby,  na  których  rzecz
spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.
§ 2. Rozliczenia  między  spadkobiercami  i  osobami,  na  których  rzecz  zostały
uczynione zapisy windykacyjne, następują proporcjonalnie do wartości otrzymanych
przez  nich  przysporzeń.  Spadkobiercom  uwzględnia  się  ich  udział  w wartości
ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.
Art. 1034
2
. Od  chwili  działu  spadku  spadkobiercy  i  osoby,  na  których  rzecz
zostały  uczynione  zapisy  windykacyjne,  ponoszą  odpowiedzialność  za  długi
spadkowe proporcjonalnie do wartości otrzymanych przez nich przysporzeń.
Art. 1034
3
. Odpowiedzialność  osoby,  na  której  rzecz  został  uczyniony  zapis
windykacyjny  za  długi  spadkowe,  jest  ograniczona  do  wartości  przedmiotu  zapisu
windykacyjnego według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.
TYTUŁ VIII
Wspólność majątku spadkowego i dział spadku
Art. 1035. Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku
spadkowego  oraz  do  działu  spadku  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o
współwłasności  w  częściach  ułamkowych  z zachowaniem  przepisów  niniejszego
tytułu.
Art. 1036. Spadkobierca  może  za  zgodą  pozostałych  spadkobierców
rozporządzić  udziałem  w  przedmiocie  należącym  do  spadku.  W  braku  zgody
któregokolwiek  z  pozostałych  spadkobierców  rozporządzenie  jest  bezskuteczne  o
tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie
przepisów o dziale spadku.
Art. 1037. § 1. Dział  spadku  może  nastąpić  bądź  na  mocy  umowy  między
wszystkimi  spadkobiercami,  bądź  na  mocy  orzeczenia  sądu  na  żądanie
któregokolwiek ze spadkobierców.
§ 2. Jeżeli  do  spadku  należy  nieruchomość,  umowa  o  dział  powinna  być
zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1038. § 1. Sądowy  dział  spadku  powinien  obejmować  cały  spadek.
Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku.
©Kancelaria Sejmu    s. 226/232
2015-01-27
§ 2. Umowny  dział  spadku  może  objąć  cały  spadek  lub  być  ograniczony  do
części spadku.
Art. 1039. § 1. Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dział spadku następuje
między  zstępnymi  albo  między  zstępnymi  i  małżonkiem,  spadkobiercy  ci  są
wzajemnie  zobowiązani  do  zaliczenia  na  schedę  spadkową  otrzymanych  od
spadkodawcy  darowizn  oraz  zapisów  windykacyjnych,  chyba  że  z  oświadczenia
spadkodawcy  lub  z  okoliczności  wynika,  że  darowizna  lub  zapis  windykacyjny
zostały dokonane ze zwolnieniem od obowiązku zaliczenia.
§ 2. Spadkodawca  może  włożyć  obowiązek  zaliczenia  darowizny  lub  zapisu
windykacyjnego  na  schedę  spadkową  także  na  spadkobiercę  ustawowego
niewymienionego w paragrafie poprzedzającym.
§ 3. Nie  podlegają  zaliczeniu  na  schedę  spadkową  drobne  darowizny
zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte.
Art. 1040. Jeżeli wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegających
zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany
do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzględnia się przy dziale spadku ani
darowizny  lub  zapisu  windykacyjnego,  ani  spadkobiercy  zobowiązanego  do  ich
zaliczenia.
Art. 1041. Dalszy  zstępny  spadkodawcy  obowiązany  jest  do  zaliczenia  na
schedę  spadkową  darowizny  oraz  zapisu  windykacyjnego  dokonanych  przez
spadkodawcę na rzecz jego wstępnego.
Art. 1042. § 1. Zaliczenie na schedę spadkową przeprowadza się w ten sposób,
że wartość darowizn lub zapisów windykacyjnych podlegających zaliczeniu dolicza
się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców
obowiązanych  wzajemnie  do  zaliczenia,  po  czym  oblicza  się  schedę  spadkową
każdego z tych spadkobierców, a następnie każdemu z nich zalicza się na poczet jego
schedy wartość darowizny lub zapisu windykacyjnego podlegającej zaliczeniu.
§ 2. Wartość  przedmiotu  darowizny  oblicza  się  według  stanu  z  chwili  jej
dokonania, a według cen z chwili działu spadku.
§ 2 1 . Wartość  przedmiotu  zapisu  windykacyjnego  oblicza  się  według  stanu  z
chwili otwarcia spadku, a według cen z chwili działu spadku.
©Kancelaria Sejmu    s. 227/232
2015-01-27
§ 3. Przy  zaliczaniu  na  schedę  spadkową  nie  uwzględnia  się  pożytków
przedmiotu darowizny lub zapisu windykacyjnego.
Art. 1043. Przepisy  o  zaliczeniu  darowizn  na  schedę  spadkową  stosuje  się
odpowiednio  do  poniesionych  przez  spadkodawcę  na  rzecz  zstępnego  kosztów
wychowania  oraz  wykształcenia  ogólnego  i zawodowego,  o  ile  koszty  te
przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku.
Art. 1044. Na żądanie dwóch lub więcej spadkobierców sąd może wydzielić im
schedy  spadkowe  w  całości  lub  w  części  w  taki  sposób,  że  przyzna  im  pewien
przedmiot  lub  pewne  przedmioty  należące  do  spadku  jako  współwłasność  w
określonych częściach ułamkowych.
Art. 1045. Uchylenie się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej
pod  wpływem  błędu  może  nastąpić  tylko  wtedy,  gdy  błąd  dotyczył  stanu
faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy.
Art. 1046. Po dokonaniu działu spadku spadkobiercy są wzajemnie obowiązani
do rękojmi za wady fizyczne i prawne według przepisów o rękojmi przy sprzedaży.
Rękojmia  co  do  wierzytelności  spadkowych  rozciąga  się  także  na  wypłacalność
dłużnika.
TYTUŁ IX
Umowy dotyczące spadku
Art. 1047. Z  zastrzeżeniem  wyjątków  przewidzianych  w  tytule  niniejszym
umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna.
Art. 1048. Spadkobierca  ustawowy  może  przez  umowę  z  przyszłym
spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w
formie aktu notarialnego.
Art. 1049. §  1.  Zrzeczenie  się  dziedziczenia  obejmuje  również  zstępnych
zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.
§ 2. Zrzekający  się  oraz  jego  zstępni,  których  obejmuje  zrzeczenie  się
dziedziczenia,  zostają  wyłączeni  od  dziedziczenia,  tak  jakby  nie  dożyli  otwarcia
spadku.
©Kancelaria Sejmu    s. 228/232
2015-01-27
Art. 1050. Zrzeczenie  się  dziedziczenia  może  być  uchylone  przez  umowę
między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono.
Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Art. 1051. Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości
lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.
Art. 1052. § 1.  Umowa  sprzedaży,  zamiany,  darowizny  lub  inna  umowa
zobowiązująca  do  zbycia  spadku  przenosi  spadek  na  nabywcę,  chyba  że  strony
inaczej postanowiły.
§ 2. Jeżeli  zawarcie  umowy  przenoszącej  spadek  następuje  w  wykonaniu
zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia
spadku, ważność umowy przenoszącej spadek zależy od istnienia tego zobowiązania.
§ 3. Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie
aktu  notarialnego.  To  samo  dotyczy  umowy  przenoszącej  spadek,  która  zostaje
zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku.
Art. 1053. Nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy.
Art. 1054. § 1. Zbywca spadku zobowiązany jest do wydania tego, co wskutek
zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotów należących do spadku zostało uzyskane
w zamian tych przedmiotów albo jako naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku
było odpłatne, także do wyrównania ubytku wartości powstałego przez zużycie lub
rozporządzenie nieodpłatne przedmiotami należącymi do spadku.
§ 2. Zbywca  może  żądać  od  nabywcy  zwrotu  wydatków  i  nakładów
poczynionych na spadek.
Art. 1055. § 1. Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe
w tym samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialność względem wierzycieli jest
solidarna.
§ 2. W  braku  odmiennej  umowy  nabywca  ponosi  względem  zbywcy
odpowiedzialność  za  to,  że  wierzyciele  nie  będą  od  niego  żądali  spełnienia
świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych.
Art. 1056. W razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności z
tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów należących
do spadku.
©Kancelaria Sejmu    s. 229/232
2015-01-27
Art. 1057. Korzyści i ciężary związane z przedmiotami należącymi do spadku,
jak również niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodzą
na  nabywcę  z  chwilą  zawarcia  umowy  o  zbycie  spadku,  chyba  że  umówiono  się
inaczej.
TYTUŁ X
Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych
Art. 1058. Do  dziedziczenia  z  ustawy  gospodarstw  rolnych  obejmujących
grunty  rolne  o  powierzchni  przekraczającej  1  ha  stosuje  się  przepisy  tytułów
poprzedzających  księgi  niniejszej  ze  zmianami  wynikającymi  z  przepisów
poniższych.
Art. 1059.
5)  Spadkobiercy  dziedziczą  z  ustawy  gospodarstwo  rolne,  jeżeli  w
chwili otwarcia spadku:
1)  stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
2)  mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo
3)  są małoletni bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół, albo
4)  są trwale niezdolni do pracy.
Art. 1060.
6)  W granicach określonych w art. 931 § 2 wnuki spadkodawcy, które
w chwili otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i
2, dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą
gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059. Przepis
ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 1061. (uchylony).
Art. 1062.
7)  §  1.  Rodzeństwo  spadkodawcy,  które  w  chwili  otwarcia  spadku
odpowiada warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo
                                                
5)
 Uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 (Dz. U.
Nr 11, poz. 91), który wszedł w życie z dniem 14 lutego 2001 r., za niezgodny z Konstytucją RP w
zakresie, w którym odnosi się do spadków otwartych od tego dnia.
6)
 Uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 (Dz. U.
Nr 11, poz. 91), który wszedł w życie z dniem 14 lutego 2001 r., za niezgodny z Konstytucją RP w
zakresie, w którym odnosi się do spadków otwartych od tego dnia.
7)
 Uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 (Dz. U.
Nr 11, poz. 91), który wszedł w życie z dniem 14 lutego 2001 r., za niezgodny z Konstytucją RP w
zakresie, w którym odnosi się do spadków otwartych od tego dnia.
©Kancelaria Sejmu    s. 230/232
2015-01-27
rolne także wtedy, gdy zstępni spadkodawcy nie mogą gospodarstwa dziedziczyć dla
braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w art. 1060.
§ 2. W granicach określonych w art. 934 dzieci rodzeństwa spadkodawcy, które
w chwili otwarcia spadku odpowiadają warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1
i 2, dziedziczą gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mogą
gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunków przewidzianych w art. 1059 lub w §
1 niniejszego artykułu. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.
Art. 1063. Jeżeli  ani  małżonek  spadkodawcy,  ani  żaden  z  jego  krewnych
powołanych do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla
dziedziczenia  gospodarstwa  rolnego  albo  jeżeli  uprawnionymi  do  dziedziczenia  są
wyłącznie  osoby,  które  w  chwili  otwarcia  spadku  są  trwale  niezdolne  do  pracy,
gospodarstwo dziedziczą spadkobiercy na zasadach ogólnych.
Art. 1064.
8)  Rozporządzenie  Rady  Ministrów  określi,  jakie  przygotowanie
zawodowe uważa się za przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej,
a  także  wypadki,  w  których  pobieranie  nauki  zawodu  lub  uczęszczanie  do  szkół
uprawnia  do  dziedziczenia  gospodarstwa  rolnego,  oraz  zasady  i  tryb  stwierdzania
trwałej niezdolności do pracy.
Art. 1065. (uchylony).
Art. 1066. (uchylony).
Art. 1067. §  1.  Do  zapisu,  którego  przedmiotem  jest  świadczenie  pieniężne,
stosuje się odpowiednio przepis art. 216.
§ 2. Jeżeli wykonanie zapisu prowadziłoby do podziału gospodarstwa rolnego
lub  wkładu  gruntowego  w  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej,  sprzecznego  z
zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowiązany do wykonania
zapisu może żądać zamiany przedmiotu zapisu na świadczenie pieniężne.
Art. 1068. (uchylony).
Art. 1069. (uchylony).
                                                
8)
 Uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 (Dz. U.
Nr 11, poz. 91), który wszedł w życie z dniem 14 lutego 2001 r., za niezgodny z Konstytucją RP w
zakresie, w którym odnosi się do spadków otwartych od tego dnia.
©Kancelaria Sejmu    s. 231/232
2015-01-27
Art. 1070. W  razie  podziału  gospodarstwa  rolnego,  które  należy  do  spadku,
stosuje  się  odpowiednio  przepisy  o  podziale  gospodarstw  rolnych  przy  zniesieniu
współwłasności.
Art. 1070
1
. W razie zbycia udziału w spadku obejmującym gospodarstwo rolne
stosuje się odpowiednio art. 166 oraz art. 3 i 4 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o
kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2012 r. poz. 803).
Art. 1071. (uchylony).
Art. 1072. (uchylony).
Art. 1073. (uchylony).
Art. 1074. (uchylony).
Art. 1075. (uchylony).
Art. 1076. (uchylony).
Art. 1077. (uchylony).
Art. 1078. (uchylony).
Art. 1079. Jeżeli  oprócz  gospodarstwa  rolnego  spadek  obejmuje  inne
przedmioty majątkowe, udziały spadkobierców w gospodarstwie rolnym zalicza się
na poczet ich udziałów w całości spadku.
Art. 1080. (uchylony).
Art. 1081. Odpowiedzialność  za  długi  spadkowe  związane  z  prowadzeniem
gospodarstwa  rolnego  ponosi  od  chwili  działu  spadku  spadkobierca,  któremu  to
gospodarstwo przypadło,  oraz  spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty. Każdy z
tych spadkobierców ponosi odpowiedzialność w stosunku do wartości otrzymanego
udziału. Odpowiedzialność za inne długi ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach
ogólnych.
Art. 1082. Jeżeli  do  spadku  należy  gospodarstwo  rolne,  ustalenie  zachowku
następuje z uwzględnieniem przepisów niniejszego tytułu, a także odpowiednio art.
216.
Art. 1083. (uchylony).
Art. 1084. (uchylony).
©Kancelaria Sejmu    s. 232/232
2015-01-27
Art. 1085. (uchylony).
Art. 1086. Przepisy tytułu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy
do  spadku  należy  wkład  gruntowy  w  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej,  o  ile
przepisy poniższe nie stanowią inaczej.
Art. 1087.
9)  § 1. Należący do spadku wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni
produkcyjnej dziedziczą ci spośród spadkobierców, którzy w chwili otwarcia spadku:
1)  są członkami tej spółdzielni albo
2)  bądź są małoletni, bądź też pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół,
albo
3)  są trwale niezdolni do pracy.
§ 2. W  braku  spadkobierców  określonych  w  punkcie  pierwszym  paragrafu
poprzedzającego  wkład  gruntowy  w  rolniczej  spółdzielni  produkcyjnej  dziedziczą
również  spadkobiercy,  którzy  pracują  w  gospodarstwie  rolnym  spółdzielni  albo
w ciągu sześciu miesięcy od otwarcia spadku zostaną członkami tej spółdzielni.
§ 3. Przepisy  paragrafów  poprzedzających  dotyczą  również  działki
przyzagrodowej i siedliskowej, jeżeli należą one do spadku.
Art. 1088. (uchylony).
 
                                                
9)
 Uznany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r., sygn. akt P. 4/99 (Dz. U.
Nr 11, poz. 91), który wszedł w życie z dniem 14 lutego 2001 r., za niezgodny z Konstytucją RP w
zakresie, w którym odnosi się do spadków otwartych od tego dnia.